پیام‌ گشایش دفتر سیاسی طالبان در قطر، سازش آمریکا با تروریسم است

«محمد تقی مناقبی» کارشناس مسائل سیاسی افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار دفتر منطقه‌ای خبرگزاری فارس در خصوص گشایش دفتر طالبان در قطر، با اشاره به 3 محور چگونگی پیدایش و تداوم روند سازش با تروریسم و یا صلح با طالبان، معرفی بازیگران اصلی در این روند و منافع و خواسته‌های آنها و همچنین فرآیند و فرجام روند سازش با تروریسم یا صلح با طالبان را تشریح کرد.

همکاری انگلیس با طالبان برای آغاز طرح گفت‌وگو

وی می‌گوید که فرآیند همکاری با طالبان و نیز آغاز طرح گفت‌وگو با طالبان از سوی انگلیسی‌ها، مطبوعات، مقامات انگلیسی و پاکستان شروع شد.

این کارشناس افغان تأکید کرد: باید توجه داشت که جریان ارسال پول و اسلحه از سوی انگلیسی‌ها به سرپرستی «مایکل سمپل» و «ماروین پترسون» در «هلمند» به عنوان شاهدی بر این مدعا مطرح است، در اوایل سال 2003 سازمان اطلاعات افغانستان اعلام کرد که مسئول سازمان «IOM» در افغانستان مایکل سمپل با همکارش ماروین پترسون در ولایت هلمند در حال انتقال اسلحه، امکانات نظامی و پول برای سربازان طالبان دستگیر شده هستند.

این موضوع درست زمانی اتفاق افتاد که رئیس جمهور وقت آمریکا جرج بوش فریاد می‌زد ما تنها از طریق جنگ در افغانستان مشکل را حل می‌کنیم در عین حال طالبان نیز در شرف نابودی کامل قرار داشتند.

کارشناس مسائل سیاسی افغانستان ادامه داد: مایکل سمپل پس از مدتی از سوی دولت افغانستان به عنوان عنصر نامطلوب معرفی و از کشور اخراج شد، مایکل سمپل حدود 20 سال در افغانستان حضور فیزیکی داشت و به زبان های فارسی دری، پشتو و حتی به گویش‌های محلی افغانستان تسلط کامل دارد.

مناقبی افزود: سمپل در مناطق «موسی قلعه» و سایر مناطق شمال هلمند کمپی احداث کرد که هزار و 700 سرباز طالبان در آن حضور دارند و در این کمپ حداقل 200 فرمانده نظامی طالبان آموزش دیده‌اند.

این کارشناس افغان تأکید کرد: پس از آمریکا، انگلیس با هفت هزار و 500 سرباز دومین قدرتی بود که وارد افغانستان شد و بیشترین نیرو را در افغانستان وارد کرد، این در حالی است که خطرناک‌ترین نقطه در افغانستان یعنی ولایت هلمند را نیز در اختیار گرفت و بسیار جالب است که پس از سپری شدن حدود 2 سال جنگ در خطرناک‌ترین نقطه افغانستان که انگلیسی‌ها حضور داشتند آنان کم‌ترین تلفات جنگی را نیز داشتند.

انفجار بمب‌های کنار جاده‌ای در افغانستان با مارک کارخانه‌های انگلیسی

وی با اشاره به اینکه در اواخر سال 2002 گزارشاتی حائز اهمیت از هلمند ارائه شد، عنوان کرد: از سال 2003 تا 2006 گزارشات متعددی منتشر شد مبنی بر اینکه بمب‌های کنار جاده‌ای که در افغانستان منفجر می‌شود با مارک کارخانه‌های اسلحه‌سازی انگلستان است.

مناقبی خاطرنشان کرد که به موازات قدرت گرفتن طالبان در شمال هلمند، همزمان مذاکرات صلح با طالبان نیز علنی شد و در سال 2004 آمریکا مجبور شد با 5 هزار سرباز وارد این منطقه شود و مانع نفوذ انگلیسی‌ها در شمال هلمند شد و در این مرحله بود که بین آمریکا و انگلستان اختلاف به وجود آمد.

این کارشناس افغان معتقد است که تا سال 2005 در برخورد با طالبان بین انگلیس و آمریکا اختلافاتی مشاهده شد، زیرا آن طور که شواهد نشان می‌دهد آمریکایی‌ها خواستار نابودی طالبان بودند، اما انگلیسی‌ها درصدد ادامه جنگ برآمدند.

