حضور نجفی در آموزش و پرورش بازگشت به عقب است

حجت‌الاسلام والمسلمین علی ذوعلم در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی باشگاه خبری فارس «توانا» در خصوص انتخاب محمدعلی نجفی به عنوان گزینه پیشنهاد وزارت آموزش و پرورش دولت یازدهم اظهار داشت: انتخاب آقای نجفی به عنوان وزیر آموزش و پرورش بسیاری از فرهنگیان و کسانی که دغدغه مسائل تعلیم و تربیت را دارند دچار تعجب و شگفتی کرد.

وی ادامه داد: انتظار این بود که برای وزارت آموزش و پرورش یک چهره صاحب‌نظر و پویا که مسائل امروز آموزش و پرورش را بشناسد و به تحول اساسی در آموزش و پرورش معتقد باشد، انتخاب شود.

* مسائل اقتصادی آموزش و پرورش بعد از دوره 9 ساله سر باز کرد

این کارشناس تعلیم و تربیت اضافه کرد: باید توجه داشت که نه آقای نجفی همان آقای نجفی دهه 70 است و نه آموزش و پرورش همان آموزش و پرورش دهه 70 است.

وی با بیان اینکه آقای نجفی دارای تحصیلات فوق لیسانس ریاضی است، افزود: توفیق نسبی آموزش و پرورش در این بود که با بعضی از راهکارهای کوتاه‌مدت توانست بعضی از مسائل اقتصادی آموزش و پرورش را حل کند.

حجت‌الاسلام والمسلمین ادامه داد: باید توجه داشته باشیم که اقتصاد آموزش و پرورش مسئله بسیار پیچیده و ریشه‌داری است و با رفتارهای کوتاه‌مدت قابل حل نیست.

وی تصریح کرد: نشانه این مطلب، این است که می‌بینیم بعد از دوره 9 ساله وزارت آقای نجفی و همه تلاش‌هایی که وی و دوستانشان داشتند و حمایت‌هایی که مجموعه دولت از ایشان می‌کرد، ولی ما در دوره 8 ساله بعد از ایشان باز می‌بینیم همین مسائل سر باز کرد و نشان می‌دهد که ایشان در بحث اقتصاد آموزش و پرورش در دوره 9 ساله توفیق تحول اساسی و استقرار راهبردهای مؤثر و بلندمدت را نداشت البته اشکال به شخص ایشان وارد نیست، چرا که آموزش و پرورش دارای مسائل متنوع است و مجموعه توانمندی لازم است تا بتواند آن را حل کند.

* تخصص آقای نجفی تعلیم و تربیت نبوده است

مدیر طرح تولید و تدوین برنامه درسی ملی به اصلاح ساختاری که توسط محمدعلی نجفی در سال‌های وزارت وی صورت گرفت، اشاره کرد و گفت: عملکرد وی حتی در عرصه اصلاح ساختاری آموزش و پرورش توفیق پایداری نبود و امروز که ما در دهه 90 به سر می‌بریم، مطالبات، نیازها و ظرفیت‌هایی که در آموزش و پرورش وجود دارد بسیار تغییر کرده است.

وی اضافه کرد: امروز به مسائل ریشه‌ای و نظری آموزش و پرورش توجه کرده‌ایم و باید کسی سکاندار آموزش و پرورش شود که این نگاه نظری عمیق را داشته باشد و این در حالی است که تخصص آقای نجفی تعلیم و تربیت نبوده است.

این کارشناس تعلیم و تربیت ادامه داد: دغدغه‌هایی را هم که بر اساس مصاحبه‌های آقای نجفی می‌بینیم بیشتر دغدغه‌های سیاسی بوده است.

وی افزود: معتقدم  هر دو جناح غالب در کشور، چهره‌های صاحب‌نظر و مبنایی‌نگر داریم که سکان‌دار آموزش و پرورش شوند؛ البته کسانی مثل آقای نجفی می‌توانند مشاوران خوبی باشند و با استفاده از تجربه‌های 9 ساله خود بتوانند کمک کنند، اما برای سکانداری آموزش و پرورش نیازمند یک چهره تربیتی و صاحب‌نظر، برخوردار از مبانی نظری و اندیشه تربیتی روشن هستیم.

