مهمترین محورهای مناظره فرهنگی ۸ نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری/ مادر، مسجد و معلم؛ مثلث ارتقاء فرهنگی سعید جلیلی + فیلم نطق حماسی دکتر جلیلی در مناظره فرهنگی

به گزارش سرویس سیاسی پایگاه 598،  سید محمد غرضی، علی‌اکبر ولایتی، محمدرضا عارف و محمدباقر قالیباف به منظور مناظره فرهنگی کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری وارد سازمان صداوسیما شدند.

* پاسخ رضایی به نقدها: خوشحالم که بحث من باعث شد گرمی بهتری در این جلسه شکل بگیرد و از حالت خشک که وقت مردم را تلف کند خارج کرد. از صحبت برخی دوستان برمیاید که بیش از حد در تهران زندگی میکنند. من 250 شهرستان رفتم و در انتخابات قبلی اخطار کردم که اگر وضع به همین منوال پیش برود به سمت پرتگاه می رویم الان هشدار میدهم. مشکل اقتصادی  هم سیاست را تهدید میکند هم دین و فرهنگ را. من هنوز وارد برنامه هایم نشده ام و تا آخر برنامه وقت دارم. خواهم گفت فرهنگ چه تاثیری بر اقتصاد دارد. رویکردها مهمتر است تا اینکه حرفهایی بزنیم که باید وزیر ارشادمان برود دنبالش. معلوم است که در برنامه هایم خواهم گفت تاثیر فرهنگ بر اقتصاد را. آنها که از شورای انقلاب فرهنگی دفاع میکند ما هویتی را بعد از جنگ تحویل شما دادیم امروز چه تحویل گرفته ایم؟ معماری در تهران و استانهای دیگر کجایش با معماری اسلامی ایرانی سازگاری دارد؟ بسیاری از این معماری ها تولید خشونت کرده و نظام خانواده را فرومی پاشد؟ کدام بخشنامه را در این زمینه صادر کردید؟ این شورا در مساله فناوری کارهای بزرگی کرده اما کاستی های جدی هم دارد که قابل دفاع نیست. دوستان ما طوری صحبت نکنند که فکر کنیم مشکل اقتصادی نیست.

******* حسن روحانی بر اساس قرعه پشت تریبون قرار گرفت.

* روحانی: با گرامیداشت موسی ابن جعفر(ع) اسوه صبر و مقاومت و با گرامیداشت 15 خرداد و یاد امام راحل. مساله فرهنگ و آسیب های اجتماعی از مهمترین مسائل اجتماعی و ملی ماست. انقلاب ما اساسا یک انقلاب فرهنگی بود و امروز در زمینه فرهنگ آنچه مردم باید شاهد باشند.و نیستند. انقلاب ما انقلاب نور و اخلاق بود. آیا امروز در جامعه ما اخلاقی وجود دارد؟ بزرگانی در جامعه بودند و  هستند که مروج اخلاق بودند. وقتی در رسانه های عمومی سخنی گفته می شود که مردم آشکارا میدانند مبالغه است و آمار غیردقیق و نادرست است. افرادی از مسئولان به دیگران تهمت می زنند بدون اینکه حکم قضایی صادر شده باشد. الناس علی دین ملوکهم. وقتی افرادی که مسئولیت های سنگین دارند اخلاق را زیر پا میگذارند چه باقی می ماند؟ اعتماد عمومی از بین می رود و این همه چک های بی محل و اعتیاد هر روز آمارش زیاد می شود. حاشیه نشین ها زیاد می شوند. طلاق ها در یک سال گذشته 7 درصد رشد داشته. همه آسیب های اجتماعی با بررسی ما در مرکز تحقیقات استراتژیک کردیم رو به افزایش بوده برای اینکه مبنای فرهنگ صدمه دیده است؟ من در میان انواع راهکار های مختلف مهمترینش را تمرکززدایی میدانم. تا زمانی که فرهنگ ما دولتی است مسائل ما حل و فصل نخواهد شد. تا زمانی که به جای تعمیق به ترویج بپردازیم مسائل ما حل و فصل نمیشود. تا زمانی که دنبال کمیت باشیم و هر روز آمار بدهیم و حتی آمار تولید کنیم اما دنبال اثربخشی نباشیم مسائل حل نمیشود. دولت باید در فرهنگ سیاستگذار باشد و نظارت و حمایت کند. اولین حمایتش شفافیت مقررات و فضای امن در جامعه است اما باید کار را به صاحبان اصلی اش یعنی اصحاب هنر واگذار کنیم. 

* قالیباف: نکته ای که جناب روحانی اشاره کردند، بحث درستی است کلیاتش که آثار مسئولان حتما یکی از بهترین روشهاست برای تاثیرگذاری فرهنگی نسبت به مردم. مردم نگاه می کنند به مسئولان در مدیریت و صداقت و گفتار و وعده هایی که داده می شود. ما منکرش نیستیم. اما سوالم از آقای روحانی نسبت به صحبتهایشان این است که دولت به معنای دولت، بنا هست در دولت ایشان با چه رویکرد فرهنگی به این موضوع نگاه کنیم؟ اگر تمرکز را از بین بردیم رویکردها اصلاح می شود؟ یا باید طرح نودرانداخت. و نوع دیگری به موضوع فرهنگ نگاه کرد. یکی از ضعف های فرهنگ رفتار دوگانه با رابطه بین دولت و ملت است و بسیار آسیب زاست.

* رضایی: آقای روحانی یکی از عواملی که عرض کردم و رفتار دولتمردان بود را توضیح دادند. البته دامنه این رفتار غلط خیلی وسیع تر از آن است که روحانی اشاره کرد شاید وقتش کم بود. باید رابطه دولت و مردم را به نحوی بازسازی کنیم که تحول فرهنگی به وجود بیاید. این را در صحبت های بعدی ام توضیح خواهم داد.

* غرضی: سوالم از روحانی این است که آیا فرهنگ جامعه اکتسابی است یا تزریقی؟ آیا دولتها میتوانند فرهنگ جامعه را تغییر دهند؟

* عارف: جناب روحانی به نکته کلیدی اشاره کردند. اما آیا تمرکززدایی انجام شود اما قیم مآبی حل نشود به جایی می رسیم؟ و اینکه آیا فعالیت را در بخش های هنری حق میدانید یا امتیاز. آنگونه که تا الان بوده امتیاز بوده و دولت به خود حق میداده امتیاز را سلب کند. مانند بستن روزنامه ها و تعطیلی خانه سینما. چه کنیم نهادهای مردمی بتوانند فعالیت خود را در چارچوب قانون ادامه دهند؟

* جلیلی: نگاه به فرهنگ دوگونه تهدید محور و فرصت محور باید باشد. اگر فرصت ها را درنیابیم نمیتوانیم تهدیدها را هم حل کنیم. نباید گزینشی و سیاسی به فرهنگ نگاه کرد. برخی مقولاتی که شما گفتید در کنارش مقولات دیگری هم هست. یک زمانی اشرافی گری داشت اوج میگرفت که این قطعا آسیب بخش است. فرهنگ اسراف و دوری از ساده زیستی و تبعیض داشت شکل میگرفت و توجیه می شد. اگر مجموعه آسیب ها بخصوص در عرصه حکومت و دولت بتواند آثار سنگینی داشته باشد حتما تاثیرات مخرب خواهد داشت. باید به مجموعه اینها نگاه کرده و مانعشان شویم. بخصوص دولت باید جلوی اشرافی گری و تبعیض و فساد و اسراف را بگیرد.

* ولایتی: جناب روحانی به بخشی از آسیب های فرهنگی اشاره کردند ولی توقع این بود که بعد از آسیب شناسی راه حل ها را ارائه کنند. منتظریم بشنویم.

* حداد عادل: آقای روحانی که هم اسما روحانی هستند و هم در کسوت روحانیت هستند اشاره کردند که نگران باورها و اعتقادات فرهنگی هستند. و خیلی راجع به سانسور و ... نگرانی کردند. من مدافع سانسور نیستم ولی از آقای روحانی سوال میکنم اگر در یک اثر هنری و کتاب و فیلم به باورهای دینی و مقدسات اهانت شده یا ریشه های اخلاقی جامعه مورد هجوم قرار گیرد شما اجازه میدهید آن وارد خانواده ها شده و فساد ایجاد کند؟

دیگر اینکه می فرمایند آیا در جامعه ما اخلاقی وجود دارد؟ گویی هیچ اخلاقی وجود ندارد. گیرم به یک نفر و دو نفر و چند نفر در عالم اداره کشو رانتقاد داشته باشند. اما آیا همه شخصیت های اثرگذار منحصر به این چند نفری هستند که مورد انتقاد شمایند؟ در این جامعه هیچکس گفتار اخلاقی و عرفانی ندارد؟ مراجع و رهبری و .../ می فرماییید فرهنگ باید به دست مردم باشد آیا فرهنگ مذهبی مردم به دست خود مردم نیست؟

* پاسخ روحانی: راه حل این است که وقتی سیاست ها را دولت وضع کرده و قانون شفاف می شود به انجمن های حرفه ای و نظام صنفی کارها را واگذار کنیم. آنها وضعیت را بهتر کنترل می کنند. اخلاق آنچه گفتم امروز مشاهده نمی شود اخلاق مطلوب و کمال اخلاق است که مورد انتظار انقلاب اسلامی است. اخلاق قبل انقلاب هم بوده و مردم مسلمان و اخلاقی هستند اما آیا امروز وضعیت خوب است؟ 

مقدسات باید مورد احترام باشند اما آیا این موضوع را فقط آن فردی که در اداره نشسته و ممیزی میکند می فهمد؟

اینکه گفته می شود فرهنگ اشرافی گری نباید باشد کاملا درست است. اسراف نباید باشد. اما متاسفانه آنهایی که دم از ساده زیستی زدند ببینید پایان کارشان به کجا رسید. آنها که دم از مبارزه با فساد زدند ببینید فساد 3 هزار میلیاردی از کجا آمد. اگر میخواهیم فساد نباشد به رسانه ها و مطبوعات آزادی بدهیم. اکتفا نکنیم به نظارت های رسمی. فرهنگ البته تزریقی نیست. اشکال ما این است که فرهنگ آبشاری است و باید روی مردم باز شود. فرهنگ چشمه جوشانی است که در نهاد مردم است و باید باز شود. شرایط امروز جامعه که نگاه قیم مآبانه هست، نباید باشد. ما قیم نمیخواهیم قوام میخواهیم.

******* عارف پشت ترییون قرار گرفت.

* عارف: تسلیت رحلت آیت الله طاهری و گرامیداشت 15 خرداد و تسلیت شهادت امام معصوم. تبریک پیروزی تیم ملی فوتبال. فرهنگ و هنر جزو اولویت های من است. به طور طبیعی هم اجتماعی و هم فرهنگی جزو اولویت های من است. اول باید نگاه و نگرش به فرهنگ و هنر تغییر یابد. تصدی گری دولت باید به حداقل برسد در این زمینه. امور فرهنگی و هنر باید به اهل فرهنگ و هنر سپرده شود. نگاه ما مبتنی بر اعتماد است و فکر نکنیم با انتخاب یک مسئول فرهنگی مشکل فرهنگ و هنر ما حل می شود. فعالین فرهنگ و هنر کارمندان دولت نیستند که با بخشنامه و بودجه بخواهیم به تولید آثار فرهنگی و هنری به صورت دستوری وادار کنیم. فرهنگ و هنر بومی‌ترین محصولات ماست که باید استفاده کنیم. در تولید فیلم مقام اول منطقه را داریم اما در زیرساخت ها وضعیت خوبی ندارم.

باید در برنامه های توسعه مان فرهنگ و هنر و امور اجتماعی جایگاه ویژه داشته باشد. همانطور که در صحبت های روحانی اشاره کردم نگاه ما این است که تلاش در فرهنگ و هنر یک حق است و امتیاز نیست. قبلا فکر میکردند امتیاز است و حق نیست و هر وقت لازم باشد امتیاز را میگیرم. مانند حذف روزنامه ها و انتشار کتاب و جلوگیری از پخش فیلم و تعطیلی خانه سینما. به جای کنار گذاشتن برجستگان فرهنگ و هنر بر اساس سلیقه باید سعی کنیم از اینها به عنوان سفرای فرهنگی برای رساندن پیاممان به دنیا استفاده کنیم.

* جلیلی: بحثی که جناب عارف فرمودند امتیاز نیست و حق است، من جلوتر میگویم: یک فرصت است. باید به فرهنگ به عنوان فرصت استفاده شود اما ویژگی فرهنگ در پاکی و مولفه هایی است که موجب قوام و فرصت ما شده اگر بخواهیم به خاطر بعضی موضوعات دیگر بخواهیم در این فرصت هر چیزی قاطی شده و آن را از خاصیتش بیندازد به ضد خودش تبدیل می شود.

