دغدغه های انقلاب برای شعرا باید تبدیل به یک فرهنگ فراگیر شود

سرویس فرهنگی پایگاه 598؛ حجت الاسلام جواد محمد زمانی، متولد سال 1356 در شهر تهران و دارای تحصیلات حوزوی خارج فقه و اصول و همچنین کارشناسی ارشد دانشگاه ادیان و مذاهب و متخصص در ادبیات و شعر فارسی می باشد.

وی به عنوان شاعر آئینی و انقلابی در چند سال اخیر شناخته شده است و اشعار وی توسط مداحان و ستایشگران شهیر اهل بیت(علیهم السلام) در محافل مذهبی مورد استقبال کثیر قرار گرفته است. او بعنوان نماینده نسل جوان شاعران آئینی و انقلابی شناخته می شود و از اینرو با تلاش و پیگیری های وی نشست شاعران آئینی و مذهبی با رهبرمعظم انقلاب شکل گرفته است.

خبرنگار پایگاه 598 در مورد موضوعاتی چون چگونگی شکل گیری این نشست، مطالبات و رهنمودهای رهبر فرزانه انقلاب، ضرورت ورود شعراء به مسائل کلان انقلاب و جهان اسلام و همچنین سیاستگذاری فرهنگی در زمینه هنر و ادبیات آئینی و انقلابی، با ایشان به گفتگو نشسته است.

 * در مورد شکل گیری نشست شعرای آئینی و مذهبی با رهبر انقلاب توضیحاتی بفرمائید؟

دیدار اخیر شعرای مذهبی و هیئتی بعد از مدت مدیدی شکل گرفت و به تقاضای شعرای هیئتی بود و از طرف گروه شاعران جوان هیئت های مذهبی از رهبر انقلاب درخواست گردید و ایشان هم قبول کردند که با خواندن شعرها گزارشی از وضعیت شعر آینی خدمت حضرت آقا داده شود و ایشان نیز نکات خودشان را درباره شعرها بیان نمایند، تا نقشه راه شعرای آئینی هم ترسیم شود که بحمد الله همین طور هم شد.

* رهبر معظم انقلاب در این دیدار اشاره داشتند به وجود استعداد های قوی و غنی که نوید بخش دوران اوج و شکوه شعر است، این دوران اوج شکوه شعر چگونه محقق می شود؟

رسیدن به دوران اوج شکوه شعر مستلزم ایجاد زمینه های است و از جمله آنها تلاش وافر شاعران جوان برای بالا بردن سطح اطلاعات و توانایی ها و مهارت ها است. یعنی اینکه شاعران جوان باید تلاش کنند که در ادبیات و زبان فاخر فارسی اطلاعاتشان زیاد شود و دانسته های خودشان را به اوج برسانند و در کنار آن مهارت ها را به اوج برسانند یعنی قریحه شان را قوی کنند و همچنین به دنبال شکار مضامین نو و ایجاد تنوع از نوع مثبت و روح نو آوری باشند که اگر این موارد به وجود آید آن اوج محقق خواهد شد.

* رهبری معظم فرمودند که بهترین مضمون برای خلق مناجات در شعر آینی در دل ادعیه جا دارد. به نظر حضرتعالی جایگاه مناجات در شعر آئینی به چه میزان بوده است؟

عنصر مناجات بسیار مهم است . ما شعر آینی را نباید منحصر کنیم به رثای اهل بیت ، اینها بخشی از شعر آینی هستند و بخش دیگری از شعر آینی مربوط به توحیدی ها و مناجات نامه هاست و این در دیوان های شاعران قدیم فراوان است و هر شاعری در ابتدای دیوانش چند بیتی را درباره توحید می سرود و چند بیتی را مناجات با خدا می کرد و متاسفانه در عصر حاضر این عنصر کم شده است و انگیزه رهبر فرزانه از طرح این بحث این است که این سنت حسنه از بین نرود و شعرا از مضامین دعا غفلت نکنند و با بهره گیری از ادعیه هایی چون زیارت جامعه کبیره و دعای ابوحمزه و ... بهره ببرند و شعرا بتوانند مضامین تازه ای را خلق و روح بندگی و مناجات را در جامعه زنده نگه دارند.


