افزایش تعداد شیعیان در آفریقا + نمودار

در کتاب «ژئوپولیتیک شیعه» اثر «فرانسواتوال» جمعیّت کل شیعیان را در سال 1995 در حدود 135 میلیون نفر تخمین زده شده است. بر اساس این آمار وی معتقد است 10 تا 12 درصد از مسلمانان را پیروان مکتب اهل بیت ـ علیهم ‎السلام ـ تشکیل می‌دهند. براین اساس و با توجه به رشد جمعیت، امروزه این آمار را در حدود 170-200 میلیون نفر شیعه در سراسر جهان ذکر می‌کنند که بیشترین پراکندگی در قاره آسیا و منطقه خاورمیانه می باشد. اما بنا بر آمار وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، تعداد کل جمعیّت شیعیان در سال 1383 در حدود 203.574.000 بالغ می‎گردد. به طور ی که بر اساس آخرین آمار از بین مسلمانان بین 10 تا 13 درصد را مسلمانان تشکیل می دهند. در 4 کشور ایران، آذربایجان، بحرین و عراق بیشترین درصد جمعیت را شیعیان تشکیل می دهند هر چند که از نظر تعداد کشورهای ایران، پاکستان، هندوستان، عراق و ترکیه بیشترین تعداد شیعیان را دارا می باشند.
مسلمانان آفریقا نیز مانند دیگر نقاط جهان دارای فرقه ‌های گوناگون می باشند. اما عمده جمعیت مسلمانان را سنی ها تشکیل می دهند که خود به نحله های مختلف تقسیم می‌شوند. شیعیان نیز در این قاره پیروانی دارند. در اواخر قرن اول هجری خوارج اباضیه و صفریه برای رهایی از امویان به افریقیه (به معنای وسیع آن پیش از ورود اسلام به مغرب اطلاق می‌شد) آمدند و نیم قرن بعد توانستند دولت سجلماسه و تاهرت بر پا دارند. در کنار خوارج و اباضیه، گروههایی از شیعیان و معتزله و مرجئه و صوفیه نیز ظهور پیداکردند. آفریقیه از اواسط دوم هجری با مذهب تشیع آشنا شد و برخی از قبایل از دیر باز گرایشهای شیعی داشتند و شهر نطفه به پایگاه و شهر شیعیان معروف بود تا جایی که بدان کوفه کوچک می گفتند.
در گذشته برای اولین بار شیعیان عرب توانستند در شمال آفریقا دولتی شیعی تأسیس کنند. این دولت از آنجا پدید آمد که ادریس فرزند عبدالله فرزند حسن المثنی فرزند حسن بن علی بن ابی طالب (ع) وقتی توانست خود را از قربانگاه حجاز، نجات دهد، توانست خود را به آفریقای شمالی برساند و در آنجا توانست سرزمینی از آنرا مستقل سازد. این سرزمین اکنون دو قسمت شده قسمتی از آن را امروز به نام کشور مغرب و قسمت دیگر آن به نام الجزایر خوانده می شود و در آنجا اولین دولت شیعی را در تاریخ اسلامی تأسیس کرد. این کار در سال ۱۷۲ هجری انجام شد. دومین دولت شیعی عربی، دولت فاطمیان است. این فقط بزرگترین دولت شیعی نبود بلکه اگر میزان عظمت و بزرگی در نگهداری و حفظ علم و ادب و گسترش فرهنگ اسلامی معیار باشد در حقیقت باید گفت بزرگترین حکومت اسلامی بوده است.