* ولایتی: اگر بخواهم پیشنهادی داشته باشم در تکمیل فرمایش عارف، این است که محوریت فرهنگ را بگذاریم فرهنگ خودی و هر آنچه در  مغایرت این است اصلاح کرده و فرهنگ مقاومتی را شکل دهیم مبتنی بر ارزشهای اسلامی و ملی.

* حدادعادل: در این که کار فرهنگی باید به دست مردم باشدتردیدی نیست ولی دولت ها هم وظایف فرهنگی دارند و در هر جای جهان دولتها کار سترگ فرهنگی میکنند. دولت اسلامی که  ماهیتا فرهنگی است از عارف می پرسم چه وظایف حاکمیتی در فرهنگ دارد؟ مرز وظایفی که حتما دولت باید به عهده بگیرد کجاست؟ و آیا می شود همه چیز را از دولت گرفت؟

* روحانی: بحث تصدی گری که آقای عارف اشاره کردند بسیار مهم است و باید به حداقل برسد. همان مواردی که در قانون اساسی آمده و بقیه موارد باید به انجمن های مختلف و نظام صنفی سپرده شود. 13 به در و عاشور را مردم برگزار میکنند به همراه مراسم دینی. اینها به بهترین شکل برگزار می شود. بگذاریم دست مردم باز شود و اینقدر در زندگی خصوصی مردم و اینچیزها دخالت نداشته باشیم. آیا اولویت این است که فسادها را فراموش کرده و به چند کاری که جوان ها در خیابان انجام میدهند گیر بدهیم؟ مسائل فرهنگی باید از طریق فرهنگ حل شود و پلیس ‌آخرین مرحله باید باشد. نکته عارف که می پسندم این است که هنر بهترین سفیر ما در جهان است. بهتر از حافظ و میرخانی و فرشچیان و احصایی و شجریان داریم برای سفیر فرهنگی؟

* قالیباف: توقع من این بود که دکتر عارف در این 4 دقیقه رویکرد و نگاه فرهنگی اش را بگوید. فکر میکنم بحث ها و سوالها بیشتر دارد می رود به حوزه انتقادات و بحث های رفتاری و موردی و مصداقی. اجازه بدهید با صراحت بگویم که اینجا در فرهنگ متکی به رای حرف نزنیم. متکی به اصلاح جامعه حرف بزنیم. دردی که در کشور هست مانند فقر تا بی اعتمادی و دروغگویی در جامعه مسلمان ما، باید حل شود. دروغ بدتر از فقر است و اصلا برخی دلایل فقر است. تصدی گری قطعا بد است و باید دست و پای دولت از زندگی خصوصی بیرون برود. آقای عارف بگوید چه نگاهی بناست در فرهنگ حاکم باشد؟ بحث  ما بحث فرد نیست. چه کنیم جامعه اصلاح شود و دروغگویی نباشد. مردم دوست دارند نامزدها در این حوزه بیشتر صحبت کنند.

* رضایی: در دولت اصلاحات طرح خوبی تحت عنوان طرح جامع ورزش تهیه شد چرا تصویب و عملیاتی نشد؟

* غرضی: دولت های گذشته با اعمال نظر خود آیا توانسته اند تغییری در فرهنگ ایجاد کنند؟

* عارف در پاسخ به نامزدها: دولت ها باید تامین کننده زیربناها باشند و فرهنگ را باید به خود مردم محول کرده و ابزار و زیرساخت ها را فراهم کنیم.  برای طرح ورزش گام های اولیه برداشته شد اما در دولت بعد به آن توجهی نشد. نقشه  مهندسی فرهنگی کشور به تصویب رسیده که باید دولت آن را کار کند. اما رویکرد ما در اجرایی کردن آن سند محوریت دادن به مردم است. در اتکا به نظام  های صنفی در پزشکی موفق شدیم و این کار کار بسیار خوبی است. باید کارهای فرهنگی نیز به انجمن ها و نظام  های صنفی واگذار شود. نباید برای چاپ یک کتاب هفت  خوان طی شود. اگر تخلفی شد البته باید طبق قانون رسیدگی شود مانند نظام پزشکی که تخلف پزشکان را پیگیری می کند. با این روش میتوانیم در فرهنگ و هنر خلق آثار کنیم. ما گاهی یک فیلم را به خاطر 5-10 درصد اجازه پخش نمیدهیم. جوان ما به چه سمتی می رود و چه فیلم های خارجی را تماشا میکند؟ صداوسیما به خاطر برخی محدودیت ها، یک شبکه خارج از کشور را مردم بهش اولویت بیشتری میدهند. انشاءالله بتوانیم در راستای انقلاب فرهنگی گام برداریم.

********* ولایتی بر اساس قرعه پشت تریبون قرار گرفت. 

* ولایتی: در ابتدا لازم است در هر بحثی تعریفی داشته باشیم. فرهنگ تجلی باورها و رفتارهای جامعه است. انقلاب ما انقلاب فرهنگی است. دولتی که تشکیل خواهد شد باید دولت هدایت باشد. هم رئیس جمهور و هم وزرا و مسئولان باید اسوه فرهنگ اسلامی و ایرانی باشند تا رفتارشان القا کند که دولت بیش از همه به باورهای مردم عمل میکند. در حال حاضر آثار رشوه خواری و تبعیض و مشکلات اخلاقی و اعتیاد و .. را می بینیم و بیش از هرچیز استفاده از پارتی و رانت و ... از مشکلات فرهنگی موجود است. راه حل: در کشور ما و در تاریخ ما فرهنگ اسلام و ایران همواره مهمترین نگهبان هویت اسلامی و ایرانی بوده. 70 درصد تربیت افراد در خانواده و دبستان شکل میگیرد. اگر خانواده ما در سلامت باشد که بوده و  هست، مقاومت در خانواده ها شکل میگیرد.  ما برای اینکه جلوی این مشکلات فرهنگی را بگیریم در خانواده ایجاد مصونیت کنیم، زیرا بر اساس نظریه های تافلر و هانتینگتون خانواده ما را در معرض خطر قرارداده اند. باید ازدواج تسهیل شده و ایجاد شغل شود و خانواده ها پایدار شوند و به آموزش و پرورش توجه کامل شود. در کشورهای کره جنوبی و تایوان، به آموزش پرورش و بخصوص دبستان پرداختند و همین موجب پیشرفت اقتصادی شد. هیچوقت ما ندیدیم برای افتتاح یک دبستان جشن بگیرند ولی برای کارهای کم اهمیت تر انجام دادند.

* حدادعادل: نظر خاصی نسبت به صحبت آقای ولایتی ندارم.

* روحانی: همانطوری که ولایتی اشاره کردند مساله هویت ایرانی و اسلامی برای ما بسیار مهم است. برای اینکه بتوانیم از این هویت پاسداری کنیم باید چه کنیم؟ اولش این است که تسهیلاتی فراهم کنیم که کالای فرهنگی فاخر در اختیار مردم قرار بیگرد. هویت ایرانی هویت و سلیقه  چند نفر نیست ایران دارای تنوع های زیبای قومی و مذهبی و دینی است که باید به آن توجه کنیم که البته همه این تنوع ها زیر چتر  واحد ایرانیت و اسلامیت جمع می شود اما باید به ذائقه همه آنها  توجه کنیم؟‌چرا کالای فرهنگی  ما مصرف ندارد؟ یا گران است یا بر اساس ذائقه مردم برایش تصمیم گیری نشده است. در بحث ایرانیت اینهمه مفاخیر و مشاهیر داریم که برای کل فارسی زبانان بخوبی معرفی شود و ما بتوانیم از این مفاخیر به عنوان سفیران فرهنگی و نوعی دیپلماسی عمومی استفاده کنیم ولی متاسفانه کمتر از اینها استفاده می شود. ما نمیتوانیم به فرهنگ جهانی هم بی اعتنا باشیم. باید با توجه به جهان بتوانیم برنامه ریزی کرده و هویت خود را در دنیای رقابت فرهنگی امروز حفظ کنیم.

* قالیباف:نکته خاصی ندارم.

* رضایی: اشاره ایشان به خانواده درست است ولی جا داشت بگوید در خانواده های امروز ما آرامش هست یا نیست. اگر نیست مشکل چییست؟ معلمی که 600-700 حقوق میگیرد و به علت گرانی ها دوسومش آب رفته، وقتی روی تخته معادله فیزیکی می نویسد اسم پسر خودش را هم می نویسد چرا که مشکلات اقتصادی فشار می آورد.

* غرضی: آیا تهاجم فرهنگی توانسته در فرهنگ ایران نفوذ کند؟

* عارف: بحث ولایتی در نهایت به ضرورت ارتقای فرهنگ و ارائه الگوهای فرهنگی جهت پاسداری از هویت اسلامی در بخصوص خانواده رسید که به نظر می رسد هیچ راهی برای ارتقای فرهنگ خانواده جز تولید فرهنگ فاخری نداریم که مردم به سمت تولیدات خارجی نروند. متاسفانه تا الان برای مبارزه با فرهنگ خارجی فقط صورت مساله را پاک کردیم مانند برخورد با ماهواره یا فیلتر کردن. با اینها به جواب نمیرسیم. باید باور کنیم هیچ راهی جز اعتماد به اهالی فرهنگ و هنر نداریم. باید اجازه بدهیم اصحاب فرهنگ و هنرمان خلق آثار کنند. ربنای استاد شجریان ببینید چه تاثیر فرهنگی در جامعه داشته. همه خانواده ها آرزو میکنند روزه خود را با این صدا افطار کنند. باید پیشخوان فرهنگی یعنی کالاهای فرهنگی فراوان و با کیفیت بالا را خلق کنیم. تا با تهاجم فرهنگی مقابله کنیم. باید تولید داشته باشیم. البته با کیفیت بالا. اگر بتوانیم نظام صنفی را بر تولیدات فرهنگی حاکم کنیم، در جهت ارتقای فرهنگ دینیمان گام های اساسی برمیداریم.

* جلیلی: ظرفیت های بالای اسلامی و ملی که ولایتی گفتند را تایید میکنم. آنها که نگران پهنای باند و ... هستند نباید پهنای باند ظرفیت های فرهنگیمان را پایین بیاورند. الان تمام ظرفیت های فرهنگی را می آوریم در موضوعات کوچک در یک مصادیقی در حالی که ظرفیت های عرصه فرهنگ در دفاع مقدس و انقلاب و ... عمل کرده و موجب افتخار است. یکی از مشکلات امروز ما همین است که یک انحصار و کوچک کردن و خلاصه کردن فرهنگ در سلیقه خاص است.چرا دیگران را بی توجهی میکنیم؟ اینهمه شعرای خوب بعد از انقلاب و ... داریم.

* ولایتی در پاسخ به نقد نامزدها: مطالبی که فرمودند نکاتی که باید اضافه می شد اضافه شد و من قبول دارم. فرهنگ باید اخلاق محور باشد و در عمل مردم را به اسلام دعوت کنیم. از اسلام واخلاق و روش اهل بیت فقط حرف نزنیم بلکه رفتار ما به عنوان مسئولان دولتی، نماد عملکردن به فرهنگ اسلامی و ایرانی و متخلق بودن به اخلاق اسلامی ایرانی است و بیشترین اثر را روی مردم خواهد داشت. آنچه فرمودند فرهنگ باید مردمی شود در همان فرهنگ مقاومتی بنده آمده است. اگر دولت به فرهنگ اولویت بدهد و کاری که در گذشته به غلط انجام شد و سازمان برنامه و بودجه منحل شده احیا شود، در برنامه پیشنهادی به مجلس حتما جایگاه رفیعی برای فرهنگ درنظر بگیرد و کار فرهنگ و سینما و ورزش را به اهلش واگذار کند و فرهنگ و ورزش را سیاسی نکند.

تهاجم فرهنگی هست ولی درمانش فقط فیلتر کردن نیست. باید مصون سازی ایجاد شود که از طریق بنیان های خانواده و احیای ارزش های اسلامی و ایرانی هست. پیشگیری در امر فرهنگ تقویت بنیادهای اخلاقی و اسلامی و احیای ارزشهای اسلامی و ایرانی است.

