فردا چه کسی پشت‌سر«روحانی»می‌ایستد؟

کسانی که اخبار مربوط به سفرها و دیدارهای خارجی مقامات عالیرتبه کشور را پیگیری می‌کنند، بارها و بارها آجودان را پشت سر رئیس‌ جمهور دیده‌اند و احتمالاً این سؤال برایشان پیش آمده که این افسر نظامی با چه عنوان و هدفی مقام عالیرتبه کشور را در این برنامه‌ها همراهی می‌کند؟

* آجودان کیست؟

«آجودان» که واژه‌ای فرانسوی است و فرهنگستان زبان و ادب فارسی کلمه «فریار» را معادل آن برگزیده و تصویب کرده، در اصل منصبی نظامی معادل «گروهبان «یا «استوار» است که امروزه به افسرانی گفته می‌شود که به‌طور مستقیم در خدمت فرماندهان یا مقامات عالیرتبه، وظایف ویژه‌ای را انجام می‌دهند.

واژه‌های ترکیبی «ژنرال آجودان»، «آجودان ‌باشی» و «آجودان حضور» و عناوینی قریب به این مضامین از جمله اسامی هستند که با کاربردهای محتوایی و شکلی بر اساس ترکیب هر واژه، وظایف و مأموریت‌هایی به آنها محول می‌شود.

* وظایف آجودان مخصوص رئیس جمهور

«فریار (آجودان) مقام ریاست جمهوری» از کارکنان نظامی برجسته با درجه امیری یا سرداری است که از جنبه تخصصی باید به مناسبات و تشریفات نظامی داخل و خارج کشور کاملاً آشنا و از جنبه‌های فردی از تناسب اندام، برازندگی، تیزهوشی و اعتماد به نفس برخوردار بوده و به حرکات نظامی مسلط و انعطاف‌پذیر باشد.

شُکوه‌دادن به مراسم‌های استقبال و بدرقه رسمی و نیمه رسمی از مقام ریاست جمهوری هنگام خروج و ورود به کشور و نیز مراسم‌‌های استقبال و بدرقه از رؤسای جمهور مدعو از طریق نظارت و فرماندهی و کنترل نیروهای تشریفات نظامی و آرایش صحنه‌ها با موقعیت‌ مکانی و زمانی راهبری و همراهی با رئیس جمهور هنگام استقرار در جایگاه‌، ادای احترام به پرچم و دیدن سان و رژه از وظایف اصلی آجودان رئیس جمهور است.

از دیگر مسئولیت‌های مهم «فریار رئیس جمهور» در سفرهای خارج از کشور، آشنا کردن مقام ریاست جمهوری به رموز مراسم‌های رسمی و مراقبت ویژه از اجرای دقیق آئین‌ تشریفات است که اجرای آن نیازمند آگاهی کامل از نحوه مراسم‌های استقبال، بدرقه و نثار گل و امضای دفتر یادبود و موارد مشابه است.

البته در کشورهای دیگر، آجودان رئیس جمهور حتی مسئولیت‌هایی در حوزه رسیدگی به امور شخصی مقام ریاست جمهوری هم دارد که این مأموریت‌ها در فهرست شرح وظایف فریار رئیس جمهور کشورمان در نظر گرفته نشده است. 

«فریار (آجودان)» نمادی از صلابت نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران و اقتدار نیروهای مسلح در عرصه‌های داخلی و بین‌المللی است که در پشت‌سر مقام ریاست جمهوری این منش را باید با شایستگی‌های فردی به رخ بکشد.

* نحوه انتخاب آجودان

انتخاب، انتصاب، ابقاء و عزل «فریار رئیس جمهوری» از اختیارات ریاست ستاد کل نیروهای مسلح است؛ چرا که آجودان فردی نظامی برای انجام مأموریت‌های نظامی در خدمت مقام ریاست جمهوری و نه شخص رئیس‌ جمهور است و کارکرد شخصی و سیاسی ندارد.

