حق یه بچه مسلمون

گزیده ای از صحبتهای آقای جلیلی پیرامون عدالت رسانه ای در برنامه ی راز

پیش‌نوشت: سری جدید برنامه‌ی «راز» در شبهای ماه مبارک رمضان از ساعت 23:15 تا 1 بامداد از شبکه 4  به‌طور زنده روی آنتن می‌رود. توصیه اکید می‌شود از دست ندهیدش. دو برنامه‌ی اول با موضوع «عدالت، آزادی بیان و خطوط قرمز» و با حضور بزرگوارانی چون آقایان سلیمی‌نمین و محسنی اژه‌ای و رهبر و دهقان پخش شده است. در برنامه‌ی شب دوم آقای وحید جلیلی، سردبیر مجله راه و فعال فرهنگی، پشت تلفن آمدند و صحبتهایی در باب عدالت کردند که حیفمان آمد شما استفاده نکیند. متن زیر گزیده ای از صحبتهای ایشان در این برنامه هست.

معتقدم که عدالت رسانه ای حتی برعدالت قضایی هم مقدم است. بحث را، اگر چه بحث خیلی خوبی است، یکی از مصادیق ظلم می‌دانم. به این معنا که بحث به این مهمی در یک برنامه‌ی  یک ساعته، دوساعته راجع بهش بحث می‌شود در حالیکه در مورد مسائل بسیار کم اهمیت‌تر، در مورد یک بازی فوتبال گاه می‌بینید که دهها ساعت برنامه‌ی رادیویی تلوزیونی پخش می‌شود و این مسائلی که اینقدر اهمیت دارد متاسفانه بهش به اندازه‌ی کافی پرداخت نمی‌شود... واقعا فکر می‌کنم یک صدم از نظر بررسی لیگ برتر، ما به بررسی قوه قضائیه بپردازیم اتفاقات بزرگی توی کشور خواهد افتاد. نوع بحث‌هايي كه بزرگواران مطرح کردند از نگاه من بحث جزئی و فرعی است. چرا؟ به خاطر اینکه بحث قضا یک بخش از نظام قضایی دینی ماست؛ نظام نظارتی جامعه در مکتب اسلام است. اسلام یک مکتب جامع است؛ همان اسلامی که دقیق‌ترین احکام قضائی را دارد ... همان اسلام هم امر به معروف و نهی از منکر را بحث کرده ... در نظام جمهوری اسلامی یک اصل داریم راجع به قوه قضائیه، اصل 156 قوه قضائیه را بحث کرده ولی تو اصول عمومی، ما اصل هشتم را داریم که راجع به یک وظیفه‌ی مهم و همگانی و متقابل به نام امر به معروف و نهی از منکر. اصل هشت می‌گوید: در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده‌ی مردم نسبت به یکدیگر؛ دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت آن را قانون معین می‌کند.