********* قالیباف پشت تریبون قرار گرفت.

* قالیباف:تسلیت امام  موسی کاظم و رحلت حضرت امام(ره). هر ملت و کشوری مهمترین موضوع برایش استقلال و عزتش است. ممکن است با یک انقلاب استقلال یابیم اما حفظ آن فقط با قدرت سیاسی ممکن است؟ کشوری میتواند استقلالش را حفظ کند که مولد باشد. کشور نیازمند تولید قدرت است. نیازمند تولید ثروت و معرفت و منزلت است. اگر این تولید در این ابعاد بود و همه جانبه نگری بود استقلال حفظ میشود پس اقتصاد و سیاست و کرامت انسانی و ... مهم است ولی انقلاب اسلامی و نظام فلسفه اش تعالی و رشد انسانهاست و ما اقتصاد را برای این میخواهیم. مانند اقتصاد سرمایه داری فقط به دنبال انباشت ثروت نیستیم. خدا به انسان، انسانیت و آزادگی داده و تحت هدایت قدسی میتوانیم اینها را حفظ کنیم لذا فرهنگ اساس کار ما و دولت است. یک وقتی گفتیم توسعه سیاسی و یا اقتصادی، هردویکجانبه نگری و اشتباه بود. باید همه جانبه باشیم. در فرهنگ باید به دنبال معنویت و اخلاق باشیم. برنامه من با این نگاه است. واقعا فرهنگ در کشور ما مظلوم واقع شده است. حق فرهنگی یعنی نقش فرهنگ در سیاست و اقتصاد و اجتماع و ... ادانشده است. این اساس کار ماست و بنده این مبنای کارم است. 

دولت حتما در کنار حق فرهنگی که یک موضوع کیفی است یک وظیفه کمی هم دارد اگر ملاک در نظام اسلامی این است که انسانها اعتبار دارند که دارند، باید دید تربیت کجاست؟ آموزش و پرورش و معلمان. باید دقت کنیم اساتید و معلمان و دانشجویان و حوزه ها و طلبه ها و مساجد و هنرمندان و نویسندگان هستند که تولید فرهنگ میکنند. هر تولیدی لباس فاخر هنر را به تن کرد بدون شک در تاریخ ماندگار خواهد بود و اثر گذار.

* رضایی: جناب قالیباف در منزلت اجتماعی فرهنگیان و هنرمندان و ورزشکاران و روحانیون و اصحاب تولید فرهنگ و  هنر صحبت کردند باید بگویند چطور میخواهند این منزلت را تقویت خواهند کرد؟

* غرضی: آیا فرهنگ بر سیاست  تاثیرگذار است یا برعکس؟

* عارف: فرمودید فرهنگ اساس کار یک دولت است آیا در شهرداری هم با همین رویکرد جلو رفتید؟ آیا معماری شهر تهران با رویکرد معماری اسلامی ایرانی است؟ یا در رابطه با برج های شمال شهر. در نزدیکی ما باغ 2500 متری بود که داشت درختان خشک می شد با یکی از دوستان شهرداری تماس گرفتم و گفتم. بررسی کرد و اطمینان داد کنترل کردیم و باغ می ماند. متاسفانه در همان باغ دو برج ساخته شده است. رویکردی که فرمودید با عملکردی که شهرداری تهران داشته مغایرت دارد البته خاص دوره شما نیست و از گذشته شروع شده است.

* جلیلی: صحبتی ندارم.

* ولایتی: سوالم این است که همانطوری که اشاره شد از قبل این مشکلات در تهران شروع شد ولی برای آینده چه طراحی برای احیای معماری اسلامی ایرانی دارید؟

* حدادعادل: در صحبت های قالیباف اشاره شد به اینکه اهل فرهنگ و هنر از نظر زندگی هم تامین شوند. این نکته را مهم میدانم و معتقدم اگر میخواهیم در جامعه ما فرهنگ و هنر که یک مظهر بارز فرهنگ است توسعه یابد و رشد داشته باشد، بایدکاری کنیم که اهل فرهنگ و هنر بتوانند همه ی وقت و وجودشان را صرف آفرینش کار هنری کرده و اطمینان خاطری داشته باشند که زندگی شان تامین است ولی الان این نیست. در آینده دولت به این موضوع توجه ویژه کند. بایداهالی فرهنگ بتوانند از کاری که به کمک اندیشه و ذوقش میکند زندگی قابل قبول و متوسطی داشته باشد ولی الان نیست به خاطر اینکه فرهنگ و هنر را جدی نمیگیرم. در نظر ما فرهنگ مثل سبزی خوردن کنار سفره است که اگر باشد خوب است ولی اگر نباشد اتفاقی نمی افتد. کار تشریفاتی است و ... این نگاه باید درست شود. در نظر دارم برای اقتصاد فرهنگ در دولتم فکری اساسی بکنم.

* روحانی: فرمودند که باید نقش فرهنگ را در سیاست و بقیه بخش ها ببینیم همان است که در همه طرح ها پیوست فرهنگی هم ببینیم. ولی ما باید فرهنگ را بالاتر از اینها ببینیم. سیاستی نداریم که در دلش و متنش فرهنگ نباشد. همچنین اقتصاد. چرا که فرهنگ همان باورها و ارزشها و رفتارهایی است که بر مبنای آن ارزشها و باورهاست. فرهنگ را همه جا باید ببینیم و سایه آن را لمس کنیم. اشاره کردند که در فرهنگ معرفت و منزلت باید  مورد توجه باشد. امروز کمبودی که در جامعه ما هست منزلت همه اقشار مانند کارگر و معلم و کسبه و دانشجو و... است که همه منزلت میخواهند و اگر نباشد فضای فرهنگی حاکم نمیشود. امروز به جای اینکه فضای فرهنگی را حاکم کنیم فضای  امنیتی حاکم شده. کرسی های آزاداندیشی را رهبری تاکید کردند اما ما نمی بینیم فضایی که دانشجویان بتوانند حرف های خود را آزادانه بزنند. همه باید حس کنند ایرانی معزز و محترم هستند و به ایرانی و مسلمان بودنشان افتخار کنند.

* قالیباف در پاسخ به نامزدها: فرهنگ مهمترین پایه قدرت است و منابع انسانی  مهمتر از نفت و گاز هستند لذا من بر این موضوع یعنی منزلت فرهنگی تاکید ویژه دارم. مظلومیت فرهنگ اینجاست که تا یک وقتی بودجه کم می آید از بودجه فرهنگ کم میکنند. قول میدهم در دولتم هیچوقت این اتفاق نیفتد. 

باید رویکردها را اصلاح کنیم. یعنی دست و پای دولت نمیتواند اینقدر بزرگ شود که به حریم شخصی و زندگی خصوصی برود. فرهنگ سفارشی نیست و امنیتی نیست باید این را دولت باید بداند.. دولت باید سعه صدر داشته باشد. آفرینش های فرهنگی ممکن است خطایی هم داشته باشد با یک خطا نباید اعتمادمان را به اصحاب فرهنگ و هنر زایل کرده و با آنها برخورد قهری کنیم. فرهنگ را به پیوست فرهنگی در طرح ها کاهش ندادم. باید برای مردم حرمت و احترام قائل باشیم. در حوزه شهرسازی شهر تهران 50 سال بدون طرح تفصیلی بوده ولی امروز با قانون اداره می شود. 

اسناد بالادستی و شورای انقلاب فرهنگی نیامدند بگویند ساختمان  ها را چطور بسازیم. در شهرداری  تهران این سازمان خدماتی را به نهاد فرهنگی و اجتماعی تبدیل کردیم. هم پل می سازیم و هم مسجد و خوابگاه. امروز خانه هنرمندان و خانه سینما، بیشترین حمایت را از انها شهرداری انجام می دهد.

****** غرضی پشت تریبون قرار گرفت.

* غرضی: فرهنگ تزریقی و تحمیلی نیست. ملت ایران در طول تاریخ فرهنگ خود را ساخته. وقتی ابن خلدون میگوید مهاجم به کشوری میآید اولین کسانی که با مهاجم می سازند دارای امتیازات زیادی هستند از حکومت قبلی. 

در کشور ما صاحب امتیازان در زمانی به سمت روسیه و زمانی به سمت انگلیس و برخی به سمت فرانسه رفتند اما مردم سرجایشان ماندند. اینکه تصور می شود فرهنگ را می شود با دولت ها تغییر داد و اینکه فکر شود فرهنگ میتواند دستاویز قدرت سیاسی یا مفعول جریانات سیاسی است در تاریخ ایران نفی شده است. مردم بعد از شکست ایستادند دولت را مجبور کردند مشروطه به وجود بیاورد. همین فرهنگ ایستاد و ملی شدن صنعت نفت را تنظیم کرد و همین فرهنگ در مقابل کودتا ایستاد و انقلاب را به وجود آورد. مردم میتوانند در مقابل خارجی ها بایستند. وقتی فقر حاصل می شود مردم جمع می شوند ولی از فرهنگ دور نمی شوند. وقتی غنا حاصل میشود مردم تولید هنری میکنند. نه هنر تزریقی است و نه هنر. هر دو محصول زندگی مردم آن جامعه است.

* عارف: عرضی ندارم

* جلیلی: نکته خاصی ندارم. فقط عرض کنم در موضوع فرهنگ که آقای غرضی فرمودند عرضم این است که اگر توجه دقیق نداشته باشیم به موانع فرهنگی، دچار خطا می شویم. مثال روحانی مثال خوبی است. در سال 80 رهبری کرسی آزاداندیشی و جنبش نرم افزاری را فرمودند. اگر میگوییم فضای فرهنگی چرا در همان چهار سال اینکارها انجام نشد؟ اگر آسیب شناسی غلط کنیم به موضوعاتی توجه میدهیم و از اصل موضوع غفلت می شود.

* ولایتی: حرفی ندارم

* حدادعادل: دولت اگر برآمده از ملت باشد میان فرهنگ دولت و مردم اختلافی نیست.

* روحانی: نمیخواستم صحبت کنم اما آقای جلیلی حرفی زدند که باید پاسخ بدهم. وضعیت دانشگاه الان کجا آنوقت کجا. چقدر استاد اخراج شدند و چه فضایی بوجود آمد. فضای الان با 83 بسیار متفاوت است. در سال 82 و 83 تمام اقداماتی که دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی داشته برای رفاه دانشجویان بوده و مدارکش در دبیرخانه هست. قوه قضائیه را خواستیم و صحبت کردیم و گفتیم تمام دانشجویان که پرونده برایشان درست شده باید از بین برود پرونده شان. قوه قضائیه را قانع کردیم تا دانشگاه فضای بهتری یابد. کرسی آزاداندیشی را همه وظیفه داریم فضای لازم را در دانشگاه برای ایجاد این کرسی ها و استفاده از ان بودجود بیاوریم.

* قالیباف: صحبتی ندارم

* رضایی: خوب است آقای غرضی درباره هنر و ورزش و مسائل اجتماعی هم صحبت میکردند.

* غرضی: هر دولتی که بخواهد فرهنگ خود را بر جامعه تحمیل کند اعم از اینکه نرم افزار یا سخت افزار باشد محکوم به شکست است. فراماسونرها در مشروطه آمدند این کار را بکنند شکست خوردند. رضاشاه در کشف حجاب و محمدرضا شاه در تحمیل فرهنگ خود ناکام ماندند. دولت ها باید تابع فرهنگ عامه باشند. زندگی تحت تاثیر اوامر حکومتی، اوامر حکومتی را نابود میکند. در سینما و ورزش و سینما باید تمام صاحبان مراکز موظف شوند در سیستم خود ان جی او تشکیل داده و از یک طرف رابطه خود با جامعه و رابطه خود با دولت را سامان بدهند. فرهنگ بخشی نیست و نمیتواند بخشی اداره شود. 

هنر وقتی موفق می شود که بتواند ارتقای فرهنگی بدهد. تمام زندگی هنر است و عبارت از این است که بتوانیم ارتقای لازم را به زندگی مردم برگردانیم. اگر ورزشها و فیلم ها و تاسیسات رسانه ای را تزریق کردیم همین می شود که در مشروطه و رضا شاه و محمدرضا شاه اتفاق افتاد. باید تابع فرهنگ عام مردم باشیم نه اینکه برای خود شان داشته باشیم که بگوییم اینکار یا آنکار را بکنید. اینها محکوم به شکست است. هیچ دولتی از مشروطه تا الان توان  مقاومت در برابر فرهنگ مردم نداشته است. تهاجم فرهنگی به این علت از بین رفت که فرهنگ عامه تثبیت شد.

