آیا آمریکا به سوریه حمله می‌کند

به گزارش 598 به نقل از خراسان، اوباما یک سال پیش اعلام کرد استفاده از سلاح شیمیایی در سوریه برای او خط قرمز است و حالا مقام های آمریکایی مدعی اند که تردید چندانی درباره این که دولت سوریه از سلاح شیمیایی استفاده کرده، ندارند. (۱) آیا آمریکا به سوریه حمله می کند؟! این پرسشی ساده است که این روزها بسیار تکرار می شود. اما پاسخ دادن به آن برای همه، به ویژه برای باراک اوباما بسیار دشوار است. مقامات کاخ سفید این روزها بارها تکرار کرده اند که "پرزیدنت" هنوز تصمیمی در این باره اتخاذ نکرده است.تقریبا تمام صاحب نظران احتمال حمله نظامی گسترده ارتش آمریکا به سوریه را رد کرده اند.

روشن ترین دلایل برای رد چنین گزینه ای را خود باراک اوباما همین روزها در پاسخ به سی.ان.ان بیان کرد: «آمریکا نباید عجولانه درباره سوریه اقدام کند و گمانه زنی ها تنها مسائل را پیچیده تر و بدتر می کند. ما هنوز هم درگیر جنگی در افغانستان هستیم.» اوباما در این گفت و گو مستقیما به جنگ عراق هم اشاره کرد و گفت که واشنگتن باید از بروز چنین اتفاقی درباره سوریه جلوگیری کند. به این دلایل باید واقعیت دیگری را هم افزود که رئیس جمهور آمریکا هوشمندانه از آن سخن نگفته است. همان طور که اندیشکده رند (اندیشکده وابسته به نیروی دریایی ارتش آمریکا) در همین هفته منتشر کرده است، شرایط کنونی میدانی در سوریه کاملا با سال گذشته تغییر کرده است.

(۲) این روزها برخلاف سال گذشته که ارتش سوریه پی در پی شکست های متعدد را تجربه می کرد، تحولات میدانی به سود مردم و دولت سوریه پیش می رود. این پیروزی ها به گواهی بسیاری از منابع مستقل، به همت نیروهای حزب ا... لبنان به دست آمده است و امروز این افراد نقش تعیین کننده در حفظ امنیت مردم سوریه دارند. بنابراین تردید بسیار وجود دارد که ارتش آمریکا حتی اگر هم بخواهد، بتواند در سوریه به پیروی معناداری دست یابد. مگر اینکه بخواهد جنگ ۱۰ ساله دیگری در کشوری جدید را آغاز کند، که احتمال آن فعلا منتفی است.

**بررسی مداخله محدود نیروی هوایی آمریکا

با این حال هنوز احتمال مداخله سبک در درگیری های کنونی سوریه نیز گمانه دیگر مطرح شده است. نیویورک تایمز پیشنهاد داده است که نیروی هوایی آمریکا مانند آنچه در دهه ۹۰ میلادی در بالکان علیه مواضع صرب ها انجام داد، مواضع ارتش سوریه را بمباران کند. احتمال این‌چنین حمله ای نیز اگرچه صفر نیست، اما به دلایل زیر زیاد هم نیست:براساس مدل تئوری جیمز روزنا اگر دولت باراک اوباما بخواهد در این باره تصمیم بگیرد باید مجموعه ای از ۳ دسته متغیر مستقل، وابسته و واسطه ای کاخ سفید را به اتخاذ چنین تصمیمی برساند.

با این حال مولفه های اصلی متغیرهای مستقل از جمله فرهنگ و جامعه آمریکایی با چنین تصمیمی همراه نیستند. نظرسنجی مهمی که دیروز منتشر شد بهترین گواه برای این ادعا است. در این نظرسنجی که به تازگی توسط موسسه "ایپسوس" و "رویترز" انجام شده است و دیروز منتشر شد، حدود ۶۰ درصد از آمریکایی ها اعلام کردند که واشنگتن نباید در جنگ داخلی سوریه دخالت کند در حالی که تنها ۹ درصد از شرکت کنندگان موافق بودند که باراک اوباما باید در این مورد مداخله کند. جالب تر این که ۷۵ درصد از آمریکایی های شرکت کننده در این نظرسنجی گفته اند، حتی اگر ثابت شود حمله با گاز شیمیایی علیه مردم غیرنظامی توسط ارتش سوریه صورت گرفته، از دخالت نظامی آمریکا در سوریه حمایت نمی کنند. متغیرهای وابسته در تئوری روزنا هم با چنین تصمیمی هماهنگی ندارد.

از جمله این مولفه ها باید به فرد حقیقی، نقش حقوقی، حکومت و نظام بین الملل اشاره کرد. شخص باراک اوباما اعتبار سیاسی اش در رقابت های ریاست جمهوری و دریافت جایزه صلح نوبل را خرج ایجاد یک هویت ضدجنگ کرده است. نقش حکومتی او به عنوان یک رئیس جمهور دموکرات هم راه حل های سیاسی را پیشنهاد می کند. هرگونه تحرک نظامی آمریکا می تواند دامنه درگیری ها را از سوریه خارج کند. امنیت رژیم صهیونیستی اولین نگرانی آمریکایی ها در این باره خواهد بود. برخی خبرها از هشدارهای شدید روسیه و ایران در این زمینه ها موضوع را برای کاخ سفید پیچیده تر می کند.