* حضور آقای نجفی، یک مرحله آموزش و پرورش را به عقب برگشت خواهد داد

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم بیان داشت: فکر نمی‌کنم حضور آقای نجفی کمکی به تحول اساسی در آموزش و پرورش کند.

وی با بیان اینکه مبانی نظری در آموزش و پرورش بررسی شده است و مجموعه‌ای از اندیشمندان و صاحبنظران دانشگاهی، حوزوی و کارشناسان آموزش و پرورش در تدوین آن حضور داشتند، گفت: اگر چه در اجرای سند تحول بنیادین کاستی‌هایی وجود دارد چرا که بنده نسبت به عملکرد آموزش و پرورش در دولت دهم انتقاد دارم و آن را یک عملکرد کاملاً قابل دفاع نمی‌دانم ولی در عین حال فکر می‌کنم حضور آقای نجفی، یک مرحله آموزش و پرورش را به عقب برگشت خواهد داد و بازگشت به عقب تلقی می‌شود.

این مدیر اسبق در آموزش و پرورش ادامه داد: اگر بخواهیم همان نکته‌های کلیشه‌ای دهه 70 را در عرصه اقتصاد آموزش و پرورش داشته باشیم، حتی در آن عرصه هم توفیق چندانی نخواهیم داشت.

وی افزود: مطمئنم نمایندگان محترم مجلس با نگاه تخصصی و کارشناسی، صلاحیت وزرا را بررسی می‌کنند و در این خصوص مطالعه و تأمل خواهند کرد.

وی تأکید کرد: بنده به عنوان کسی که در تدوین بخشی از مهم‌ترین مقوله‌های آموزش و پرورش یعنی برنامه درسی تربیتی با نگاه تحولی در کنار سایر دوستان حضور داشتم، فکر می‌کنم فردی باید در آموزش و پرورش باشد که بتواند آن جنبه عمیق را لحاظ کند.

*مسائل آشکار و سطحی برخاسته از علل ریشه‌ای، نظری و مبنایی است

این کارشناس تعلیم و تربیت اظهار داشت: یک نکته مهم اینکه معمولاً مسائل آموزش و پرورش در همان لایه مسائل سطحی، بارز و محسوس دیده می‌شود؛ در حالی که توجه نداریم که این مسائل آشکار و سطحی برخاسته از علل ریشه‌ای، نظری و مبنایی است.

وی افزود: بدون توجه به مباحث ریشه‌ای و مبنایی نمی‌توانیم در مباحث لایه سطحی و عینی آموزش و پرورش توفیق پایداری داشته باشیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم ادامه داد: انتظار از دولت یازدهم این است که با توجه به سیاست‌های ابلاغ تحول بنیادین که توسط مقام معظم رهبری انجام گرفته است بتواند کمک ریشه‌ای کند و اجرای آن نیاز به کسانی دارد که بتوانند از عهده این کار برآیند.

وی اضافه کرد: یک نکته دیگر هم که به نظرم قابل توجه است، اینکه وزیر آموزش و پرورش علی‌القاعده بتواند آن نگاه متعالی تربیتی که در اندیشه‌های مقام معظم رهبری وجود دارد و مطرح کردند را محقق کند بنابراین اگر که فردی سکاندار آموزش و پرورش شود که از نظر مشی فکری، جهت‌گیری‌های مبنایی، ارزشی و تربیتی دارای دیدگاه مورد تأیید مقام معظم رهبری نباشد، موجب تلاطم‌های بعدی در آموزش و پرورش خواهد شد. 

* آقای روحانی درباره وزیر آموزش و پرورش از راهنمایی‌های مقام معظم رهبری استفاده کند

این کارشناس تعلیم و تربیت تأکید کرد: این تجربه تلخ را در آموزش و پرورش داشتیم که تلاطم و تغییرات مدیریتی کلان در آموزش و پرورش به روند ثبات و تعمیق تربیت در این دستگاه آسیب می‌زند.