***** حدادعادل بر اساس قرعه پشت تریبون قرار گرفت.

* حدادعادل: سلام به پیشگاه امام هفتم و سلام بر امام راحل و شهدای گرانقدر سال 42. به دانشمندان و هنرمندان کشورم سلام عرض میکنم. چندین دهه است از آثار آنها استفاده میکنم. در این که فرهنگ هم با اقتصاد مرتبط است هم با سیاست بحثی نیست. اما امروز آمده ایم درباره فرهنگ صحبت کنیم و نمی شود به جای صحبت از فرهنگ یکسره درباره اقتصاد یا سیاست صحبت کنیم. فرهنگ مانند روح در پیکر جامعه است و به معنای شخصیت برای فرد است. هویت هر جامعه ای به فرهنگ آن است. فرهنگ ما اسلامی است و مردم ایران از دیرباز و قبل از اسلام هم خداپرست بودند. ما باید فرهنگ اسلامی را اساس قرار دهیم. باور به خدا، باید اساس کار ما باشد. باید زندگی خود را و جامعه را قرآنی کرده و بر اصالت فرهنگ اسلامی و ایرانی تاکید کنیم. من در دولت آینده تلاش میکنم نسل جوان فرهنگ خود را بشناسد و احساس هویت کرده و به این فرهنگ افتخار کرده و در برابر دنیا سر خود را بالا بگیرد و افتخار کند به اسلامی و ایرانی بودن خود. ما در فرهنگ اگر استقلال نداشته باشیم در سیاست و اقتصاد استقلال نداشته باشیم. فرهنگ مثل جان است و ممکن است دیده نشود اما هر چیزی دیده می شود با آن جان دیده می شود. وقتی میتوانیم مقابله کنیم با تهاجم فرهنگی که فرهنگ خود را بشناسیم. داشتن فرهنگ مستقل به معنی ستیزه کردن با دیگران و جهان نیست. به معنی نفی ارزش های فرهنگهای دیگر نیست. اما اگر در اختیار خود سرمایه نداشته باشیم نمیتوانیم فرهنگ خود را تقویت کنیم.

* روحانی: صحبتی ندارم

* قالیباف: صحبتی ندارم

* رضایی‌: صحبتی ندارم

* غرضی: آیا فرهنگ ایران نسبت به همسایگان معرفتی و ذلیلانه عمل کرده یا تاثیرگذار بوده

* عارف: قانون برنامه چهارم را شما ابلاغ کردید. بخش فرهنگیش ابتدا در شورای انقلاب فرهنگی تشکیل شد و جلسه ای بعدش تشکیل شد. احکام خوبی درباره توسعه فرهنگی در این برنامه بود. چه باید کرد که این احکامش اجرا شود و آیا شما پیگیری هایی کردید برای اجرایی کردنش؟

* جلیلی: استفاده کردم از فرمایشات آقای حداد. نکته ای درباره فرمایش آقای روحانی: پس چرا این فضای فرهنگی در شکل صحیحش برای کرسی های مناظره در سال های حکومت شما شکل نگرفت؟

* ولایتی: خواهشم این است که اگر حدادعادل پیشنهادی برای کار فرهنگستان ها که نقش اساسی در توسعه علم دارند، بگویند که آثار مثبت‌تر و جدی‌تری داشته باشیم. خود من مشکل اعمال نظر دیدگاه فرهنگستان ها را مشاهده میکنم به عنوان عضو فرهنگستان علوم پزشکی.

* حدادعادل: در پاسخ غرضی عرض میکنم فرهنگ ایرانی و بویژه فرهنگ اسلامی ایرانی در منطقه فرهنگ تاثیرگذار بوده است و این فرهنگ با والایی و مفاهیم خود توانسته اثر بگذارد. یکی از فرهنگ شناسان ترک به بنده میگفت منزلت فرهنگ ایران در جهان اسلام منزلت فرهنگ یونان در اروپاست. این نشانه قوت فرهنگ ایران است. آقای عارف درباره قانون برنامه  چهارم صحبت کردند و با بعضی قوانین که در برنامه آمده  ممکن است بعضیشان اصلاح شده باشد و بعضی نشده باشد. در مجلس هشتم برای قانون مطبوعات با توجه به تحول فناوری اطلاعات کارهایی کردیم. منتهی اشکال ما به برنامه چهارم یک برنامه بنیادی بود که بسیار فراتر از این ها بود. مبانی برنامه چهارم که چاپ شده بود و بعدا به اندازه ای شور بود که آشپز هم فهمید و جمعش کردند. اشکالات اساسی در آن می دیدیم که اگر فرصت باشد تجزیه تحلیل میکنیم که جنابعالی مشکلاتش را بدانید.

در خصوص صحبت ولایتی: فرهنگستان ها وظیفه شان جنبه راهبردی دارد. یعنی باید فرهنگستان ها راهبردهای کشور را در این حوزه ها به شورای عالی انقلاب فرهنگی و دانشگاه ها و دست اندرکاران عرضه کنند.

درباره زبان فارسی و پیوند اسلام وایران عرایضی دارم که در فرصت های بعدی عرض میکنم.

****** جلیلی به عنوان هشتمین نامزد پشت تریبون قرار گرفت.

* جلیلی: صلی الله علیک یا امین الله فی ارضه یا موسی ابن جعفر. گرامی میدارم همزمانی جلسه را با 15 خرداد و حرکت بزرگ امام راحل. مزیت نسبی ما فرهنگ است و امام با تکیه بر قدرت فرهنگی این حرکت را شروع کردند و اگر عزت و پیشرفت و تولید قدرتی شد بر اساس ظرفیت فرهنگی ما بود. فرهنگ یک موضوع در کنار سایر مقولات نیست بلکه فضای تنفسی است که بر همه موضوعات مانند سیاست و اقتصاد و .. حاکم است اگر بتوانیم از آن استفاده کنیم قدرتی که ایجاد میکند بسیار بیشتر از مقولاتی حتی قانون است.. مثلا در راهنمایی و رانندگی، فرهنگ سازی از قوانین قوی تر است. قدرت فرهنگی ما مغول ها را شکست داد. در جنگ تحمیلی فرهنگ بسیجی بود که پیروزی ها را رقم زد. همچنین در بحث هسته ای فرهنگ استقلال طلبی ما بود که باعث پیروزی ما شد. نیازمند شناخت درست هستیم که دچار خطا نشویم. شناخت از مبانی فرهنگی و اسلامی ما. دولت باید فهم صحیح را داشته باشد. اینکه میگوید رئیس جمهور از رجال مذهبی و سیاسی باشد‌، به همین خاطر است. اینکه میگویند فرهنگ از سیاست و اقتصاد  جداست بازی است. در آمریکا آرگو و دو فیلم دیگر را ساختند. اگر ما این را مهم میدانیم باید شورای انقلاب فرهنگی مهمتر از شورای عالی امنیت ملی باشد. باید ظرفیت های نرم افزاری و سخت افزاری این زمینه را به خوبی بشناسیم و به کار بگیریم. 

عدالت فرهنگی باید باشد که تمام آحاد جامعه از ظرفیتشان استفاده کنند. دوم اقتصاد فرهنگی است که باید جدی گرفته شود. 

* ولایتی: مطالب بسیار خوبی فرمودند. نباید موضوعی را خلط کنیم. اینکه عرض شد موضوع فرهنگ را سیاست زده نکنیم، منظور این نیست که فرهنگ و سیاست از هم جداست. سیاست زدگی به معنای اعمال غرض های سیاسی برخی هاست که از فرهنگ به عنوان ابزار استفاده کنند. اینطور نباید باشد والا در اسلام همه ارکان اداره جامعه به هم پیوستگی ارگانیک دارند.

* حدادعادل: قرار بوده که این مناظره، فرهنگی اجتماعی باشد. اما حس میکنم به حوزه اجتماع خوب پرداخته نمی‌شود. یک اشاره ای به جنبه های اجتماعی میکنم که در وقت مقرر به آن نرسیدم. مهمترین دستاوردی که امروز در جامعه داریم پیوند دولت و مردم است و پیوند نظام و مردم است که در اثر وحدت اعتقادی ایجاد شده است. چفت و بست مردم و نظام فراهم شده. مردم اطمینان دارند که نظام به اعتقادات آن اعتقاد دارد و احترام میگذارد. امام محترم و عزیز بود چون به اعتقاد مردم معتقد بود. در اثر این احساس وحدت میان مردم و نظام است که نیروهای اجتماعی بسیج می شوند و شکوفا. اگر در عرصه های علمی جوانان دانشجوی خوبمان در هسته ای به آن موفقیت ها نائل می شوند یا سایر کشورها در اثر این است که نیروها آزاد شده و شکوفایی نتیجه این وحدت است. این سرمایه است که باید حفظ شود و آسیبهایش را بشناسیم. یکی از مهمترین ارکانی که باید حفظ شود خانواده است و  خطاب به دوست عزیزم آقای عارف که راجع به برداشتن آنتن های ماهواره ای صحبت کردند، عرض میکنم، البته ایشان از داشتن آنتن ماهواره دفاع نمیکنند، ببینید بعضی از این سریال های ماهواره ای و فیلم هایی که تهیه می شود ببینید با چه نیتی تهیه می شود؟ به ما به عنوان اعضای شورای انقلاب فرهنگی گزارش داده می شود. بیشتر این سریال ها چنان طراحی شده که بنیان خانواده را ویران کند. جمع کردن آنتن اگر راه درستی نیست که یا خوب عمل نشده یا بهتر می شود عمل کرد، دوستان بگویند چه کار باید کرد؟ آیا باید هیچکاری در این زمینه انجام ندهیم؟

* روحانی: از آقای جلیلی می پرسم اعتقاد ایشان چیست؟ چون برخی ها دایره خودی را آنچنان تنگ میکنند که تعداد و گروه خاص و عدد خاص که بالا نیست، هرکس مثل خودشان فکر نکند را محکوم کرده و حاصل توطئه می دانند این فکر را می گویند طراحی استعمار و صهیونیسم بود. میگویند نمیتوانیم با دنیا تعامل کنیم و دنبال حذف و کناره گیری از سطح جهان هستند. به اعتقادم باید در امور فرهنگی زمینه و فضا را برای فعالیت باز کنیم. چرا شرایط طوری شده که فرار مغزها باز شده؟ در دانشگاه ها جاده یکطرفه درست کردیم و نذاشتیم اساتید و دانشجویان به کشور بازگردند و در سمینارها صحبت کنند.

* قالیباف: اگر به موضوعات جامعه یکجانبه نگری کنیم و فقط بگیم تولید ثروت یا قدرت، نمیتوانیم پیشرفت همه جانبه کنیم. جامعه ما یک موجود زنده است ولی متاسفانه جامعه را مثل کودک لوس ساده لوح به آن نگاه میکنند و گاهی به عنوان موجود رشید بالغ. جامعه این نوع دوم است. اگر کرامتش را حفظ کردی عکس العمل نشان میدهد و اگر دست در چشمش کنی باز هم عکس العمل نشان میدهد.. متاسفانه الان همبستگی در کشور کم است. تبعیض و سوءمدیریت موجب شده نتوانیم یک همدلی برای پایه قدرت اساسی داشته باشیم. دولت آینده باید به موضوعات اجتماعی منطقی و دقیق و اثرگذار نگاه کند. اگر در دولت تاکید داریم که تبعیض نباشد یعنی همه اقشار را ببینیم و همه جوان ها فرصت مساوی داشته باشند. باید همه اقشار و گروه ها نقش خود را در دولت ببینند. نیازمندیم ساختارهای اجتماعی را در دولت و کشور تقویت کنیم. دولت باید تبلور عینی اراده مردم باشد. همه باید احساس کنند تاثیرگذار هستند. توسعه سیاسی و اقتصادی هر کدام به تنهایی نمیتوانند موفق باشند. دولت اجتماعی که رویکرد اجتماعی فرهنگی دارد و جامعه را رشید و بالغ میداند هدفش این است که رویکردش را در تصمیم سازی و تصمیم گیری به کار ببندد. باید با عقل جمعی کار شود. امروز پیشرفت برای ما یک ضرورت است نه یک انتخاب. برای پیشرفت نیازمند همدلی هستیم. همدلی با تبعیض و ناهنجاری های اجتماعی و فقر نمی شود. اگر به اینها توجه کنیم قدرت ملی و انرژی بزرگی که با آن مردم انقلاب کردند و دفاع مقدس انجام دادند، شکل میگیرد. مهمترین ظرفیت ما منابع انسانی هستند. که باید از آنها استفاده شود.

* رضایی: خوشحالیم هرچه جلو می رویم دوستان به آسیب شناسی که کردیم نزدیک می شوند. 3 آسیب فقر، رفتار دولتمردان و ناتوانی مراکزی مانند شورای انقلاب فرهنگی در استفاده از پتانسیل های فرهنگی ما. آقای جلیلی خوب است در برنامه هایشان به بحث سلامت روحی و روانی و جسمانی اشاره کنند. مساله اجتماعی هم مهم است.