بنابراین هیچ کس نمی تواند تضمین کند که تبعات حمله محدود هوایی به سوریه به همین کشور محدود بماند. به علاوه اینکه ارتش سوریه اکنون در مناطق شهری و میان مردم مستقر است. بنابراین آمریکایی ها نمی‌توانند به مواضع ارتش حمله کنند، الا اینکه تصمیم بگیرند شماری از شهروندان غیرنظامی سوریه را قربانی این تصمیم کنند. مهم تر از همه این ها اینکه اکنون پس از نزدیک به ۳ سال گذشت از آغاز بحران سوریه همه می دانند که چین و روسیه حاضر نیستند هیچ قطعنامه ای در شورای امنیت سازمان ملل با هدف مداخله نظامی در سوریه تصویب بشود. در کنار این موارد باید تاکید کنیم که هنوز معمای حمله شیمیایی در غوطه که منطقه ای در نزدیکی دمشق است، حل نشده است.

براساس اخبار، بازرسان شیمیایی سازمان ملل از امروز تحقیقات خود را در این منطقه آغاز می کنند. روسیه جمعه گذشته در نشست شورای امنیت شواهدی ارائه داد که نشان می داد این حمله اقدام گروه های شبه نظامی مخالف دولت است. بنابراین آمریکایی ها نمی توانند پیش از روشن شدن موضوع و پایان تحقیقات بین المللی چنین تصمیمی بگیرند. آخرین دسته متغیرها در تئوری روزنا نیز متغیرهای واسطه ای از قبیل نوع حکومت سیاسی هستند. چاک هاگل، وزیر دفاع کنونی آمریکا در طول بحران سوریه از هواداران مداخله نظامی در این بحران بوده است. او و جان کری، وزیر خارجه آمریکا پیش از این نیز باراک اوباما را برای پا گذاشتن در این باتلاق تحت فشار گذاشته بودند. اما ساختار تصمیم سازی سیاست خارجی در آمریکا قائم به فرد نیست. احتمال فراوان این است که اوباما به دلایل گفته شده حاضر نباشد امنیت ملی آمریکا و اعتبار خود را فدای ماجراجویی های ۲ وزیر خود کند.

**آخرین احتمال: توصیه کیسینجر به اوباما

در کنار تمام نکاتی که اشاره شد، باید گفت که اگرچه حمله هوایی آمریکا به سوریه به بهانه موضوع شیمیایی اندک است، اما انگیزه های جدی درگیری را هم باید جدی گرفت که همین مسئله باعث می شود نتوان از این احتمال به راحتی به طور کامل چشم پوشی کرد. حدود ۲ ماه پیش هنری کیسینجر، دیپلمات سابق آمریکایی که لابی قدرتمندی در دستگاه سیاست خارجی این کشور دارد، گفت که "در صورت محتمل بودن پیروزی اسد، بهترین راه بالکانیزه کردن سوریه است". در ماجرای بالکان، جنگنده های آمریکایی مواضع صرب ها را بمباران کردند و پای نیروهای نظامی بین المللی را به منطقه باز کردند.

روز گذشته دکتر جوآن کول (JUAN COLE)، صاحب نظر آمریکایی و استاد دانشگاه میشیگان با انتشار مقاله ای تصریح کرد: «واشنگتن درک کرده است که اگر کسی سریع به کمک شورشیان سوری نرود، جنگ احتمالا به زودی به پایان می رسد و رژیم طرفدار ایران برقرار خواهد ماند.»(۳) باید توجه کنیم که ۴ ماه پیش وقتی خانم کارلا دل پونته، عضو کمیسیون سازمان ملل درباره نقض قوانین حقوق بشر درباره سوریه صراحتا اعلام کرد که مخالفان دولت از سلاح شیمیایی استفاده کرده اند، خط قرمز باراک اوباما نقض نشد! بنابراین این بار اگر حمله ای انجام شود، بدون تردید با انگیزه حمایت از مردم بی دفاع سوریه نیست.

این حمله اگر انجام شود فقط با قصد تغییر نظام سیاسی سوریه خواهد بود که به صراحت در منشور سازمان ملل متحد منع شده است. نمونه دیگری که شباهت آن با رخدادهای تلخ دهه ۹۰ بالکان، قربانی شدن مسلمانانی دیگر در سوریه مانند مردم مظلوم بوسنی خواهد بود.همه این نکات و پیچیدگی کم نظیر مسئله سوریه نشان می دهد که اوباما در بحران تصمیم گیری قرار دارد. او از یک سو امکان حمله نظامی گسترده را ندارد و هزینه های حمله هوایی معدود برایش بالاست و لذا راهی روشن پیش روی خود نمی بیند و از سوی دیگر بازگشت آرامش به سوریه و تحکیم دوباره حکومت بشار اسد را "خط قرمز" واقعی خود می داند. روزهایی که در راه‌اند، روزهایی سرنوشت ساز برای مردم سوریه و منطقه هستند.