* جایگاه اخلاقیات در نوحه های کنونی را چگونه ارزیابی می کنید و رسیدن به جایگاه متعالی این حوزه، که مد نظر رهبری است، نیازمند چه شاخصه هایی است؟

ما یک شعر عرفانی داریم و یک شعر اخلاقی، اگر شعر، عرفانی باشد یک نماد های خاصی دارد به طور مثال ادبیات می خانه ای در آن است و یک شعر اخلاقی داریم مانند شعر صائب تبریزی و برخی از شعر های سعدی که درباره مضامین اخلاقی می باشد و درباره نابود کردن رذائل اخلاقی مانند کبر ، حسد و حب دنیا و ... می باشد که متاسفانه در جامعه ما کم است و شعر پند و اندرز و ادبیات اخلاقی کمتر دیده می شود. رهبر فرزانه انقلاب هم در دیدارشان اشاره داشتند که نوحه ها باید همراه با آموزش باشد و صرفاً خیال پردازی نباشد و در کنار خیال شاعرانه، پند و اندرز و آموزش در آن وجود داشته باشد که در سفارشات معظم له دیده می شود.

* برای ارتقاء جایگاه اخلاقیات در نوحه ها چه زیرساخت های لازم است؟

برای ارتقاء جایگاه اخلاقیات در نوحه ها باید در ابتدا، اطلاعات شاعران را درباره مضامین اخلاقی را زیاد کنیم یعنی اطلاعات قرآنی و حدیثی شاعران را افزایش دهیم و اینکه یک شاعر متخلق را داشته باشیم.  زمانی که شاعر متخلق باشد هنر آن هم با اخلاق همراه شود، این در هنرش تاثیر می گذارد و هنرش می تواند موجب نجات جامعه بشود اما اگر خود فرد متخلق نباشد هنرش هم نمی تواند جامعه را هدایت کند و اینکه امروز حضرت آقا سفارش داشتند به این که شعرا فضا و محیط زندگی خودشان را پر از عرفان و اخلاق نمایند تا هنرشان در یک بستر معطر شکل بگیرد.


* سهم حلقه ها و محیط های شعری را در کشف استعداد های شعری چگونه ارزیابی می کنید؟

یک بخشی از این استعداد یابی ها وظیفه دولت است که سرمایه گذاری کنند در عرصه فرهنگ برای استعداد یابی در بین جامعه و بخش دیگری مربوط به عامه مردم است که از طریق انجمن های ادبی که از قدیم وجود داشته و به شکل مردمی اداره می شده و در واقع در برخی از مواقع در مساجد و حسینیه ها برگزار می گردیده و این مکان ها بستر مناسبی برای کشف این گونه استعداد هاست و به نظر ما این حلقه ها باید در مساجد و حسینیه ها احیا شود تا در بستر آن بتوانیم استعدادهای درخشان در عرصه ادبیات را کشف نماییم.

البته در عرصه استعداد یابی هم مشکلات سخت افزاری وجود دارد و هم مشکلات نرم افزاری، یعنی بخشی از هزینه ها باید مربوط بشود به حل مشکلات سخت افزاری و بخش دیگر هم مربوط شود به سیاست گذاری های کلان فرهنگی، و تا زمانی که در مقوله فرهنگ با برنامه ریزی حرکت نکنیم هیچ یک از موارد مذکور محقق نخواهد شد.


* متولی امر سیاست گذاری و برنامه ریزی در عرصه شعر و هنر آئینی متوجه چه نهادی است؟

نهاد های فرهنگی مختلفی به عنوان متولی این امر می باشند. سازمان تبلیغات اسلامی، حوزه هنری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در راس آنها شورای عالی انقلاب فرهنگی است. به نظر بنده بحث نماد های دینی و ادبیات دینی باید تبدیل به یک مقوله مهمی در شورای عالی انقلاب فرهنگی شود و مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

* اهمیت و ضرورت درگیری شعرا با مسائل انقلاب اسلامی و جهان اسلام را چگونه ارزیابی می کنید؟

اگر ما بتوانیم تعریف مشخصی از هنر دینی ارائه دهیم و با یان تعریف، هنرمند و شاعر به سمت هنر دینی جذب شود، این هنرمند و شاعر خود مشتاق می شود که در مسائل مذهبی و جهان اسلام ورود پیدا کند و ابراز نظر نماید. البته بخشی از شاعران ما به این مقوله پرداخته اند ولی این نباید به چند شاعر ختم شود و دغدغه های انقلاب برای شعراء باید تبدیل به یک فرهنگ فراگیر شود که این خود نیازمند سیاست گذاری های کلان در عرصه هنر، شعر و ادبیات است. به طور مثال رهبری معظم سفارش ویژه های داشتند که اشعاری درباره افرادی که جانباز بوده اند و به شهادت رسیدند گفته شود یعنی جانبازان شهید یک مقوله ای بشود در شعر ما و این نیازمند این است که با یک سیاست گذاری کلان این مسئله با شاعران ما مانوس شود .

تنظیم: محمد حسن رضائی