وی تصریح کرد: معتقدم آقای روحانی بسیار مناسب است که درباره شخص وزیر آموزش و پرورش از راهنمایی مقام معظم رهبری استفاده کند و فردی را معرفی کند که بتواند با دیدگاه ایشان همراه باشد و محقق کند؛ البته باز عرض می‌کنم شخصیت اجرایی، سیاسی و تخصصی آقای نجفی محفوظ است، چه بسا خود ایشان هم تمایلی برای پذیرفتن این سِمت نداشته‌اند، بنده اطلاعی ندارم ولی به هر حال یک مسئله کلان ملی است و ما داریم امروز مسیر 4 سال آینده را برای آموزش و پرورش رقم می‌زنیم و باید با حساسیت، دقت و فراتر از نگرش سیاسی و جناحی و فراتر از و رودربایستی‌های رایج به آن نگاه کرد.

* آقای نجفی در فضای اقتباس از نسخه‌های کلیشه‌ای و تکراری قرار دارد

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم گفت: امیدواریم نمایندگان فرهیخته مجلس که دغدغه‌های انقلابی، دینی و تربیتی عمیقی دارند به اهمیت آموزش و پرورش توجه کنند و در بررسی صلاحیت‌های وزیر معرفی‌شده فارغ از بعضی فضاسازی‌ها تأمل کنند و به نتیجه درستی برسند.

وی تأکید کرد: تلقی بنده این است که کم نداریم افراد صاحبنظر که در روند تصویب اسناد تحولی حضور داشتند ضمن اینکه دغدغه‌های تربیتی دارند و فراتر از جناح‌ها و نگاه‌های سیاسی می‌توانند گزینه مناسبی برای آموزش و پرورش باشند.

این کارشناس تعلیم و تربیت افزود: جمع‌بندی بنده این است که آقای نجفی به دلیل فقدان تخصص تربیتی در ابعاد نظری و ریشه‌ای، به خاطر نداشتن یک نگاه روشن مبنایی نسبت به تعلیم و تربیت با نگاه اسلامی و به خاطر اینکه بیشتر در یک فضای بروکراتیک و متمایل به اقتباس از نسخه‌های کلیشه‌ای و تکراری قرار دارد، واقعاً گزینه مناسبی برای آموزش و پرورش نیست و امیدواریم به هر حال دوستانی که بررسی می‌کنند و پیشنهاداتی خواهند داد به این نکات توجه داشته باشند.

* آقای نجفی در فضای فکری و تخصصی تعلیم و تربیت قرار ندارد

مدیر طرح تولید و تدوین برنامه درسی ملی بیان داشت: آقای نجفی در مقوله ریاضیات تخصصی دارد و فرد موفقی است ولی در آموزش و پرورش نیست و مهم‌تر از آن اینکه در فضای فکری و تخصصی تعلیم و تربیت قرار ندارد.

وی ادامه داد: اگر وی در رشته‌های علوم انسانی تحصیل می‌کرد اما مطالعات جنبی و مقالاتش با مسائل آموزش و پرورش ارتباط داشت، باز می‌توانستیم بگوییم از صلاحیت‌های نظری و تخصصی برخوردار است اما وی در 16 سال گذشته از آموزش و پرورش دور بود و هیچ ارتباطی با هیچ بخشی از آموزش و پرورش در لایه‌های نظری و کارشناسی و... نداشته است.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم اضافه کرد: بعضی از وزرا را داشتیم که بعد از کناره‌گیری از وزارت در عرصه‌های تعلیم و تربیت و حتی در حوزه‌های دانشگاهی در بحث تعلیم و تربیت کار کردند مثل آقای اکرمی، آقای مظفر  و آقای فرشیدی؛ وزرایی که با دغدغه‌های آموزش و پرورش همواره همراه بودند اما آقای نجفی اینگونه نبوده است.

* چرا باید دوره مدیریت دهه 70 را در دهه 90 تکرار کنیم؟

این کارشناس تعلیم و تربیت اظهار داشت: آقای نجفی در آن زمان که وزیر آموزش و پرورش بود، 20 سال جوانتر بود و باید در نظر داشت پویایی که در آموزش و پرورش مورد نیاز است، مسئله مهمی است.