در حالی که هفتمین رئیس جمهور کشورمان از روز 13 مرداد ماه رسماً سکاندار یازدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران شد و بیش از یک ماه از آن ایام گذشته و حجت‌الاسلام روحانی در این مدت یک‌بار میزبانی یک میهمان خارجی را داشت و یک‌ سفر خارجی نیز در کارنامه او ثبت شده و فردا نیز راهی یک سفر خارجی بسیار مهم است، اما به نظر می رسد هنوز «فریار ویژه» وی انتخاب نشده است؛ موضوعی که در دو مراسم استقبال از پادشاه عمان و بدرقه رسمی رئیس جمهور در سفر به قرقیزستان برای شرکت در اجلاس شانگهای، حاشیه‌هایی را آفرید.

مراسم استقبال یا بدرقه رسمی شامل استقرار در جایگاه، نواخته شدن سرود کشور میهمان و میزبان با قرار گرفتن مقام میهمان در سمت راست و رئیس‌ جمهور میزبان در سمت چپ و فریارها 2 قدم عقب‌تر در سمت چپ دو مقام، انجام مراسم ادای احترام به پرچم و سان از یگان تشریفات است که البته در برخی کشورها ممکن است بخشی از مراسم به دلیل ملاحظاتی حذف شود که در اینگونه مواقع، فریار موظف است با تدبیر، دگرگونی‌ها را راهبری کند.

* دردسرهای غیبت آجودان در 2 برنامه رسمی روحانی

در مراسم استقبال رسمی از سلطان قابوس پادشاه عمان در کاخ سعدآباد که قرار بود برنامه «سان» اجرا نشود و حتی فرش قرمز مخصوص نیز از مسیر جمع شد، افسر تشریفات نباید برای گزارش دادن حرکت می‌کرد بلکه باید در محل توقف کرده و بدون حرکت و ارائه گزارش، فرمان «پافنگ» می‌داد اما اشتباه فرمانده بخاطر نبودن فریار، نظم مراسم را به هم ریخت.

در مراسم بدرقه از روحانی در تاریخ 21 شهریور ماه در فرودگاه مهرآباد نیز رئیس ‌جمهور در جایگاه، در سمت چپ معاون اول ایستاد که این نیز اشتباه فاحشی در تشریفات بود و رئیس جمهور باید در سمت راست می‌ایستاد و در همان سمت، حرکت می‌کرد و معاون نیز در سمت چپ با یک قدم فاصله عقب‌تر، حرکت می‌کرد.

حضور محافظ در مراسم استقبال و بدرقه در ترکیب همراهان، القای ناامنی کرده و کاری غیر متعارف است که قطعاً این حرکت از دید رسانه‌ها و همراهان مقامات رسمی هر کشوری پوشیده نمی‌ماند اما این موضوع نیز در مراسم استقبال از پادشاه عمان به وقوع پیوست.

از آنجا که تاکنون مأموریت امیر «حسین افشارزاده» آجودان ریاست جمهوری از سوی رئیس ستاد کل نیروهای مسلح لغو نشده و مسئولان تشریفات دولت نیز درخواستی برای انتخاب فریار جدید نداشته‌اند، مشخص نیست چرا آجودان مخصوص رئیس جمهور در 2 مراسم رسمی اخیر ریاست جمهوری حضور نداشته در حالی که فریار پادشاه عمان، وی را در سفر به تهران همراهی کرده بود.

نکته جالب‌تر اینکه در مراسم بدرقه روحانی هنگام عزیمت به قرقیزستان نیز یک مقام ارشد دژبانی ارتش که حکمی برای فریاری ریاست جمهوری نداشت، به‌طور غیرحرفه‌ای وظیفه آجودانی بالاترین مقام اجرایی کشور را انجام داد که این کار خلاف عرف و تشریفات بود.

با این تفاسیر باید منتظر بود و دید در مراسم بدرقه رسمی رئیس جمهور که فردا دوشنبه به‌منظور سفر وی به نیویورک برای شرکت در اجلاس سالیانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد صورت می‌گیرد، چه کسی پشت سر روحانی خواهد ایستاد؟