به گزارش سرویس اندیشه دینی پایگاه 598، دومین جلسه از سلسله درس گفتارهای حجت الاسلام والمسلمین سید محمدمهدی میرباقری رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با عنوان «فلسفه تاریخ شیعه» به همت مؤسسه فرهنگی هنری روزگار نو عصر روز شنبه ۲ شهریورماه با حضور جمعی از علاقهمندان به مباحث دینی و طلاب و دانشجویان در تالار مهرحوزه هنری برگزار شد.
بنا براعلام سایت رسمی موسسه فرهنگی هنری روزگار نو جلسات ارائه استاد میرباقری تنها درس گفتاری است که در ابتدای امر، ظرفیت پذیرش و ثبت نام آن تمام گردیده است. در ادامه گزارشی از سخنان رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم در دومین جلسه از سلسله درس گفتارهای «فلسفه تاریخ شیعه» می آید:
درگیری دو جریان حق و باطل به پیروزی ولایت توحید در عالم میانجامد
حجت الاسلام والمسلمین سید محمد مهدی میرباقری در ابتدا خلاصهای از مباحث مطرح شده در جلسه پیشین را بدین شرح توضیح داد: شاید بتوان از منظر قرآن ادعا کرد که تاریخ اجتماعی بشر بر محور دو جریان سرپرستی و ولایت شکل گرفته که یکی از این جریانات نور (هدایت) و دیگری گمراهی (ضلال) است و نتیجه یکی سرپرستی به سمت قرب و وادی توحید و محبت و دیگری سرپرستی ظلمات است. بنابراین گرچه این درگیری طولانی است ولی در پایان با غلبه جبهه انبیا و اولیا به پایان میرسد و آنچه در عالم تحقق مییابد جریان ولایت حق و جریان توحید درعالم است.
آغازو پایان حیات اجتماعی بشر در این دنیا نیست/اختلاف دستگاه باطل و حق پس از صفبندی دنیا رفع میشود
وی با بیان اینکه حیات اجتماعی بشر نه از دنیا آغاز و نه به دنیا ختم میشود بلکه این جامعه بشری عوالمی پشت سر و پیش رو دارد، افزود: ارتباط به ائمه ما التقاطی نیست که از دنیا آغاز شده باشد بلکه بابی گسترده است که عوامل پیش از دنیا را توضیح میدهد. براساس روایات انسانها به سه دسته مؤمنین، کفار و مستضعفین تقسیم و براساس روایات دیگر به دو جبهه کفر و ایمان تقسیم میشوند که نقطه آغاز این کاروان در جامعه بشری دنیا نیست بلکه موجوداتی در عالم انوار، میثاق، اشباح و ... بودند که وارد دنیا شده، این صفبندی از دنیا شروع نمیشود و به دنیا ختم نمیشود و در عالم پس از دنیا اختلاف دستگاه باطل و حق برداشته میشود.
ملائکه پشتوانه دستگاه حق و شیاطین پشتوانه دستگاه باطلاند
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با یادآوری برخی از کتبی که دراین زمینه میتواند مورد مطالعه قرار بگیرد، گفت: نکته بعد این است که عالم ملائکه پشتوانه دستگاه حق هستند و جزو نیروهای امداد محسوب میشوند و عالم شیاطین پشتوانه دستگاه باطلاند.
وی دراین باره توضیح داد: خداوند یک مجموعه قوای طبیعی نیز به ما عطا کرده که به کمک دستگاههای حق و باطل میروند. میزان تسخیر عالم نسبت به قوای شیطانی و نفسانی محدود است یعنی لایههای خاص قوای طبیعت در اختیار شیاطین است و اینها از یک حدی بیشتر نمیشود که مسخر قوای کفرند اما لایههای عمیقتری از آن در اختیار قوای ایمانی است.
ارادههای شیطانی در عالم موجودات محدودند
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم با اشاره به اینکه بسیاری از حوادث عصر ظهور توسط قوایی که در اختیار مؤمنان قرار دارد، رقم میخورد و این قوا در اختیار کفار نیست، توضیح داد: بنابراین ارادههای شیطانی در عالم موجودات محدود هستند و بنابراین اگر تمدنی میبینیم که حول اولیای کفر ساخته میشود محوریتش با شیاطین انس و جن است که اگر در این زمینه تأمل کنیم مبانی برای دستیابی به علوم پایه و تجربی فراهم میشود.