محبت اهل بیت ـ علیهم السلام ـ از قرن‌ها پیش، حتی قبل از دوران فاطمیان، با قلب و جان مردم مسلمان مصر، عجین شده بود. سابقه این امر به دوره صدر اسلام و دوران فتح مصر به دست سپاه اسلام بازمی‌گردد. علامه محمدحسین مظفر مؤلف کتاب تاریخ شیعه می‌نویسد: «گزاف نیست اگر بگوییم تشیع در همان روزی که اسلام وارد مصرشد به مصر راه یافت». نخستین علوی که به مصر وارد شد و مردم با او بیعت کردند «علی بن محمدبن عبدالله» از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) بود. وی تلاش‌هایی برای احیای تشیع در مصر انجام داد، اما در مقابله با جور و ستم حکام بنی‌عباس ناکام ماند. دیگر قیام‌های علویان در مصر نیز اگرچه باعث تقویت موضع شیعیان و خروج ایشان از انزوا شد، اما آن شوکت و جلال دوران خلافت حضرت علی بن ابی طالب(ع) را احیا نکرد. ظهور فاطمیون در مصر آغازی مجدد بر افزایش محبت اهل بیت(ع) در این سرزمین بود. فاطمیان از فرقه اسماعیلیان خاص بودند که خود را از نسل حضرت زهرا(ع) می دانستند و به همین دلیل، سلسله خود را فاطمی نامیدند. نخستین خلیفه فاطمی «عبیدالله المهدی» نام داشت که خود را از نسل «محمدبن اسماعیل بن جعفرالصادق(ع)» و از ذریه حضرت فاطمه(ع) معرفی کرد. وی در سال 301 با تصرف «اسکندریه» نیت خود را برای فتح مصر آشکار کرد و سلسله فاطمیان را در سال 308 در تونس تشکیل داد که دامنه آن پس از مدتی به مصر کشانده شد. فاطمیان خود را شیعه و محب اهل بیت(ع) می‌دانستند و ـ علیرغم انحرافشان از مذهب صحیح ـ علاقه‌مند بودند از نام امام به جای خلیفه استفاده کنند تا قرابت خود را به شیعیان بیشتر نشان بدهند. در دوره فاطمیان، برپایی مراسم جشن و عزاداری در ایام تولد یا شهادت اهل بیت علیهم السلام رواج پیدا کرد. زیارت و بوسیدن مقابر متبرکه، توسل به ائمه علیها السلام و بویژه گرامیداشت روز عاشورا گسترش یافت. فاطمیان پس از فتح مصر، درصدد تبلیغ مذهب شیعه برآمدند. به این منظور اولین کاری که انجام دادند، تاسیس الازهر بود. وجود سه حرم متبرک در قاهره، یعنی «مقام رأس الحسین علیه السلام»، «مرقد منسوب به حضرت زینب علیها السلام» و «مرقد سیده نفیسه»، عوامل اصلی افزایش محبت آل محمد (صلی الله علیه وآله) در جامعه مصر است. این حرمها امروز نیز زیارتگاه عاشقان اهل بیت علیهم السلام هستند. مشهد رأس الحسین علیه السلام، یکی از زیارتگاه‌ های اصلی مسلمانان مصر است. آنها معتقدند سر مبارک حضرت امام حسین علیه السلام در این محل دفن شده است. همراه با سقوط دولت فاطمی عاضد در سال 567 ه.ق تشیع محدود و مصر به نظام اهل سنت بازگشت به طوری که مذهب امام ابو حنیفه نعمان مذهب رسمی مصر شمرده می شود. جمعیت شیعیان مصر در حدود هفت صد هزار تا یک میلیون نفربرآورد می‌شود.
در مورد تشیع در تونس باید خاطر نشان ساخت که ساکنان اصلی تونس "بربرها" بودند که از موالیان اهل‌بیت (ع) به شمار می‌رفتند. شدت این ولاء به حدی بود که پس از واقعه جانسوز کربلا، یکی از قیام‌های خونخواهی،‌ به وسیله آنان و در تونس فعلی رخ داد. حضور تشیع در این کشور آفریقایی به همان قرن اول ظهور اسلام برمی‌گردد؛ حتی قبل از زمانی که دولت ادارسه (ادریسی‌ها) در قرن دوم هجری در مراکش و حکومت فاطمیون در مصر ایجاد شد. در مورد آمار تعداد شیعیان تونس اختلاف نظر وجود دارد. بر اساس اعلام «مجمع جهانی اهل‏بیت(ع)» در سال 2008 از جمعیت 10 میلیونی تونس، حدود 196.000 نفر شیعه هستند. اما بر اساس آمار انجمن دین و زندگی اجتماعی آمریکا «مؤسسه ‏PEW» در سال 2009 از جمعیت 10.102.000 نفری تونس، حدود 102.000 شیعه هستند.
درباره شمار شیعیان الجزایر آمار و ارقام رسمی وجود ندارد. صاحب نظران بر این باورند که حضور شیعیان در این کشور هنوز حالت غیر رسمی و آرامی را دنبال می کند. برخلاف برخی از کشورها که حضور شیعیان به طور رسمی ثبت شده است. با توجه به حضور آرام و غیر رسمی شیعیان در الجزایر، می توان آنان را در برخی شهرها و ایالت ها مانند الجزیره پایتخت این کشور و باتنه، تبسه، خنشله، تیارت، سیدی بلعباس مشاهده کرد.