توهم ترسیم خط قرمز برای ایران

بیش از یک دهه است که ایالات متحده، اسرائیل و شرکاء اروپایی آنها درحال اشاعه ترس از بمب هسته‌ای خیالی ایران هستند بمبی که ادعا می‌کنند ایران به‌زودی به آن دست خواهد یافت. این «به‌زودی» هیچ‌وقت نرسیده و ایران بنا به شهادت چندین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هرگز به‌سوی نظامی کردن برنامه هسته‌ای‌اش یا توسعه مواد شکافت‌پذیر مشکوک قدم برنداشته است. با این‌حال ابرقدرت‌ها با تحریک رژیم اسرائیل مستمراً ایران را تحت فشار شدید تحریم‌ها، تهدید به جنگ و کمپین تبلیغاتی رسانه‌ای گسترده قرار داده‌اند.

سال گذشته بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در حضور رهبران جهان در شصت‌ و هفتمین جلسه مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌‌طور مضحکی تصویر مورد مناقشه‌ای را نمایش و از خط قرمزی سخن گفت که اگر ایران به برنامه هسته‌ای‌اش ادامه دهد به‌طور خطرناکی از آن خواهد گذشت. نتانیاهو اظهار داشت ایران برای 15 سال برای رسیدن به این هدف تلاش نموده و نیاز است تا مانع توسعه بمب هسته‌ای این کشور شویم. نکته طعنه‌آمیز اینکه اسرائیل خودش تنها دارنده سلاح هسته‌ای در خاورمیانه است.

به‌ هرحال برای بار اول نیست که اسرائیل چنین متظاهرانه و خصمانه ایران را تهدید نموده است. بسیاری از سیاستمداران و مقامات نظامی اسرائیل نیز پیش‌تر هشدار داده بودند که اگر ایران برنامه هسته‌ای‌اش را متوقف نسازد احتمال حمله نظامی به ایران وجود دارد. به همین ترتیب برخی مقامات آمریکا نیز حمله اسرائیل به ایران را غیرقابل اجتناب خوانده بودند. جان بولتون نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل در سال 2008 به‌طور قاطع پیش‌بینی کرده بود که اسرائیل قبل از اینکه رئیس‌جمهور جدید آمریکا بر سر کار بیاید به ایران حمله خواهد کرد.

اما آیا این خطوط قرمزی که آمریکا و اسرائیل در حال ترسیم آن هستند جدی و واقع‌گرایانه است یا تکرار خسته‌کننده لفاظی‌های قدیمی است که برای ترساندن مردم ایران و اشاعه وحشت در میان ابراز می‌شود؟به‌منظور بررسی جنبه‌های مختلف رهیافت آمریکا و اسرائیل در قبال برنامه هسته‌ای ایران به‌طور کلی و به‌طور خاص خطوط قرمزی که مقامات واشنگتن و تل‌آویو برای ایران ترسیم نموده‌اند سایت ایران ریویو آغاز به انجام مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها با متخصصان و محققان نامدار مسائل سیاسی از سراسر جهان نموده و از آنها خواسته ‌است نقطه‌نظرات خود درباره سناریوهای محتملی که ممکن است در جریان منازعه احتمالی از سوی آمریکا و اسرائیل علیه ایران صورت گیرد، بیان نمایند.

اولین مصاحبه‌شونده پرفسور استفان زونز، متخصص سیاسی آمریکایی و صاحب‌نظر در سیاست خاورمیانه و سیاست خارجی آمریکا می‌باشد. او استاد سیاست در دانشگاه سانفرانسیسکو بود و عنوان آخرین کتاب وی که در سال 2010 به چاپ رسیده است. «صحرای غربی: جنگ ناسیونالیسم و تردید متعارض» می‌باشد.

من از پرفسور زونز پرسیدم که آیا به‌نظر وی هیچ اعتباری برای تهدیدات جنگی اسرائیل علیه ایران می‌توان قائل شد یا خطوط قرمز مقامات تل‌آویو برای ایران لفاظی‌ای بیش نیست؟ وی پاسخ داد «بیشتر از 20 سال است که رهبران اسرائیل می‌گویند ایران به‌زودی می‌تواند سلاح هسته‌ای تولید نماید بنابراین چنین خطوط قرمز ترسیمی دارای اعتبار اندکی می‌باشد.

هیچ کشوری حق قانونی حمله به کشور دیگر را به خاطر برنامه هسته‌ای منتسب به آن کشور ندارد. با توجه به اختلاف میان واشنگتن و تل‌آویو درباره تصمیم‌گیری حمله به ایران زونز اعتقاد دارد «هم اسرائیل و هم آمریکا نمی‌خواهند ایران انحصار هسته‌ای آنها در خاورمیانه را به چالش بکشد و هر دو ممکن است برای حفظ این انحصار به استفاده از نیروی نظامی روی آورند.

البته اوباما آگاهی بیشتری از خطرات اقدام نظامی دارد لذا تمایل کمتری برای شروع یک منازعه مسلحانه و نظامی را دارد». زونز افزود: «البته اختلاف دیگری نیز وجود دارد اوباما می‌گوید خواهان استفاده از اجبار برای بازداشتن ایران از تولید سلاح هسته‌ای می‌باشد اما نتانیاهو برای ممانعت از دستیابی ایران به توان تولید سلاح هسته‌ای تهدید به استفاده از نیروی نظامی می‌نماید».