* غرضی: آقای دکتر شما الان موقعیتی دارید و میتوانید جواب بدهید. آیا انقلاب اسلامی توانسته به فرهنگ غرب هجوم بیاورد یا فرهنگ غرب به ما هجوم آورده؟

* عارف: در رابطه با صحبت حداد و جلیلی: قبول دارم که امروزه بهترین راهکار برای مقابله با تهاجم فرهنگی غرب، حذف نیست. فیلتر کردن و اینها جواب نمیدهد. ما باید با خلق و تولید آثار خوب جوانان را تشویق کنیم که به جای آثار غربی از اینها استفاده کنند. نگاه دولتی به فرهنگ در نهایت به نوعی نگاه سیاسی و امنیتی شدن فضا منجر می شود. دولت باید به جای سفارش خلق ‌آثار، زیربناها و زیرساخت ها را ایجاد کرده و خود را خادم فرهنگ بداند نه مسئول فرهنگ. راه مقابل با تهاجم فرهنگی بستن و حذف نیست. این راهکار امروز به هیچ وجه جواب نمیدهد. راهش تولید محصولات فرهنگی فاخر است. 

* جلیلی در پاسخ به نامزدها: یکی از بحث های اساسی که کارویژه دولت است این است فشارها و زنجیرها را باید باز کنیم تا ظرفیت ها باز شود. انقلاب اسلامی هجوم به فرهنگ غرب بود و ما در موضع فعال هستیم نه در انفعال. اینکه 100 شبکه ماهواره ای فارسی زبان درست میکنند میخواهند پاسخ قدرت ما را بدهند و البته موفق نشده اند. این نشانگر قوت فرهنگی ماست به شرط اینکه بتوانیم از آن خوب استفاده کرده و  همه ظرفیت ها را به کار بگیریم. امروز عده ای انحصار ایجاد میکنند. یک اشرافی گری درست کردند و انحصار گرایی میکنند که مانع بروز ظرفیت فرهنگی میشود. میگویند 2 روزنامه بسته شد اما نمیگوییم چه ظرفیت هایی در روستاها هستند که اصلا نمیتوانند از این امکانات استفاده کنند. الان چند درصد از رسانه های ما در اختیار کدام ظرفیت های ماست. چرا نگاه تنگ سیاسی داریم؟ میگویند اگر فلان جریان سیاسی داشت وضعیت خوب است اگر نداشت هیچ/ یک جوان بوشهری فیلم مستند تنهای تنهای درباره موضوع هسته ای درست کرده است که بسیار جالب است چرا به این گونه ظرفیت ها اصلا بهایی داده نمی شود؟ باید به تولید محصولات فرهنگی بها دهیم.

--- --- حیدری: در پایان بخش اول وقت های اضافه دوستان را لحاظ میکنیم برای جمع بندی. بهتر است به موضوعات اجتماعی هم پرداخته شود. گویا کمی غفلت شد. 

*  روحانی: در بحث سلامت مردم مشکلات زیادی دارند و برای راه حل آن باید در بحث بیمه، پوشش را همگانی کرده و 5 میلیون نفری که بیمه ندارند صاحب بیمه کرده و خود بیمه را رقابتی کنیم و از انحصار چند سازمان دربیاوریم. دولت باید کمک کند سهم مردم از درمان که الان 70 درصد است به نرم جهانی برسد. مساله معلولین هم مهم است، 5 درصد جامعه ما معلول هستند و 3 درصد باید استخدام شوند اما الان اجرا  نمی شود. 

* ولایتی: موضوع نقش مردم در حفظ فرهنگ اسلام و ایران غفلت شد. بعد از پذیرش اسلام توسط ایران وقتی دیدند بنی عباس و بنی امیه بر طریق اسلام واقعی عمل نمیکنند اولین کسی که در این زمینه کار کرد حکیم فردوسی بود که با تمسک به جوانمردی ایرانی و اهل بیت، نقش مهمی در احیای فرهنگ موحد داشت. بعد از آن دیوان علی نامه به سبک شاهنامه جنگ های امیرالمومنین را به صورت حماسی سروده است. بعد از  آن فرهنگ فتوت و جوانمردی با راهنمایی عرفت و عرفا شکل میگیرد و عملا ساختار ابدایی ایران درست می شود که جامعه را حفظ میکند و با حفظ و تقویت فرهنگ اسلامی و ایرانی و اهل بیتی توانستند فتیان را شکل داده و ساختار جوانمردی را در ایران شکل بدهند که در حمله مغول و سایر یورش ها این ساختار علمایی روحانی و مردمی توانست انسجام مردم ایران را نگهدارد. نمونه بسیار بارز آن سربداران هستند که ایرانیان مسلمان پیرو اهل بیت بودند و با راهنمایی علم توانستند ایلخانان را شکست دهند. بعدش در اشغال ایران توسط استعمارگران وقتی میرزای شیرازی فتوا را صادر کرد، همه چپق‌ها را شکستند. در مشروطه هم جوانمردانی مانند ستارخان و باقرخان در تبریز قیام کردند. در زمان اشغال ایران توسط متفقین و جنگ اول جهانی و در مراحل بعدی هم ایران حکومتی نداشت اما مجموعه ملت ایران با همین فرهنگ اسلامی و شیعی و ایرانی توانستند جامعه را سرپا نگهدارند درحالی که عثمانی به محض اشغال کشورش فروپاشید. در زمان رضا خان با وجود همه تهاجم علیه فرهنگ اسلامی و ایرانی هیئت های مذهبی توانستند اساس اسلام و فرهنگ اهل بیت را نگهدارند. ستون فقرات قیام 15  خرداد هیئت های مذهبی و بخصوص هیئت مرحوم طیب بود. انقلاب اسلامی ایران با دست به دست هم دادن هیئت های مذهبی در تبعیت از علما و امام خمینی، بیشترین نقش را در پیروزی داشتند. در دفاع مقدس افرادی مانند آهنگران و دیگران برای تهییج مردم، روضه خوانی و مدیحه خوانی کرده و تشبیه بین کربلا و دفاع مقدس درست کردند و مردم با شور به سمت جبهه ها رفتند. دفاع مقدس را همین هیئت های مذهبی داشتند. در فتنه 78 و 88 هم هیئت های مذهبی نقش اساسی داشتند در ایستادگی جلوی فتنه ها و دخالت های خارجی..امروز هم این هیئت ها توانستند به عنوان محورهای کوچه و بازار خط رهبری را استوار نگهدارند بدون اینکه پولی بگیرند. و اتفاقا گاهی اوقات به جاهایی که پول نیاز بود هم پول دادند. 

مردم و هیئت ها بیشترین نقش را در حفظ فرهنگ اسلامی و ایرانی داشتند و بسیار بیشتر از دولتها عمل کردند.اگر بخواهیم بگوییم چه چیزی باعث شده که انقلاب و ملت و فرهنگ ایرانی و اسلامی باقی بماند تمسک به راه اباعبدالله الحسین بوده و فرهنگ ما فرهنگ عاشورایی است. اگر اینگونه نبود نمی شد یک کشور در مقابل 40 و اندی کشو در جنگ تحمیلی بایستد و الان در بحث هسته ای و تقابل با صهیونیست ها و ... نمیتوانست بایستد. در دولت آینده باید این تفکر گسترش و ترویج بیشتری بیابد. حفظ فرهنگ جوانمردی که مقتدای خود را امام علی میدانند و حفظ فرهنگ عاشورایی از مهمترین مقومات جامعه ما و فرهنگی است که به آن افتخار میکنیم.

* عارف: بحثی بین آقای روحانی و جلیلی شکل گرفت. آقای جلیلی فکر کنم قبول میکند فضای امنیتی بی سابقه ای در سال های اخیر در دانشگاه حاکم شد که نتیجه اش بی رغبتی دانشجویان برای مشارکت در فعالیت های فرهنگی و سیاسی شد. با چماق کمیته انضباطی عملا دانشجو را در کانال خاص آموزش قراردادند. ستاره دار کردن دانشجویان هم که به آن اشاره شده است. تشکل های دانشجویی عملا فعالیت خاصی نداشتند. من نمیدانم به  چه دلیل ترم 2 دانشگاه امسال فشرده شد. در حالی که باید دانشجو در حماسه سیاسی شرکت داشته باشد. روح و شادابی که باید در دانشگاه الان باشد را نمی بینیم. استاد دانشگاه الان برای اینکه به یک کنفرانس علمی برود توسط حراست پرس و جو می شود که چرا می روی. اگر بخواهد مخالفتی کند با بازنشستگی یا لغو قرارداد استخدام روبرو می شود. بله کرسی ها مهم است و باید انجام شود. روشن است که در یک فضای امنیتی که اگر دانشجو بحث و جدل کند هزینه میدهد، انگیزه ای برای این کار ندارد. باید این نگاه از سر دانشجویان برداشته شود. 

یکی از نگرانی های امروز جوانان بحث اعتیاد است. اخیرا با دو مورد در تهران روبرو شدم. به بازار تهران رفتم خانم میانسالی التماس میکرد من را از شر شوهر و 4 فرزند معتادم نجات دهید. متاسفانه سن مصرف مواد مخدر پایین آمده و درصد معتادان هم بالا رفته که من آمار نمیدهم چون بحث های امنیتی برای ما دارد. معتاد را باید مریض بدانیم و بپذیریم که باید درمان شود. باید راهکار جلوگیری از افزایش اعتیاد را دنبال کنیم. مهمترین دلیل اعتیاد امروز بیکاری و مسائل اقتصادی است. باید فضای مناسبی برای اوقات فراغت جوانان فراهم شده و اماکن ورزشی و سرانه ورزشی در کشور افزایش یابد تا این مشکل خانمان سوز را از شرش خلاص کنیم.

* جلیلی: اگر الان داریم وارد مرحله جدید میشویم که باید برای تمدن اسلامی برنامه ریزی کنیم یک بحث عمده اش در  کنار سخت افزارهایی مانند اختراعات و نوآوری ها بحث روح آن است که مساله سبک زندگی است که بتوانیم به جهان معرفی کنیم. یک بحث اساسی که هست ساماندهی فرهنگی است یعنی باید بتواند بین بخش های فرهنگی دولت یک هماهنگی باشد و اینها بر اساس آن به سمت اهدافشان پیش بروند. آموزش و پرورش و  عالی و ... باید هماهنگ باشند. به نقش دولت در اقتصاد فرهنگ هم باید اشاره شود/ اگر برخی جاها اگر سرمایه گذاری کنیم موجب می شود در دهها حوزه دیگر صرفه جویی شود. اگر از مسجد به صورت 24 ساعت استفاده کنیم. یک کتابی توضیح میدهد 1100 سال پیش در آنجا شبانه روز کتابخانه های شبانه روزی بوده که نان و غذا و کاغذ رایگان در اختیارش قرار میدادند. این ظرفیت ها را ما داشتیم. باید از این ظرفیت ها استفاده کنیم. 

اگر به مادری به عنوان نقش تمام وقت و موثر استفاده کنیم که به خوبی فرزند را تربیت کند و  همینطور معلم را یک ظرفیت برایش فراهم کنیم خیلی از آسیب های اجتماعی را روبرو نیستیم که برایش هزینه و سرمایه گذاری کنیم که مثلا چگونه باید با آن مبارزه کنیم. بای روی سه حوزه مسجد، معلم و  مادر سرمایه گذاری ویژه کنیم.

فرهنگ ما این ظرفیت را دارد که نشاط و ارتقای فرهنگی را ایجاد کند. این به معنای ان نیست که همه فرهنگ استاد دانشگاه را داشته باشند. مظاهر زیبایی مانند فرهنگ راننده تاکسی و راننده های جاده را داریم. 

باید یک حیات طیبه شکل بگیرد یعنی زندگی گوارا و دلنشین. هرچه این زندگی قویتر محقق شود برای جامعه آنچه مورد نظر است بهتر محقق می شود. اتفاقا دولت در این زمینه بسیار موثر است. مردم به امرایشان شبیه تر از پدرانشان هستند.  باید دید دولتمردان چه فرهنگی را تزریق میکنند؟ در اشرافیت یا ساده زیستی؟ در عدالت یا تبعیض؟ 

فکر میکنم ظرفیت های بسیار خوبی متناسب با فرهنگ اسلامی و ایرانی خودمان داریم که میتواند نشاط ایجاد کند. نشاط جوانان از هیئت های مذهبی. چند نفر مثلا به هیئت آقای محمود کریمی می روند و نشاط ایجاد میکنند. هرچه استفاده از این ظرفیت ها و ظرفیت های طبیعی بیشتر شود، سود بیشتری می یابیم. هرچه پیام هایی ما بیشتر به صورت هنر به  جهان ارائه شود بهتر میتواند اشاعه یابد.

فضایی که آقای عارف می فرمایند را نمیدانم از کجا میگویند. همین دیروز در سیستان و بلوچستان بودم و اتفاقاً نقدهای اساسی را دانشجویان به راحتی از عملکرد شورای عالی امنیت ملی مطرح کردند. من ندیدم در آن چهار سال 80 تا 84  خود آقایان برای برگزاری کرسی های آزاداندیشی و ... چه اقدامی انجام دادند.

