به گزارش 598 به نقل از ایسنا، بحث درباره ویژگیهای بازار از جمله مباحث
بسیار مهم در دانش اقتصاد است. بیدلیل نیست که در آموزههای اسلامی بازار
را از جهت داشتن عناصری مذهبی چون مساجد، تکایا، مدارس و حسینیهها «روح
شهر»، خود بازار را با عناصر و نقشهای فضایی آن «قلب شهر» و کاسب را
«حبیب خدا» معرفی کردهاند۱".
اما گاهی به دلیل فاصله گرفتن ما
انسانها از این ویژگیهایی که برای بازار و بازاری در آموزههای اسلامی
ذکر شده و ظلمی که در حق همدیگر میکنیم این مکان به تعبیر امام علی(ع)"
جای حاضر شدن شیطان و نمایشگاه فتنه و طغیان" میشود۲".
امام
باقر(ع) در این باره میفرمایند: " بدترین جاهای زمین بازارهاست؛ بازار
میدان شیطان است، اولِ صبح پرچم خود را در آن جا نصب میکند و تخت خود را
میگذارد و فرزندانش را همه سو میپراکند به سوی کسی که پیمانه را کم
میدهد یا آن که ترازو را سبک میگیرد و کسی که در گز (متر) کردن دزدی
میکند یا کسی که برای فروش کالایش به دروغ متوسل میشود. او به فرزندانش
میگوید: بر شما باد به (فریفتن) مردی که پدرش (حضرت آدم) مرده در حالی
که پدر شما (ابلیس) هنوز زنده است. ابلیس با اولین کسی که به بازار میآید
وارد میشود و با آخرین نفری که بازار را ترک میکند بر میگردد۳".
همچنین
پیامبر خدا(ص) در توصیف بازار "البته بازاری که در آن کسبه به حلال و حرام
الهی به توجه هستند" و اهمیت تسبیح گفتن در این مکان میفرمایند: " بازار
سرای بیخبری و غفلت است. پس هرکه در بازار یک تسبیح گوید خداوند هزار
هزار ثواب برایش رقم زند۴".
البته ناگفته نماند که بازار همیشه جای
بدی نیست بلکه اعمال و فتار ماست که آن را به بدترین مکان روی زمین تبدیل
میکند، لذا تاریخنگاران آوردهاند: پیامبر اکرم(ص)، قبل از رسالت، خود
بازرگانی امین و درستکار بوده است. با شکلگیری نظام اسلامی در مدینه، از
همان روزهای نخست، پیامبر بزرگوار اسلام الگوی بازار را تعیین کردند. ایشان
وارد بازار بسیط شدند، به آن نگاهی انداختند و فرمودند: این بازار مناسب
شما نیست. سپس به بازار دیگری رفتند، نظارتی بر آن کردند و مجدداً فرمودند:
این بازار مناسب شما نیست. سرانجام وارد بازار دیگری شدند و پس از ارزیابی
فرمودند: این بازار مناسب شماست؛ از آن کم نکرده و خراجی بر شما بسته
نمیشود۵".
منابع وایات:
۱- سیروس شفقی، بازار بزرگ اصفهان، ص۴۵.
۲- نهج البلاغه، نامه ۶۹.
۳- بحارالأنوار: ۸۴ / ۱۱ / ۸۷ منتخب میزان الحکمة: ۲۸۶
۴- کنز العمّال: ۹۳۳۰ منتخب میزان الحکمة: ۲۸۶
۵- ابوعبدالله ربعی قزوینی(ابن ماجه)، سنن ابن ماجه، ص۷۵۱، حدیث ۲۲۳۳