اما یک موضوع مهم اینست که آیا اسرائیل و آمریکا واقعاً از ایران هسته‌ای هراس دارند؟ آنها می‌دانند که ایران از نظر ایدئولوژیک مخالف سلاح هسته‌ای است و این را در سخنرانی‌های رهبر معظم انقلاب نشان داده‌اند. بنابراین ریشه واقعی نگرانی‌های آنها چیست؟ زونز در پاسخ اظهار نمود: «آنها واقعاً از توسعه سلاح هسته‌ای از سوی ایران هراس دارند و اعتمادی به اظهارات ایران علیه این امر ندارند. من فکر نمی‌کنم هیچ‌کس به‌طور جدی اعتقاد داشته باشد که ایران از سلاح هسته‌ای برای ضربه اول استفاده نماید با این‌حال آنچه که باعث هراس آنها می‌شود اینست که ایران دارای قدرت بازدارنده علیه تهاجم آمریکا و اسرائیل در منطقه باشد».

با توجه به گزارش برآورد اطلاعات ملی آمریکا در سال 2007 که نشان می‌داد ایران قصد تولید سلاح هسته‌ای را ندارد زونز اظهار نمود: «من فکر می‌کنم که آنها (رهبران آمریکا و اسرائیل) این گزارش را درباره ایران پذیرفته‌اند که ایران در حال ‌حاضر برنامه تسلیحات هسته‌ای ندارد اما آنها نگران توسعه توان بازفرآوری هسته‌ای ایران در آینده هستند ایران می‌تواند به‌سرعت و به‌خوبی برنامه هسته‌ای غیرنظامی خود را به برنامه هسته‌ای نظامی تبدیل کند».

به‌ هرحال بسیاری از تحلیل‌گران سیاسی اعتقاد دارند که یکی از عوامل تأثیرگذار در بن‌بست کنونی برنامه هسته‌ای ایران و ستیز میان ایران و غرب اسرائیل است. به‌نظر می‌رسد که دولت و کنگره آمریکا حمایت بی‌قید و شرطی از رژیم اسرائیل نموده و کورکورانه از سیاست‌های آنها حمایت می‌نمایند. چرا نهادهای سیاسی، سیاستمداران بلندپایه و دولت آمریکا چنین مطیعانه از اسرائیل حمایت می‌نمایند؟ پرفسور زونز پاسخ داد: «ایالات متحده در مورد ایران کورکورانه از اسرائیل پیروی می‌نماید. ایالات متحده قطع‌نظر از اسرائیل منافع خاص خود را در مورد ایران دارد».

زونز تأکید نمود: «از کودتای تحت سازماندهی سیا در سال 1953 در حمایت از شاه و سرکوب وی تا متعاقباً دشمنی به دولت انقلابی آنچه محرک سیاست آمریکا بوده است آرزوی هژمونیک این کشور در منطقه غنی از نفت خلیج فارس بوده است. گهگاه از اسرائیل به‌عنوان یک بهانه استفاده شده است اما این کشور هرگز دلیل اصلی سیاست آمریکا در قبال ایران نبوده است».

من از پرفسور زونز پرسیدم نظر شما درباره رهیافت ریاکارانه غرب در قبال برنامه هسته‌ای ایران و اینکه چرا رهبران غربی مسامحه‌کارانه به اسرائیل برای تولید سلاح هسته‌ای اجازه می‌دهند اما در جایی که هیچ دلیلی وجود ندارد که فعالیت‌های هسته‌ای ایران غیرنظامی هستند به این کشور فشار وارد می‌آورند؟ پاسخ وی به سؤال من مختصر اما دقیق بود: «استاندارد دوگانه کاملاً نه فقط درباره اسرائیل بلکه در رابطه با هند و پاکستان نیز کاملاً‌ آشکار است».

و سؤال پایانی اینکه: آیا رژیم خط مرکز برای ممانعت از برنامه هسته‌ای ایران برای رسیدن به چرخه سوخت هسته‌ای واقعاً آمریکا و اسرائیل را متعهد به حمله به ایران می‌سازد یا خط قرمز یک تاکتیک جدید یا چیزی شبیه بازی تبلیغاتی برای ترساندن ایران و ممانعت از پیشرفت‌هایش است؟

«قطعاً هنوز کسانی وجود دارند که خواهان اقدام خصمانه نسبت به ایران هستند اما برای چنین کاری خیلی حمایت نمی‌شوند. نگرانی‌ها درباره اشاعه هسته‌ای می‌تواند تعداد زیادی از مردم که در غیر این‌صورت تمایلی به حمایت از جنگ ندارند، به هراس اندازد. تا حد بسیاری به این دلیل است که در تهدید فرضی هسته‌ای ایران اغراق می‌شود».

به‌ هرحال آنچه آشکار است اینکه برنامه هسته‌ای ایران تنها بهانه‌ای است تا آمریکا، اسرائیل و متحدان اروپایی آنها به ایران فشار وارد آورده و مانع پیشرفت اقتصادی و سیاسی این کشور به‌عنوان یک قدرت رو به ‌ظهور منطقه‌ای شده و استقلال و حاکمیت آن را تحلیل برند. ایران در صورتی که به مقاومت علیه این قدرت‌های پوشالی ادامه دهد قطعاً‌ پیروز این نبرد نابرابر خواهد بود.

پی نوشت:

1 . Nuclear Red Line (No. 1) Stephen Zunes: A Nuclear Iran Deterrence against U.S.-Israeli Aggression, Iran Review Exclusive Interview with Stephen Zunes, By: Kourosh Ziabari, HURSDAY, JUNE 06, 2013

کوروش ضیابری

منبع:موسسه ابرار معاصر تهران