* محسن رضایی: در بخش اول سعی کردم آسیب شناسی را در سه محور در مسائل فرهنگی عرض کنم. فرهنگ، هنر، ورزش و مسائل اجتماعی در سه بعد فقر و اقتصاد، رفتار دولتمردان و همچنین فعالان و جناح های سیاسی با این مقولات که سیاسی امنیتی بوده، حتی اپوزیسیون خارج از کشور که جمهوری اسلامی را نقد میکند هنوز در دهه اول انقلاب که سیاسی امنیتی بوده قدرت را تحلیل میکند. مساله سوم ظرفیت مراکز فرهنگی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی است که اختیارات گسترده و وسیع داشته و میتواند در حد قانون مصوبه داشته باشد اما این شورا کارآمد نبوده است. البته نقاط قوتی هم دارد.

خیلی از مسائلی که گفته شد آیا اولین بار است که گفته می شود؟ در دولت ها و انتخابات قبل گفته نشد؟ چرا راهگشا نبود؟ مشکل کلیدی کجاست؟

ما در انقلاب اسلامی گام بلندی برداشتیم و اسلام سیاسی را تحقق دادیم. اسلام سیاسی منجر شد به تشکیل حکومت و برگشتن قدرت به دست مردم. این تحول بسیار بزرگ و اساسی بوده است. فرهنگ سیاسی ما از مرزها بیرون رفته است. مفهوم ایستادگی و مقاومت و ظلم و استکبار ستیزی از مرزها بیرون رفته اما قرار نبود که همینجا بمانیم. ما باید اسلام اجتماعی را از معرفت شناسی آغاز میکردیم و پیش می رفتیم چرا که در غیراینصورت نمیشود اقتصاد و فرهنگ و هنر و... را درست کرد. با اسلام سیاسی میخواستیم همه چیز را درست کنیم. با این روند موفق نمی شویم کسانی که اسلام را به این اسلام سیاسی محدود میکنند دچار دیکتاتوری می شوند. الان موشک ها از چند هزار کیلومتر عبور میکند اما در گوشت می مانیم. دعواهای الان در کشور بر سر قدرت است نه برای حل مشکلات. فقر را میخواهیم با اقتصاد سیاسی درست کنیم یا اسلام اجتماعی؟ کو محبت ها و پیوندها و برادری ها. با نگاه سیاسی و امنیتی نه اصولگرا با اصلاح طلب میتواند زندگی کند و نه اینگروه ها با یکدیگر. دعواهای الان ما ناشی از نگاه معرفیتی است. نگاه اسلامی هنوز به زندگی و اقتصاد نشده است. اگر این را انجام دهیم تحول بزرگی صورت میگیرد و میتوانیم شکوفاترین زندگی را سامان دهیم مشروط بر اینکه عینک سیاست را کنار گذاشته و عینک اسلام اجتماعی را بزنیم که مکمل هم و مکمل اسلام فردی است.

چند کار اساسی میخواهم بکنم. پای سیاست و امنیت را از مسائلی که مربوط به آن نیست می کشم. نه اینکه برویم به سمت جریان های انحرافی اما جایی که دین باید باشد سیاست و دین چه میخواهند؟ نگاه امنیتی سیاسی را به مردم کنار میگذارم و نگاه فرهنگی و اجتماعی خواهم داشت. چرا برای  مقابله با اهانت به اقوام مانند آذری ها و لرها کاری نکردند؟ آموزش و پرورش اصل است اما باید معماری را هم جدی گرفت. این معماری میتواند تولید خشونت کرده و خانواده ها را فروبپاشد.

من اخلاق را به رفتار دولتمردان برمیگردانم و اولین دولت اخلاقی را شکل میدهم.

سمت و سوی تمام برنامه ها را به سمت مردم شکل میدهم. من میگویم سلام بر زندگی و یا ابالفضل. در کربلا دو جبهه زندگی و نظامی بوده است. امام حسین قویترین مردش که حضرت عباس بود را فرمود برو به سمت زندگی و خیمه ها. الان میخواهند ما را تحریم کنند ما نباید شکست بخوریم. الان ما رسیده ایم به گردنه فرهنگی اقتصادی. اگر پیش برویم گفتمان بزرگی شکل میگیرد. گفتمان انقلاب در ایستادگی و مقاومت خالی نیست باید گفتمان های بزرگ اجتماعی و فرهنگی ایجاد کنیم.

وزارت فرهنگ را فرهنگ و هنر و ارشاد اسلامی میکنم. صندوق فرهنگ و هنر را اضافه میکنم. اقتصاد فرهنگ و هنر و ورزش را سامان میدهم. شورای عالی راهبردی برای هنرمندان تشکیل میدهم. اهانت به مرجعیت را خط قرمز اعلام و حوزه های علمیه را تثبیت کرده و امور فرهنگی را از دولت گرفته و به اصحاب فرهنگی میدهم. از دخالت سیاسیون در فرهنگ و ورزش و هنر جلوگیری میکنم. فرهنگ اقوام را از آذربایجان و لرستان و کردستان و عرب و بلوچ را تقویت میکنم. روحیه پهلوانی را در ورزش تقویت میکنم. 

* غرضی: ایران یک مجموعه فرهنگی است در طول تاریخ. قبل از اسلام و بعد از اسلام. اینکه ابوالکلام آزاد بیان میکند که کوروش همان ذوالقرنین است و او می شود ناجی یهودی ها و اینکه کشوری که بیش از 30 میلیون کیلومتر مربع بدون جنگ داخلی اداره می شده عظمتی است که ملت داشته است. اسلام بر حاکم پیروز شده نه بر ملت. فرهنگ عظیم اسلامی توانایی پیدا کرده که علاوه بر اینکه بتواند با فرهنگ مهاجم آمیزش کرده و خودش بر فرهنگ مهاجم پیروز شود واقعیت عظیم تاریخی است. ببینید چه اتفاق عظیمی افتاده است. خاندان پیامبر گرامی دچار گرفتاری بنی امیه و بعدیش میشوند چه کسی این خاندان را نجات میدهد؟ ایران است. ابومسلم خراسانی است. باید نگاه ها را از سیاسی به سمت اجتماعی و فرهنگی ببریم. جریان اجتماعی ملت ما یک جریان فرهنگی بسیار وسیع تر از مرزهای ماست و خواهد بود. 

* قالیباف: آنچه مشخص و روشن است این است که با همه زحمت‌هایی که کشیده شده کارنامه اقتصادی و فرهنگی ما قابل قبول برای مردم نبوده است. یکی از مسائل که باید توجه شود این است که تغییر اساسی و تحول جدی در عدم کارامدی انجام داده و به این مدیریتی که مشکلاتی دارد پایان بدهیم. پیامبر می فرمایند سوءتدبیر خطرناک تر از فقر است. از انقلاب و امام و اموزه های دینی این را یادگرفتیم که توجه به رویکرد اجتماعی اساس کار ماست. به این معنا که به جای منابع مادی، اولویت را به نیروی انسانی و سرمایه های اجتماعی بدهیم در این صورت مشکلات اقتصادی حل شده و تبعیض و فساد از بین می رود. در دفاع مقدس با رویکرد اجتماعی رفتیم و به خاطرهمین است که همه از هر رویکرد و سلیقه ای به آن افتخار میکنند ولی متاسفانه در اقتصاد و سیاست و فرهنگ اینگونه عمل نکردیم. آنقدر که بی اعتمادی به کشور خسارت وارد کرده، گرانی وارد نکرده است. باید به این سمت برویم و به سرمایه های اجتماعی توجه کنیم. دولتی که تبلور حضور اقشار مختلف مردم باشند. دولت اجتماعی باید آمار بدهد اما قبلش به شهود جمعی نگاه کند. گفته می شود بیکاری اینگونه است اما  وقتی به جامعه نگاه میکنیم جور دیگری می بینیم. در نیروی انتظامی به جای رویکرد تهدید محور رویکرد اجتماعی و فرهنگی اجتماعی محور را پیش رو قراردادیم مانند مساله کمربند ایمنی در خودروها که با رویکرد فرهنگی و اجتماعی حل شد. در شهرداری هم با همین رویکرد عمل کردیم. 

* حدادعادل: نکته ای خطاب به دوست عزیزم آقای عارف عرض میکنم. ایشان در بحث ماهواره گفتند منع ممکن نیست و باید مصونیت ببخشیم به جوانان  و جامعه که تحت تاثیر قرار نگیرند. اتفاقا خودشان اعتیاد را مثال زدند. اگر عارف رئیس جمهور شود اجازه میدهد مواد مخدر بدون حساب از مرزها خارج شود؟‌خیر هم جلوی ورود مواد را میگیرد و هم مصونیت ایجاد میکند در هر قضیه فرهنگی اینگونه  باید عمل شود. تا آنجا که ممکن است هم باید مصونیت فرهنگی ایجاد کنیم و هم جلوی ریزش و ورود سم را به داخل غذای روحی ملت بگیریم. 

مردمی که پای تلویزیون هستند از ما که نامزد هستیم انتظار دارند جوری صحبت کنیم که بتوانند جمع بندی کنند. نباید موزائیک وار صحبت کنیم. باید نظمی برقرار باشد. 

- حیدری: دو تا انتخاب داریم. بخش دوم 16 سوال دو دقیقه ای است که میتواند 55 دقیقه طول بکشد. میتوانیم 10 دقیقه هم استراحت اعلام کنیم و بعدش بحث را ادامه بدهیم.

** دور اول مناظره نامزدها پایان یافت و قرار است تا دقایقی دیگر دور دوم مناظره آغاز می‌شود

** بخش دوم مناظره نامزدها آغاز شد.

حیدری: در این بخش، نامزدها از 16 سال به 2 سوال به مدت 2 دقیقه پاسخ میدهد و در نهایت هم 2 دقیقه برای جمع بندی در نظر گرفته شده است.

* حداد عادل در پاسخ به سوالی مبنی بر: تهیه پیوست فرهنگی برای طرح های عمرانی و ... چقدر ضرورت دارد؟ گفت: مقصود از پیوست فرهنگی این است که دستگاه هایی که میخواهند در کشور طرحی اجرا کنند باید دغدغه آثار فرهنگی آن را داشته باشند مثل اگر قرار است در شهر کوچک دانشگاه بزرگ احداث و از سایر شهرهای بزرگ به آنجا افراد اعزام شوند، باید مشخص شود که اینکار چه آثاری دارد. باید پیوستی تهیه کرده و پیش بینی کنیم و برای آن اندیشه کنیم. هر کار بزرگی که در کشور می کنیم، مثلا بزرگراهی از تهران به شمال می کشیم باید آثارش در تخریب محیط زیست و ایجاد انواع و اقسام اماکن را پیش بینی کنیم. پیوست دادن یعنی مدیران کشور باید در کارهای غیرفرهنگی دغدغه فرهنگ را داشته باشند. فرهنگ چیزی نیست که بشود آن را جدا کرد و فردی بگوید این کار را میکنم یا نمیکنم. من در دولتم در هر کار اجتماعی نظامی سیاسی و اقتصادی به این نظر نگاه میکنم که باید جنبه فرهنگی هم داشته باشد.

* سعید جلیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه: اقدام عملی شما در استفاده از ظرفیت های گسترده هنرمندان کشور در مقابله با جنگ نرم چیست گفت؟ عمیقا باور دارم هنر و هنرمندان بخصوص بر مبنای  گفتمان انقلاب اسلامی یک فرصت و ظرفیت است اگر بتوانیم پیام انقلاب اسلامی را هرچه با شکل و قالب هنری ارائه کنیم کمک میکند به همان پشتوانه قدرت ما. یکی از بحث های اساسی صادرات محصولات فرهنگی است. باید دولت مبنای قوی برای پشتیبانی از هنر و هنرمندان داشته باشد اولا ظرفیت ها شکوفا شوند و بعد صادر شود به خارج از کشور و مخاطبین ما و حتی کسانی که ما را هدف جنگ نرم قراردادند. الان ضعف های چشم گیری داریم که باید برطرف شود. مثلا یک سرشاخه هایی مانند دفاع مقدس و انقلاب و 15 خرداد داریم در این امر که فیلم های زیادی درباره آن ساخته نشده است. درباره شهید شهریاری چند وقت بعدش فیلم ساخته شد. ما باید ظرفیت ها را فعال کرده و آن ها را از انحصار خارج کنیم و از ظرفیت هنر بیشترین استفاده را کنیم برای پیشبرد نگاه های فرهنگی.