وی ادامه داد: فکر نمی‌کنم در آموزش و پرورش چهره‌های متعهد و اعتدال‌گرا و همراه با نظرات رئیس‌جمهور محترم وجود نداشته باشد که لازم باشد یک دوره مدیریت دهه 70 را در دهه 90 تکرار کنیم.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم تأکید کرد: همانطور که عرض کردم مباحثی که درباره توفیقات آقای نجفی در دهه 70 مطرح می‌شود مربوط به عرصه اقتصادی آموزش و پرورش است، ولی فکر می‌کنم اگر وی در دوره 9 ساله وزارت توانسته بود حتی در زمینه اقتصاد تحولات ساختاری و ریل‌گذاری‌های مطمئنی را انجام دهد، ما نباید در این 16 سال گذشته دچار اینگونه مسائل در آموزش و پرورش بودیم.

وی تصریح کرد: این نشان می‌دهد که در آن زمان هم راهکارهای وی، راهکارهای کوتاه مدتی بوده است که اگر امروز این راهکارها تکرار شود می‌تواند یک مرهم مقطعی بر روی زخم‌های کهنه آموزش و پرورش بگذارد ولی راه‌حل‌ اینها نیست.

* دغدغه ما این است که مبادا تلاش‌های کارشناسان و صاحبنظران هدر رود

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم با بیان اینکه باید به مبانی نظری تعلیم و تربیت توجه کنیم، افزود: فردی باید در رأس آموزش و پرورش باشد که فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی را درک کرده باشد و بهش اعتقاد داشته باشد تا بتواند آموزش و پرورش را در یک مسیر تحولی درستی قرار دهد که فکر نمی‌کنم آقای نجفی از عهده آن برآید.

مدیر طرح تولید و تدوین برنامه درسی ملی در آموزش و پرورش اضافه کرد: دغدغه ما این است که مبادا زحمات و تلاش‌هایی که کارشناسان و صاحبنظران در زمینه تحول و تدوین برنامه درسی ملی متحمل شدند، به خاطر عدم تأیید فرد مناسبی به حاشیه رانده شده و هدر رود.

وی ادامه داد: آنچه ما از مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهای کوتاه آقای نجفی به دست می‌آوریم این است که اساساً ایشان باور ندارند به اینکه نظام فکری ما در تعلیم و تربیت اسلامی با نظام فکری غرب در عرصه تعلیم و تربیت غرب کاملاً متفاوت است.

* ما به نقطه صفر قبلی برگردانده خواهیم شد

این کارشناس تعلیم و تربیت افزود: البته بنده فکر نمی‌کنم ایشان در این زمینه مقصر باشد چون حوزه‌های مطالعاتی وی، این مقوله‌ها نبوده است و تفکیکی بین تعلیم و تربیت اسلامی و سکولار در مقوله نظری چندان قائل نیست و خود این مانعی در سر راه تحقق تحول بنیادین و اسناد آن خواهد شد و منشأ نگاه‌های نظری و تلاطم‌های مدیریت و کارشناسی در آموزش و پرورش می‌شود و ما به نقطه صفر قبلی برگردانده خواهیم شد.

وی گفت: البته باز تأکید می‌کنم هر کسی وزیر آموزش و پرورش شود باید روند اجرای اسناد تحولی را مورد بازنگری و اصلاح قرار دهد ولی به این شرط که به اصالت و اعتبار آن اعتقاد داشته باشد و آن را به نوعی درک کرده باشد و با استفاده از نظرات کارشناسی و فراتر از مباحث سیاسی به اتخاذ راهبردها و تشخیص اولویت‌ها بپردازد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ذوعلم اظهار داشت: در هر حال ما امیدواریم تصمیم مجلس شورای اسلامی تصمیم مناسبی باشد که با رویکردهای ارزش‌های اصیل انقلابی و انتظاراتی که از دهه چهارم انقلاب داریم هماهنگ و همسو باشد.