امام محور غیب ظاهر شده در عالم است
مدرس درس خارج حوزه علمیه قم در بخش دیگر سخنانش توضیح داد: نکته دیگر قابل تامل این است که در جامعه حق و باطل، حق امام است؛ به تعبیر دیگر آنچه عالم را به سمت تکامل میبرد ظهور غیب است و امام آن محور غیب است که درعالم ظهور می کند، برخلاف برخی که فکر میکنند تکامل در نظام طبیعت بیرون از جامعه رخ میدهد و امام از خارج میآید و از این جامعه ارتزاق میکند، اینطور نیست بلکه امام در درون جامعه است که با معرفتشناسی، مبحث نور، حق و سرچشمه حیات مرتبط است.
مختصات جامعه حق و باطل/دنیا محیط ولایت ائمه جور است
استاد میرباقری برخی از مختصات جامعه کفر و حق را اینگونه تشریح کرد: جامعه نورانی حق جامعهای است که در آن حیات دمیده شده باشد و لهو و لعب در آن نیست، جامعهای که سرشار از عدل است به عکس آن جامعه کفر که تنها بر تمدن مادی تکیه دارد و پر از لهو و لعب و تفاخر است بنابراین این دنیا دار لهو و لعب است و آخرت دار حیوان است.
وی یادآور شد: در روایت آمده است که «شما حیات دنیا را برگزیدهاید درحالیکه آخرت بهتر است» و آخرت در روایات دار حیات به شمار رفته، این دنیا محیط ولایت ائمه جور است پس اگر کسی دراین دنیا امام شد در این دنیا به دار الحیوان رسیده و اگر در محیط حیات جور بود این حیات دنیا محصول ولایت ائمه جور و دستاورد تمدن مادی و ولایت باطل است.
دستیابی به طهارت از آثار ولایت ائمه است
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با تأکید بر اینکه در قرآن کریم محیط ولایت ائمه (ع) محیط حیات تلقی شده افزود: یکی از آثار ولایت ائمه دستیابی به طهارت است، از امام و ولایت امام به کلمه «ماء» تعبیر میشود در روایت است که اگر کسی در محیط ولایت انبیا است طینت او با حقیقت ولایت آمیخته میشود یا در قرآن مکرراً بیان شده که سرچشمه حیات آب است، ولی باطنش عبارت است از وجود امام. بر این اساس محور جامعه مؤمنین امام است.
وی یادآور شد: بنابراین اگر کسی جبهه مؤمن را مطالبه کند، مؤید به طینت علیین و روحش از عالم انوار است و اینجا این روح مؤید ملائکه است که ارواحی در افراد دمیده میشود، همه اینها نازل بر روح امام است و در این جامعه مؤمنین نه فقط ارواح فردی کلمه بلکه نور حاکم است و لذا روابط نورانی است.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری با اشاره به اینکه قرآن کریم انسانها را به دو دسته تقسیم میکند نخست عدهای که مرده بودند و با نوری زنده شدند و دسته دیگر کسانی که مثل عالم ظلمانی هستند و در محیط ولایت باطل زنده میکنند، افزود: عدهای که در دسته حق قرار دارند را خداوند به آنها روح دمیده و در نور خود و گذشتهشان در شعاع نور قرار گرفته بنابراین یک طرف جامعه مؤمنین با خصوصیاتی از عالم قبل دنیا و مطلق امام، آب فرات و حقیقت ولایت آمیخته در عالم هم تحت حمایت اماماند و سوی دیگر دارای علمای طاغوتاند که اگر کسی از این دسته خارج نشود به حیات هم نمیرسد.
امام، محور جامعه مؤمنین، کلمه روح و نور است
استاد درس خارج فقه حکومتی در حوزه علمیه قم در ادامه سخنانش گفت: امام محور جامعه مؤمنین است که عبارت از کلمه نور و روح است، وقتی در وجود مؤمنین ظهور مییابد آنها را به حقیقت طیبه میرساند در روایات داریم که قلب مؤمنین مشکات انوار خداست و حقایق را جاری میکند و روایت دیگری میگوید که مؤمن رفت و آمدش در عالم انوار است و از عالمی به عالم دیگر میرود، این همان وادی ولایت امام است. بنابراین اگر جامعهای حول امام شکل بگیرد این امام کلمه روح و سرچشمه حیات به تعبیر قرآن «آب» است.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه در عصر آخرالزمان که دوره ظهور حقیقت غیب است، هم حیات و هم نور در عالم جاری میشود، افزود: در روایات دیگری بیان شده که کار به جایی میرسد که مردم از پرتو ماه و خورشید مستغنی میشوند بنابراین فضای کنونی با فضای آن دوره متفاوت خواهد بود. در قرآن کریم بیان شده که «خدا زمین را بعد مرگ زنده میکند» براین اساس هم زمین هم قلوب در عصر ظهور به حیات میرسند.