* حسن روحانی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه: موثرترین اقدام شما در تقویت و توسعه صنعت گردشگری چیست؟ گفت: گردشگری بسیار مهم است هم از لحاظ اقتصادی و هم اجتماعی و هم ترویج فرهنگ انقلاب اسلامی است و هم برای اشتغال. مجموعه محاسبات نشان میدهد اگر بتوانیم در طول یکسال 10 میلیون گردشگر وارد کشور کنیم 13 میلیارد ممیز 6 دهم درآمد داریم و این مجموعه گردشگر 4 میلیون اشتغال برای ما درست میکند. مشکل 3 و نیم میلیون اشتغالمان را به طور کامل حل میکند. همسایه مان مانند ترکیه رقم گردشگران در 2012 بالای 30 میلیون گردشگر بوده. ما ظرفیت بسیار زیادی داریم و چهارمین کشور در  جاذبه‌های گردشگری هستیم. باید در صنعت توریسم زیربناهایی مانند هتل و فرودگاه و حمل و نقل را درست کنیم که به راحتی امکان پذیر است. سرمایه  گذار خارجی در این زمینه کاملا آماده است که اینها را بسازد. مهمترین مشکل الان ما که باید حل شود بحث بانکی و مسائل مالی است که به خاطر تحریم مشکل داریم. دولت باید برنامه ریزی کند که گردشگران پول را به کشور بیاورند.

* ولایتی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه: الگوی دولت شما برای تحقق شادی و نشاط بیشتر در جامعه چیست؟ گفت: قبل از هرچیز باید موضوع شغل و مساله بیکاری جوانان مورد نظر قرار بگیرد و تا زمانی که مساله اقتصادی مردم حل نشود و تا زمانی که معاش مردم تامین نشود صحبت از ایجاد شادی و نشاط در جامعه و خانواده‌ها کردن صحبت بی پایه ای است. اگر فراهم شد میتوانیم از انواع امکانات در کشور برای گردشگری داخلی و  همچنین تامین یک مسائلی که بتواند اوقات فراغت جوانان و مردم را به وجه احسن تامین کند استفاده کنیم. همچنین درباره تعطیلی ها و استفاده از تعطیلات که در بسیاری از کشورها اجباری است و مثل الان نیست که در ایران ذخیره میکنند برای پول در بازنشستگی.  همچنین باید برنامه های سرگرمی در رسانه ها و بخصوص رسانه ملی برای هر سلیقه ای فراهم شود.

* غرضی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه فوری ترین اقدام دولت شما برای حل مشکلات سلامت در جامعه چیست گفت؟ شبکه هوشمند سلامت را راه می اندازم به این صورت که نسل سوم و چهارم تلفن موبایل را وارد کشور می کنم که خدمات بسیار بسیار زیادی را میتواند در سطح اجتماعی بدهد. نرم افزاری رویش میگذارند که یک فرد میتواند به 100 نفر فرمان بدهد. این کار در برزیل اجرا شده است. افرادی معادل 12 میلیون نفر در کشور که وزن زیاد دارند دچار مشکلاتی میشوند. در بخش سلامت هرچه سلامت تکنیکی و مهندسی پزشکی توسعه یابد هزینه ها پایین می آید. نمیتوانیم نسل وسیع تری را به دانشهای پزشکی مامور  کنیم چون هزینش بالاست و وقت زیادی میخواهد. باید از طریق دولت الکترونیک نیازها را برآورده کنیم. اینکه تعداد زیادی را وادار کنیم پزشک شوند زمان می برد ولی استفاده ازدولت الکترونیک مشکل را حل میکند. امیدوارم پزشکان را از اینکه مریض به آنها رجوع کند نجات دهیم.

* عارف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه دولت شما چگونه فضای مجازی را ساماندهی خواهد کرد گفت: وجود فضای مجازی یک واقعیتی است که اطلاعات فراوانی در آن رد و بدل می شود که علی الاصول دانشمندان و محققان برای کارهای پژوهشی نیاز دارند و باید استفاده کنند. مهمترین مساله ای که با آن در این مسئله روبرو هستیم برای انجام بهینه مبادلات، بحث امنیت فضای مجازی است. بسیاری از مبادلات اطلاعات که طبقه بندی شده است از این فضا انجام می شود. اولویت ما تامین امنیت فضای مجازی است تا در برابر حملات نرم افزاری مصونیت یابیم. البته الان در این زمینه وضعیت خوبی داریم و رتبه اول منطقه هستیم. البته باید درباره بدآموزی این فضا و سایت های غیراخلاقی باید ممانعت شود و جلوگیری کرد اما با یک حرکت جهشی در  امور فرهنگی و تامین فضا و اطلاعات مورد نیاز مردم بتوانیم نوعی مصونیت را ایجاد کنیم.

* رضایی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه نگاه شما به وظیفه رسانه ملی در ارتباط با دولت و پیگیری مطالبات مردم چیست؟ گفت: من هیچ انتظاری ندارم رسانه ملی نظام و فرهنگ و بسیاری ارزشهای دیگر را فدای دولت کند. من به گذشته نقد دارم. رسانه ملی مال نظام و مردم است. هر وقت صداوسیما مرا نقد کند تشویق میکنم و البته تقاضا میکنم خودم هم بیایم و پاسخگو باشم. این را مثبت میدانم که نظام مقدس جمهوری اسلامی نقد و فریاد کشیدن و اعتراض را به جامعه ما برگرداند. مردمسالاری که تنها مشارکت در راهپیمایی و رای دادن نیست بلکه اعتراض و انتقاد هم هست منتها باید با اخلاق باشد. من رسانه ملی را تشویق میکنم از مردم دفاع کند البته دفاع از دولت هم در  جای خودش. مناظراتی را در جای خود خواهم گذاشت البته به شرطی که صداوسیما نترسد. اولین مناظره را من با بنی صدر داشتم در رسانه ملی که اثر بسیار خوبی را داشت. 88 هم مناظرات خوب بود نباید دوستان می ترسیدند و مناظرات تبدیل به گفتگوی جمعی می شد. انشاءالله دوستان رسانه ملی دل و جرات پیدا کنند مناظرات به رسانه برگردد.*

* قالیباف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه دولت شما در تحقق سبک زندگی ایرانی اسلامی تا چه میزان خود را مسئول میداند گفت: سبک زندگی از موضوعات مهم حوزه های فرهنگی و اجتماعی است. دو نگاه وجود دارد. یک وقتی هست نگاه از بالا به پایین داریم که رئیس  دولت حس میکند رئیس خانواده ها هم هست و میتواند برای همه تعیین تکلیف کرده و به سبک کره شمالی میتواند بگوید همه یک جور بخورید و بپوشید و رفتار کنید. سبک زندگی باید از دل مردم و جامعه و خانواده بیرون بیاید تا واقعی باشد.

وی افزود: دولت میتواند در هدایت و توجه به هنجارهای جامعه و کارهای فرهنگی یک هدایت آنهم توسط سرمایه های اجتماعی و نخبگان و نه خود دولت انجام دهد. سازمان های مردم نهاد و دانشگاه ها و مراکز اجتماعی باید این کار را انجام دهند. دولت اگر بتواند در رفتارش اعتمادسازی کند و اعتماد بشود مهمترین سرمایه، مردم توجهشان بیشتر خواهد شد که توصیه و نصیحت ها را به کار بگیرند.

****** دور دوم سوالات دو دقیقه‌ای

* رضایی در پاسخ به این سوال که موثرترین اقدام دولت شما در حل مساله اعتیاد چیست گفت: شعری از آیت الله بهجت بگویم که به دنیا آمده ایم که قیمتی زندگی کنیم نه آنکه به هر قیمتی زندگی کنیم. وضعیت جوانان ما که از روی ناچاری به همه چیز دست می زنند تا سرپا بمانند باید پایان یابد. کانون اصلی مواد مخدر سنتی و قدیمی در 70-80 کیلومتری مرز ماست. عوامل خاصی که در دبی و ترکیه هستند این مشکلات را برای ما بوجود آوردند. به کمک نیروهای امنیتی و نیروهای دیگر در مقابله با این مشکل روبرو میکنم. به کشورهای منطقه میگویم و به آمریکا هشدار میدهم که این وضعیت را جمع کند اگر این کار را نکند به صراحت میگویم که این مراکز را از بین می بریم. 

مساله بعد تقاضاست که باید از طریق فرهنگی کاهش یابد. معتادهای فعلی هم باید ترک اعتیاد شده و به حالت قبلی برنگردند.

* به گزارش تسنیم در ادامه غرضی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه دولت شما چقدر نقد پذیر است و کرسی های نقد اندیشی را ترویج میکنید گفت: همیشه سعی کردم در جامعه ارتباطات دوطرفه برقرار کنم. همیشه به روزنامه  نگاران و کتاب نویس ها میگفتم شما ارتباط یکطرفه دارید و من وزیر تلفن هستم و دوطرفه عمل میکنم و وضع من بهتر است. دولتی اگر بخواهد قاعده اجتماعی وسیعی داشته باشد باید ارتباطات اجتماعی وسیعی داشته باشد. در نسل سه و چهار تلفن این امکان هست که یک نفر چند هزار پیام را دریافت کرده و پاسخ دهد. امیدوارم به صورت منطقی و منظم به بخشی از جامعه که سوال دارند پاسخ بدهم.

* جلیلی در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه به عقیده شما مهمترین آسیب فرهنگی اجتماعی که تحکیم خانواده ها را تهدید میکند چیست؟ گفت: نگاهی که به زن و خانواده داریم باید دیدگاه اصیل خودمان که مبتنی بر اندیشه دینی و فرهنگ ایرانی است را داشته باشیم. اگر دچار مونتاژ و التقاط شویم مهمترین تهدید برای خانواده ماست. در غرب به زن به عنوان نیروی کار که باید اشتغال داشته باشد تا چرخ سرمایه داری بچرخد نگاه می شود. ما نگاهمان این است که خانواده سلول و بنیان جامعه است. آنها میگویند فرد بنیان جامعه است. اگر به خانواده بها دهیم کلی از سیاست ها و تدابیر ما متفاوت خواهد شد. اگر این نگاهمان که اصیل، دینی و مترقی است و موجب احترام به زن و وظیفه اصلیش یعنی مادری و حضور مجاهدانه در عرصه های مختلف است را نادیده بگیریم بزرگترین تهدید است. اگر به مادر بها بدهیم بسیاری از آسیب های اجتماعی را شاهد نخواهیم بود. باید به این موضوع توجه جدی شود که با اقتضائات و الزاماتی که نگاه دینی و ایرانیمان دارد برنامه ریزی کنیم نه بر اساس نگاه دیگران.

* روحانی در پاسخ به این سوال که دولت شما برای حفظ حقوق شهروندی و حریم خصوصی شهروندان چه برنامه هایی دارد گفت: مساله حقوق شهروندی طبق قانون اساسی و فصل سومش که در واقع حقوق ملت است، این حقوق شهروندی باید تدوین شود. اساس حقوق شهروندی این است که همه ایرانیان از حقوق شهروندی مساوی برخوردارند. مساله مذهب و قومیت و نژاد نمیتواند در حقوق شهروندی تاثیرگذار باشد. مساله مهمتر مساله حریم خصوصی است. حریم خصوصی بسیار مهم است. من تعجب میکنم نیروی انتظامی شنیدم در یک رسانه ای خواندم گفته بود با راپل میتوانیم روی پشت بام برویم چون خصوصی نیست و مجموعه 10 آپارتمان است. دچار حیرت شدم اگر پشت بام مشاع هست برای صاحبان آپارتمان است نه بین آنها و کسی که میخواهد به پشت آپارتمان برود. خودشان گفتند جمع کردن دیش ها هیچ نتیجه ای نداشته است. ورود به حریم خصوصی ممنوع است. در مطبوعات و رسانه ها و صداوسیما هم همینطور است. وقتی فردی نسبت به آبرو و شخصیت فردی توهین میکند باید به او حق دفاع کنیم وگرنه حریم خصوصی و حق شهروندیش نقض شده است.

* به گزارش تسنیم ولایتی در پاسخ به این که مهمترین اقدام دولت شما برای گسترش ورزش چیست گفت: اولین خاصیت ورزش این است که مهمترین نقش را در پیشگیری بیماری ها دارد لذا از خردسالی تا سالخوردگی باید وسیله اش برای مردم فراهم باشد. اساس تربیت ورزش قهرمانی باید در دبستان ها جستجو شود. دو وروزش ژیمناستیک و شنا در دبستان ها اجباری شده برای اینکه افراد را ورزیده میکند. باید زنگ ورزش جدی گرفته شود و مربیان استعداد یابی و تقویت کنند تا در بزرگسالی و جوانی بتواند مدال آور باشد. توسعه ورزش همگانی زمینه ساز ورزش پهلوانی است. برای ورزشکاران بیمه جامع برای بازنشستگی و درمان و ... داشته باشیم که هیچ ورزشکاری دغدغه زندگی نداشته باشد. ورزش نباید دولتی باشد. باید خصوصی باشد و ورزش باید دست خود مردم باشد. معنی ندارد برخی باشگاه ها دست دولت است. ریاست و مدیریت ورزش نباید سیاسی باشد بلکه باید دست خودش باشد. گاهی میخواهند به یک فرد سیاسی امتیاز بدهند او را رئیس باشگاه میکنند.