تفکیک و تفاوت منافع آمریکا و انگلیس در افغانستان و تمایل آمریکا به مذاکره

وی در ادامه گفت: انگلیسی‌ها با استفاده از تجربیاتی که از حضور 200 ساله خود در این منطقه با عنوان «کمپانی هند شرقی» داشتند که افغانستان نیز چندین مرتبه در اشغال آن قرار داشت با مردم افغان و روحیات اقوام و قبایل افغان آشنا بودند، بنابراین تا جایی که امکان داشت با همکاری سازمان «آی.اس.آی» و رؤسای قبایل، منافع خود را از آمریکایی‌ها تفکیک کردند.

مناقبی تصریح کرد: باید توجه داشت که آمریکایی‌ها در گام نخست فکر می‌کردند موضوع افغانستان با یک جنگ سریع خاتمه پیدا می‌کند و پس از آن به کشورشان بر می‌گردند اما به مرور زمان پس از پنج سال با فرسایشی شدن جنگ، آمریکایی‌ها متوجه شدند (بخصوص پس از روی کار آمدن اوباما) که جریان به کلی تغییر یافته و این رویکرد عملی نیست و در نتیجه در حوزه سیاست برخورد با طالبان در افغانستان سیاست انگلیس را دنبال کردند و این سیاست همان پیوستن به روند صلح نام گرفت.

وی افزود: آمریکا‌یی‌ها در آغاز تمایلی به مذاکره نداشتند اما با پدید آمدن مشکلات اقتصادی داخلی، افزایش تلفات نیروهای انسانی، بروز نارضایتی‌های بیشتر در افغانستان، ناکار آمدی و فساد اداری در این کشور و در نهایت تغییر رئیس جمهور در کاخ سفید سبب شد آمریکا به مذاکرات صلح تمایل پیدا کند و اکنون به مرحله‌ای رسیده است که خودشان دفتر طالبان را در قطر بازگشایی کرده‌اند.

مسابقه مصالحه با طالبان

کارشناس مسائل سیاسی افغانستان معتقد است که از سال 2006، آمریکایی‌ها به صورت علنی اعلام کردند که حاضرند با طالبان صلح کنند و در همین حال بود که مسابقه آشتی با طالبان آغاز شد و این در حالی است که همزمان با مسابقه رفتن به سوی طالبان، آهسته آهسته سازمان آی.اس.آی پاکستان نیز کمک‌ها و همکاری‌های خود به طالبان را علنی تر ساخت.

وی یاد آور شد: با حملات هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی بر فراز مناطق مرزی پاکستان و افغانستان، گسترش کشتار و تلفات غیرنظامیان در مرزهای 2 کشور، ناکارآمدی حکومت در افغانستان، گسترش فساد اداری، افزایش تولید مواد مخدر و دخالت مافیای بزرگ مانند خاندان کرزی و شیرزی در «قندهار» همه این موارد سبب شد که روز به روز مردم افغانستان احساس ناامنی و ناامیدی بیشتر کنند و به خصوص بیکاری بالای 40 درصد در افغانستان سبب شد عده‌ای از جوانان به سوی طالبان سوق پیدا کنند.

مناقبی ادامه داد: حتی هنگامی که عده‌ای از طالبان در بخش‌هایی از مناطق افغانستان تسلط پیدا کردند، مردم غافلگیر شدند و هیچ عکس‌العملی از خود نشان ندادند، همین امر نیز سبب شد روحیه طالبان تقویت شده و قدم به قدم پیشروی کردند، در عین حال به صورت بر عکس دولت افغانستان، انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها قدم به قدم در برابر طالبان عقب نشینی کردند.

این در حالی است که سال 2011 آمریکا به صورت رسمی اعلام کرد، ما حاضریم برای اینکه روند صلح با طالبان مسیر مشخصی داشته باشد یک آدرس برای گفت‌وگو با آنان در نظر بگیریم.

مناقبی افزود: در چنین وضعیتی رئیس جمهور کرزی در منطقه‌ای در قندهار که توسط نیروهای خارجی بمباران شده بود و غیر نظامیان زیادی کشته شده بودند حضور یافت و اعلام کرد اگر این روند ادامه پیدا کند به کوه‌ها خواهد رفت و طالب می‌شود، وی گفت که پس از روی کار آمدن اوباما در آمریکا تیم وی با کرزی رابطه چندان خوبی نداشت.

این کارشناس افغان افزود: آمریکایی‌‌ها کرزی را بازخواست کردند و او را سبب ناکامی روند مبارزه با تروریسم در افغانستان دانستند آنان در عین حال معتقد بودند که کرزی نتوانسته حکومت و ادارات درستی در افغانستان ایجاد کند و امنیت را نیز در افغانستان تأمین نکرده است.