خب، خیلی جالب است؛ اساتید الآن دارند بحث می‌کنند مثلا فلان بند فلان تبصره‌ی مثلا قانون فلان مشکل دارد. من می‌خواهم عرض بکنم که 32 سال از تصویب اصل هشت قانون اساسی می‌گذرد و هشت تا مجلس و ده تا دولت آمدند و هیچکدام از آنها نسبت این اصل اهتمامی نداشتند. یعنی هنوز که هنوز است قانون امر به معروف و نهی از منکر، بعد از 32 سال، تصویب نشده. آقایان نمایندگان مجلس وقت نداشتند چون در مجلس برای لایحه‌ی اخذ ورودی برای بازدیدکنندگان موزه‌های تخصصی بحث می‌شود؛ لایحه‌ی موافقت نامه‌ی همکاری بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت بلاروس در زمینه‌ی پیشگیری و کاهش سوانح؛ لایحه‌ی موافقت‌نامه، استرداد مجرمین و فلان؛ لایحه‌ی الحاق دولت به موافقت‌نامه‌ی بین‌المللی روغن و کنسرو زیتون بحث می‌شود در مجلس، ولی بعد از هشت دوره هنوز نیامدند اصل مهم امر به معروف و نهی از منکر را تصویب کنند ... همین قانون را چرا قوه‌ی قضائیه لایحه نبرده برایش؟ چرا مجلس شورای اسلامی در هشت دوره و دولت در ده دوره این کار را نکردند؟ ... اگر آزادی بیان ذیل امر به معروف و نهی از منکر تعریف نشود به طور طبیعی ذیل گفتمان‌های وارداتی قرار می‌گیرد... قوه قضائیه باید برنامه‌ی خودش را اعلام بکند که برای گسترش آزادی‌های مشروع من این برنامه را دارم. توجه داشته باشید، ماهنوز 32 سال است انقلاب کردیم و نظام فاسد سلطنتی را از جامعه‌مان زائل کردیم. صدها سال این جامعه درگیر فضای استبدادی بوده، ساختارهای حکومتی بوده که اینها از مداخله‌ی آحاد مومنین در اصلاح جامعه و نظارت بر قدرت نه تنها تشویق نمی‌کردند بلکه مانع‌اش می‌شدند. نظام جمهوری اسلامی باید تلاش بکند که این فضا را تشویق بکند. شما در زیرنویس آوردید که «خط قرمز آزادی»، به نظر من خط قرمز را نظام جمهوری اسلامی اینطور باید تعریف بکند که ما نه تنها حق بیان که تکلیف بیان داریم. اگر روزنامه‌ای، اگر نشریه‌ای قرار است به دادگاه برود در جمهوری اسلامی به نظر من باید برای این به دادگاه برود که بگویند آقا شش ماه بر تو گذشت، سه سال بر تو گذشت و تو با هیچ منکری برخورد نکردی. تو را محاکمه می‌کنیم به خاطر اینکه با منکرات برخورد نکردی؛ به مجموعه‌ی نظام کمک نکردی برای مبارزه با فلان مفاسدی که وجود دارد. اینها به نظر من بحثهای مهمی است که اگر ما به اینها بپردازیم، اگر این زیر ساختها را که طبق قانون اساسی موظف هستند قوای ما که این کار را بکنند، اگر این زیر ساختها فراهم شد که به نظر من یکی از مهمترین‌هایش همین اصل 8 قانون اساسی است، اصل مهجور، اصل مغفول و مظلوم امر به معروف و نهی از منکر در جمهوری اسلامی است، اگر این بهش پرداخته بشود خیلی از مشکلات ما حل می‌شود ... ما باید از همان اصل نظارت عمومی آغاز بکنیم و اجازه بدهیم که بخش مهمی از نظارت را و اصلاح امور را خود مردم انجام بدهند. این پشتوانه‌ی قانونی می‎خواهد؛ پشتوانه‎ی اجرایی می‌خواهد؛ فرهنگ‌سازی می‌خواهد. فقط امیدوارم رسانه‌ی ملی به این بحثها بپردازد.

پی‌نوشت1: برنامه شب دوم «راز» بیشتر حول اقدامات قوه قضائیه در امر عدالت و آزادی بیان چرخید. هر چند از مجلس هم دکتر دهقان تشریف آورده بودند اما به جز اشاره‌ی کوتاه آقای جلیلی، صحبت جدی درباره وظیفه‌ی مجلس نشد. نماینده‌ی قوه مقننه هم خوب دست خود را پیش می‌گرفتند تا پس نیافتند. «حرّیت» نمایندگان مجلس چیزی هست که روز به روز پررنگتر می‌شود. یاد جمله‌ی تاریخی جناب نماینده‌ی تهران در مخالفت با طرح نظارت بر مجلس شورای اسلامی افتادم. خان خانی به شیوه‌ی جدید را بخوانید.

پی نوشت2: صحبتهای آقای جلیلی با همین مضامین را شنیده بودم اما شنیدن از تلوزیون یک چیز دیگه بود. فکر می‌کردم بعد از صحبتهای ایشان فضای گفتگوی برنامه عوض می‌شود اما زهی خیال باطل.

پی نوشت3: در طول برنامه چندین بار از اقدامات در راستای عدالت آیة الله آملی لاریجانی، ریاست محترم قوه قضائیه، صحبت به میان آمد. این نشانگر نبود «عدالت سیستمی» در قوه قضائیه هست. اگر اجرای عدالت قائم به شخص باشد یعنی برای شادی روح عدالت عزیز، فاتحه.

پی نوشت۴: وبلاگ وحید جلیلی و این یکی را هم ببینید.