* عارف در پاسخ به این سوال که دولت شما برای تسهیل جوانان چه اقدام عاجلی میکند گفت: الان مشکل افزایش سن ازدواج داریم که 5 سال بالا رفته. مهمترین اقدام من بحث اشتغال است به دلیل بالا بودن نرخ بیکاری و عدم امکان تامین زندگی جوانان رغبتی به ازدواج ندارند. مشکل مسکن هم بحث دیگر است که مسکن ماندگار را با اصلاحی بر روی مسکن مهر فعلی پیشنهاد  دادیم. ایجاد تسهیلات برای ازدواج جوانان هم باید باشد. وام های فعلی کفایت نمیکند. انشاءالله با تسهیلات وام ازدواج و حتی برگزاری مراسم ازدواج با همکاری شهرداری ها را میتوانیم انجام دهیم. حل مشکلات معیشتی در حقیقت مهمترین مساله است تا دغدغه جوانان را کم کند. جوان حین و قبل ازدواج باید آموزش های لازم را ببینند تا زندگی با ثباتی داشته باشند. الان نرخ طلاق از 1 به 16 به نرخ 1 به 6 رسیده است.

* به گزارش تسنیم حدادعادل در پاسخ به این سوال که مهمترین اقدام شما در گسترش فرهنگ عفاف و حجاب در جامعه چیست گفت: مهمترین اقدام بنده برای گسترش فرهنگ عفاف و حجاب معتقد کردن نسل آینده و جوانها به حجاب است. من در 1359 کتاب فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی را نوشتم. این کتاب 21 بار تا الان تجدید چاپ و به 10 زبان خارجی ترجمه شده است. با استفاده از استاد شهیدم مطهری همان اول انقلاب اهمیت حجاب را متذکر شدم. معتقدم پایه های حجاب باید با اعتقاد محکم شود. جامعه ما عفیف است اگر چه برخی خانم ها به قول هواشناسی کمی تا قسمتی بدحجاب هستند ولی اینطور نیست که زن ایرانی حجاب را نپذیرفته باشد زن ایرانی به خاطر فطرتش حجاب را پذیرفته و ما باید برای ترویج حجاب اختلاف نظر در مسئولان را به وحدت نظر تبدیل کنیم. نمی شود نیروی انتظامی یک سیاستی را در پیش بگیرد و بعدش سخنگوی دولت بگوید این را نمی پذیریم. اینکار ها اقتدار نظام را خراب میکند.نباید به زن استفاده ابزاری داشت.

* قالیباف در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه اقدامش در گسترش فرهنگ مقاومت و تکریم ایثارگران چه خواهد بود گفت: زندگی مادی و  معنوی خود را مدیون خانواده های ایثارگران هستیم. جانبازان عزیزمان که بر ویلچر و تخت نشسته اند تا ملت ایران ایستادگی خود را  حفظ کند. اولین اقدامم این است که قانونی که در مجلس تصویب و در مجمع نهایی شده را حتما به اجرا درآورم. دوم حفظ این فرهنگ ایثارگری است که در سایه فرهنگ جهاد و شهادت است مهمترین فرهنگی است که میتواند عزت و اقتدار را در بخش های اقتصاد و .... به بار بیاورد. در واقع وظیفه بعدی من حفظ این فرهنگ در همه سطوح و اقشار مختلف است. چون این فرهنگ توام با اخلاص و عقلانیت و معنویت و گذشت است را می پذیرند. بحث بعدی بحث درمان آنها و معلولان است و هم اینکه در موضوعات شهری و رفت و آمد دیده شوند. 10 میلیون نفر جانبازان و معلولان را می بینیم و اینها از حقوقشان با اولویت برخوردار می شوند.

******* دو دقیقه جمع بندی:

- حیدری: درباره سوالات فرهنگی و اجتماعی سوالات بسیار بسیار زیادی دستمان رسیده که به علت محدودیت وقت طرح نشدند. اینها در اختیار نامزدها و ستادها قرار میگیرد خواهش میکنم پاسخ اینها را بدهید. در سایت های مجازی رسانه ملی و روزنامه جام جم امکان انتشار اینها هست. اگر کمیسیون تبلیغات مجوز بدهد میتوانیم از شبکه های رادیویی و تلویزیونی اینها را پخش کنیم.

* رضایی: با یک دست ایستادگی و با دیگری جهاد اقتصادی و فرهنگی را دنبال میکنیم./بازنشستگان جوانان و اقوام و اقشار مختلف را به صورت جدی در بعد مادی و منزلت اجتماعی و معنوی رسیدگی میکنیم. اصل 15 و 19 را در کشور پیاده کرده و تبعیض و رشوه را از کشور بیرون میکنیم. دولتی که با خون شهدا و رزمندگان بسیج فداکار و ارتش و سپاه و نیروی انتظامی تحویل میگیرم را سالم به دولت بعدی تحویل دهم. قول میدهم هیچ چیز را مقدم بر منافع مردم قرار ندهم. قول میدهم رئیس جمهور مردم باشم و به شعار ها و برنامه ها عمل کنم و وفادار به میراث گرانبهای امام و شهدا و جانبازان باشم و صداقت و راستگویی را از دولت شروع کنم.

* قالیباف: مهمترین موضوع امروز کشور، تغییر و تحول اساسی در مدیریت کشور و پایان دادن به مدیریت یکنواخت، بسته و خسته گذشته است. ما راهی جز پیشرفت نداریم. با هر نگاهی لازمه کار پیشرفت و حرکت در جامعه است و در این راه فرصت آزمون و خطا نداریم. نه ما مسئولان و نه مردم. دست به دست هم دهیم که بتوانیم پیشرفت را پیش ببریم. برای تحقق آن نیازمند رویکرد اجتماعی و نگاه سیستمی هستیم/ باید همه جانبه گرایانه کشور را پیش ببریم و تحول در همه عرصه ها اتفاق بیفتاد حتی در سیاست خارجی. از حوزه دیپلماسی عمومی که بزرگترین ظرفیت کشور است خوب استفاده نکردیم و بیشتر با دولت ها حرف زده ایم. توجه به سرمایه های اجتماعی هم مهم است. باید سرمایه های اجتماعی مان را حفظ کنیم که بزرگترینشان نخبگان هستند.

* روحانی: راهکار دولت تدبیر و امید این است که تصدی گری دولت را در فرهنگ کاهش داده و کار را به کاردان واگذار کرده و انجمن های صنفی و فرهنگی تشکیل داده و از آنها حمایت کند. به مساله جوانان اشاره میکنم که بسیار اهمیت دارد. شرایطی را فراهم کردیم و ورود به دانشگاه آسان شده و الان رفتند برای فوق لیسانس و دکترا. این را که تمام کردند اول گرفتاری و بیکاری آنهاست باید کیفیت تحصیل و مهارت دانشجویان را بالا برده و آنها را با صنعت و خدمات آشنا کنیم تا به محض فارغ التحصیل کار یابند. باید فرصت برابر به زنان جامعه بدهیم. زن حقوق با کار مساوی با مردم الان متفاوت است که این باید مرتفع شود. باید بیمه برای زنان آسیب دیده داشته باشیم. تشکیل وزارت امور بانوان را در دولت تدبیر و امید پیش بینی کردیم تا حقوق ضایع شده بانوان را به آنها برگردانیم/

* حدادعادل: در دولتم که دولت تدبیر و امید نام نهادم خانواده اهمیت زیادی دارد. من به کرامت زن در جامعه اهمیت می دهم و در عین اینکه تحصیل و اشتغال زنان را مهم میدانم معتقدم خانه دار بودن به معنای بیکار بودن نیست. زنان بیکار مردان و زنان جامعه فردا را می سازند. بیمه زنان خانه دار را مهم میدانم. من به همبستگی ملی و وحدت ملی اهمیت زیاد میدهم و به همه مردم ایران به چشم هموطن نگاه میکنم. ایران آباد نخواهد شد مگر اینکه همه جای ایران آباد شود. شعارم این است که همه جای ایران سرای من است. مجموعه قومیت ها مانند تارهایی هستند که در کنار هم یک پر طاووس درخشان زیبا را با  ترکیب خود ایجاد میکنند که همان شکوه و عظمت فرهنگ اسلامی ایرانی است. به مردم قول میدهم که به آنها دروغ نگویم.

* ولایتی: ایرانی ایرانی است. از چابهار تا بازرگان و از سرخس تا خرمشهر همه مردم ایران اعم از شیعه و سنی و همه اقلیت ها و اقوام از حقوق برابر برخوردارند. موضوع دیگر موضوع سلامت است. بر اساس قانون برنامه 5 ساله، باید یک بیمه واحد باکفایت سراسری به نام بیمه سلامت ایرانیان درست شود به جای بیمه های نیم بند و نارسای فعلی که همه آحاد را دربرگیرد و هزینه 70 درصد فعلی برای بیماران به 30 درصد برسد. معنای آن این است که اگر برنامه را اجرا کنیم و برنامه بعدی در این جهت باشد میتوان به درمان رایگان رسید. بیماری های صعب العلاج مثل سرطان ها و مزمن جزو مشکلات اساسی  مردم است که مردم عادی قدرت پرداخت هزینه اینها را ندارند. قرار دادن یک ردیف بودجه برای پرداخت هزینه اینها جزو برنامه های من است.

* جلیلی: اگر اعتقاد داریم فرهنگ بر  مبنای آموزه های دینی یک فرصت است باید جدی بیاوریم آن را در برنامه دولت. رئیس جمهور باید به این باور داشته و تمام موانع آن را برطرف کند و سعی کند با اقتدار از ظرفیت فرهنگ در سایر عرصه ها استفاده کند. اگر بتوانیم هر موضوعی را با فرهنگ سازی انجام دهیم خیلی بهتر از استفاده از قانون و ابزار دیگر است. ساختار دولت نه تنها نباید مانع نباشد بلکه باید سازوکارهایی ایجاد کند که ظرفیت ها آزاد شوند و تولید خود را بروز و ظهور بدهند. باید خط مقدم و صف اول فرهنگ را پشتیبانی کنیم. یکی از وزارت خانه ها هزینه ستادش 66 درصد بود ولی برای صف 33 درصد استفاده میکند در حالی که حداقل باید برعکس شود.

* عارف: تشکر میکنم از مردم  خوبمان. آقای جلیلی نامی از فیلم آرگو بردند و استفاده از فرصت ها که عنصر کلیدی بود ولی من اشاره میکنم به جایزه اسکار اصغر فرهادی و متاسفانه نتوانستیم از این فرصت استفاده کنیم. از همه پتانسیل ها و فرصت ها برای توسعه فرهنگی و استفاده از دیپلماسی فرهنگی باید استفاده کنیم. 

به گزارش تسنیم عارف سپس به چند اصل قانون اساسی اشاره کرد و آن ها را قرائت کرد. بحث آزادی افراد و آزادی مطبوعات از  جمله این اصل ها بود. همچینن اصل 15 قانون اساسی. یک عروسم آذری است و یک عروسم بیرجندی و دیگری اصفهانی.

* غرضی: من در طول عمرم این تجربه را دارم وقتی ابزارپیشرفته در اختیار مردم قرار مییرد فرهنگشان رشد می یابد. من شبکه های برق را در کشور توسعه دادم و از هرکوچه ای از تهران عبور میکردم تحول فرهنگی به وضوح دیده می شد. رادیو و تلویزون کم کم آمد و توسعه فرهنگی حاصل شد. وزیر نفت شدم شبکه گاز کشور را راه انداختم. وقتی وارد شد مردم بسیار کارهای مناسبی میتوانند انجام دهند به جای پرداختن به کارهای جزئی. این کار فرهنگ مردم را توسعه داد. در شبکه مخابرات وقتی ارتباط دو طرفه بین مردم برقرار شد فرهنگ مردم عوض شود. در توسعه فرهنگی دوطرفه شبکه بسیار خوبی که الان جمهوری اسلامی مالکش است دارای امکانات بسیار زیادی فیبر نوری و سیستم های دیجیتال پیشرفته است که میتواند دولت الکترونیک را تشکیل دهد تا گپ دیجیتالی را بین ما و کشورهای دیگر کم کند.