حقیقت ولایت امام در عصر ظهور نمایان میشود/ امام محور تکامل جبهه حق است
استاد سطح عالی حوزه علمیه قم با تأکید بر اینکه امام هم مبدأ حیات اهل زمین و هم مبدأ حیات خود طبیعت است، یادآور شد: در آخرالزمان حقیقت ولایت امام ظاهر میشود چرا که وی حامل عرش الهی در زمین است و در دوره ظهور زمین مستقر عرش میشود و از سوی دیگر نیز در بین طاغوتیان همه جا تجسم ارواح اولیاء طاغوت است و این شامل فکر، اخلاق، تصورات و ... آنها میشود.
حجت الاسلام والمسلمین میرباقری با اشاره به دو جریان تاریخی ضلال و نور گفت: هر دو اینها بر دو محور امام جاهل و امام حق استوار است به این معنا که امام حق ارادهاش بندگی و محور تکامل جبهه حق است و ظلمات و استکبار محور شیطنت جامعه باطل است، نکته دیگر این است که این جامعه تاریخی که حول امام شکل میگیرد یک ارتباط حقیقی بین مؤمنین ایجاد میکند و در روایات داریم که ارتباط روح مؤمنین شدیدترین نوع ارتباط بین دو مؤمن است.
عالم بر مدار الوهیت حضرت حق به سمت انسجام حرکت میکند
مدرس درس خارج حوزه علمیه قم در تشریح چند پیش فرض مبنایی براساس آیات قرآن و روایات توضیح داد: اساسیترین مفروض در این نظریه مورد توجه این است که همه عالم ناشی از الوهیت حضرت حق است چرا که وی اله عالم است و این اولویت چه بخواهیم چه نخواهیم جریان دارد و همه عالم بر مدار الوهیت یگانه حضرت حق به سمت انسجام حرکت میکند.
در پذیرش ولایت الهی جبری وجود ندارد
استاد میرباقری یادآور شد: نکته دوم وقتی خدا به ما انسانها اختیار عطا کرده، پذیرش الوهیت خود را در حوزه اختیار جبری نکرده به این معنا که اگر این را بپذیریم مسیر ظلمات به سمت نور مشهود و ولایت حق به ما جاری میشود، همینطور میتوانیم آن را نپذیریم، پس ما در پذیرش ولایت الهی مجبور نیستیم.
وی با تأکید بر اینکه مبدأ ظلمات، ولایت اولیای طاغوت است و مبدأ نور ولایت اولای نور است، گفت: در دستگاه اولیای طاغوت آنچه تحت عنوان دانش، اندیشه و بینش، حقوق و ارزش است تماماً ظهور ولایت اولیای طاغوت است و به عکس آن در اولیای نور مشهود است، بنابراین اینطور نیست که جامعهای با طاغوت مدیریت شود اما علم و تکنولوژی آن خیر باشد.
رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم با بیان اینکه حقیقت تکامل به این است که از عالم غیب به عالم الهی فاعلها امداد میشود یعنی به نوعی برای آنها فاعل مسخر میشود، افزود: پس برای رشد یک طفل قوایی مسخر میشود یعنی ازعالم غیب و الوهیت برای این موجود فاعل تبعی خلق میشود اما درخواست خود ما هم دراین مسیر نقش دارد و ما میتوانیم دراین رشد تصرف یا تخلف کنیم، بنابراین تکامل به این سمت است.
درخواست افزایش ظرفیت از سوی خود بنده صورت میگیرد
استاد درس خارج فقه حکومتی در حوزه علمیه قم با بیان اینکه تکامل در تاریخ مادی نیست، افزود: عباد از خدا درخواست افزایش ظرفیت بندگی میدهد و ظرفیت بیشتری در اختیارش قرار میگیرد اما اگر امام را محور تکامل تاریخ بدانیم بنده درخواست افزایش ظرفیت را از طریق امام به خداوند میدهد لذا امداد با قدرت بیشتری صورت میگیرد بنابراین محور تکامل تاریخ، تقاضای بندگی نبی اکرم است.