وی افزود: در این بین برخی عوامل نیز سبب شد طالبان تقویت شوند و نفوذشان در اکثر مناطق افغانستان گسترش یابد.

دلایل انتخاب قطر برای آدرس مذاکره با طالبان

کارشناس مسائل سیاسی افغانستان عنوان کرد: آمریکایی‌ها در سال 2011 به چند دلیل پیشنهاد کردند قطر مکان مناسبی برای گفت‌وگوهای روند صلح است، نخست اینکه این کشور مقر بزرگ‌ترین پایگاه آمریکا در خاورمیانه است و ناوگان پنجم آمریکا در این منطقه حضور دارد و از سوی دیگر دولت قطر به دلیل توافقاتی که با آمریکایی‌ها دارد و این کشور وابستگی مطلق به آمریکا دارد و تا حدودی در جنگ‌های افغانستان بی‌طرف بوده است.

وی افزود: افغانستان همیشه ادعا می‌کرد که پاکستان در روند صلح افغانستان دخالت دارد و مانع این روند است بنابراین قطر کشور سومی است و این مسئله نیز حل شد.

مناقبی ادامه داد: قطر از لحاظ ساختار اداری به گونه‌ای است که طالبان نیازی نیست از سفارت قطر ویزا دریافت کنند، زیرا پس از آنکه وارد این کشور شوند در همان فرودگاه «دوحه» پاسپورتشان مورد پذیرش قرار می‌گیرد.

انتقاد دولت افغانستان از مذاکرات مخفی قطر و تأکید بر مدیریت مذاکرات

کارشناس افغان تصریح کرد: مذاکرات صلح به صورت مخفیانه در قطر شروع شد و این روند ادامه پیدا کرد و پس از اینکه افغانستان متوجه شد آمریکایی‌ها آنها را دور زده و به صورت مستقیم با طالبان وارد مذاکره شده است اعتراض کرد.

وی در ادامه اظهار داشت که دولت افغانستان پس از این اعتراض، اعلام کرد باید مذاکرات بین‌الافغانی باشد و مدیریت مذاکرات نیز بر عهده افغانستان باشد.

مناقبی گفت: شرط مذاکره با طالبان نیز این بود که طالبان باید قانون اساسی و دستاوردهای 10 ساله حقوق بشری افغانستان را بپذیرند.

کارشناس مسائل سیاسی افغانستان افزود: در همین حال کرزی طالبان را برادر خطاب کرد و اعلام شد ملا عمر نیز می‌تواند در انتخابات شرکت کند، همچنین از سازمان ملل درخواست کرد طالبان به خصوص شخص ملاعمر را از لیست سیاه تروریسم خارج کند.  

وی خاطرنشان کرد: پس از چند مرحله مذاکراتی که در قطر بین آمریکا و طالبان صورت گرفت در سال 2012 طالبان اعلام کردند که ما مذاکرات خود را با آمریکایی‌ها متوقف می‌کنیم.

مناقبی تأکید کرد: البته پیش‌تر دولت افغانستان مذاکرات غیر مستقیمی از آدرس و کاخ ریاست جمهوری با طالبان داشت که در سال 2008 نیز در این زمینه اعلام شد که فردی به نمایندگی از طالبان به کابل آمده است و تحت نام طالب و مذاکره کننده از کرزی پول دریافت کرده است، اما وی بیرون از کاخ اعلام کرد من یکی از تاجران کویته پاکستان هستم و هیچ ارتباطی با طالبان ندارم.

وی افزود: مذاکرات دولت افغانستان با طالبان بسیار نامنظم و فاقد استراتژی خاص و فاقد پشتوانه علمی و مشخص از سال 2003 آغاز شد و تا سال 2008 به صورت مخفیانه ادامه یافت.

مناقبی یادآور شد که بنا به دلایلی، پس از مدتی طالبان اعلام کردند حاضر نیستند با دولت افغانستان مذاکره کنند و شروط طالبان برای مذاکرات این گونه اعلام شد که خارجی‌ها باید از افغانستان خارج شوند، قانون اساسی تغییر یابد و دولت دست نشانده افغانستان از بین برود و پس از اینکه حکومت موقت تشکیل شد آنان نیز در قدرت سهیم شوند.

وی عنوان کرد: باید توجه داشت در سال 2011 کرزی جرگه صلح را ایجاد کرد، اما طالبان در آن حضور نداشتند.

این کارشناس افغان خاطرنشان کرد که هرگاه دولت افغانستان در برابر طالبان کوتاه آمده است، این گروه بلافاصله اقدامات انتحاری و تروریستی خود را افزایش داده است.