آمریکا چگونه از افغانستان خارج می‌شود؟

به گزارش 598، به نقل از خبرگزاری فارس، تحولات صحنه افغانستان در ابعاد مختلف داخلی و بین‌المللی با نزدیک شدن به زمان اعلام شده خروج نیروهای آمریکایی و ناتو از این کشور در سال 2014 میلادی سرعت قابل توجهی پیدا کرده است. به خصوص این که افغانستان در سال 2014 شاهد برگزاری انتخابات ریاست جمهوری است و مساله ثبات و امنیت برای ورود به چنین مرحله‌ای برای همه بازیگران داخلی و خارجی صحنه افغانستان حائز اهمیت است.

این شرایط موجب طرح این پرسش شده است که آمریکا روند خروج از افغانستان را با چه ابعاد کمی و کیفی دنبال خواهد کرد؟ بدون تردید پاسخ به این پرسش از این جهت اهمیت دارد که بسیاری از کارشناسان بر این باورند آمریکا در یک سال باقی مانده تا سال 2014 میلادی قطعا نیازمند طراحی بازی‌های امنیتی جدید در صحنه افغانستان است تا از این طریق بتواند هزینه‌های امنیتی ناشی از خروج نیروهایش را کاهش دهد. اما واقعیت‌های صحنه سیاسی و نظامی افغانستان نیز بیانگر این نکته مهم هستند که آمریکا برای خروج موفقیت آمیز از افغانستان با تردیدهای جدی مواجه است.

البته قبل از هر چیز باید یادآوری شود که آمریکا قائل به خروج کامل از افغانستان نیست و همان طور که منابع اطلاعاتی گزارش می‌دهند، آمریکا طی 12 سال گذشته پایگاه‌های دائمی در قندهار، شیندند و ... دارد و حاضر به تحویل آن‌ها به دولت افغانستان نخواهد بود. حتی اخیرا حامد کرزی که به نظر می‌رسد امروزه به شدت نگران وضعیت خود در انتخابات ریاست جمهوری سال آینده است، اعلام کرده آمریکا متقاضی در اختیار گرفتن حداقل 9 پایگاه نظامی در افغانستان است.

در عین حال، اخیرا میزان مواضع مقامات آمریکایی در خصوص چگونگی خروج از افغانستان بسیار افزایش یافته است. در تازه ترین این مواضع جان کری وزیر خارجه آمریکا اعلام کرده، اوباما قصد دارد در آینده نزدیک طرح‌های خود را در این خصوص به ویژه افغانستان بعد از 2014 میلادی اعلام کند. اگر چه پیش از این فرماندهان نظامی آمریکایی از جمله جیمز ماتیس فرماندهی نیروهای مرکزی آمریکا توصیه کرده بود 13 هزار و 600 نظامی آمریکایی بعد از 2014 در افغانستان باقی بمانند.

بنابراین بررسی مواضع فوق و سایر واقعیت‌های صحنه افغانستان بیانگر آن است که آمریکا در فرایند خروج با چالش‌های اساسی زیر مواجه است:

1- بر اساس برآوردهایی که از سوی منابع اطلاعاتی آمریکایی صورت گرفته، آمریکا در فرایند خروج از افغانستان با چالش هزینه‌ها مواجه است. روزنامه واشنگتن تایمز اخیرا نوشته است: کارشناسان دفاعی تخمین رده‌اند که عقب نشینی نظامیان آمریکایی از افغانستان هزینه‌ای بالغ بر 7 میلیارد دلار برای آمریکا خواهد داشت.

2- اختلاف میان آمریکا و سایر اعضای ناتو از دیگر چالش‌های آمریکا در این مرحله محسوب می‌شود. در این راستا، نشریه دی سایت چندی پیش نوشت: اعضای ناتو برای تصمیم گیری در مورد چگونگی خروج از افغانستان با یکدیگر اختلاف نظر دارند. بر اساس گزارش نشریه مزبور در حال حاضر حدود 100 هزار نیروی بین‌المللی در افغانستان حضور دارند که دو سوم آن مربوط به آمریکاست.

همچنین بر اساس اعلام منابع خبری، نشست‌های مداوم کمیته نظامی ناتو در مورد افغانستان با هدف تعریف چگونگی ماموریت‌های ناتو پس از 2014 در افغانستان در حال برگزاری است که دومین نشست آن اخیرا در بروکسل با حضور فرماندهان نظامی ناتو برگزار شده است.

3- از طرف دیگر، آمریکا برای خارج کردن تجهیزات و نیروهای خود نیازمند همکاری لجستیکی کشورهای منطقه است که در حال حاضر از پاکستان انجام می‌شود. با این وجود، هنوز از جنبه مواصلاتی با مشکلات جدی مواجه است؛ به طوری که منابع خبری پاکستان مورخ 27/2/1392 اعلام کردند با آغاز خروج اموال ناتو از افغانستان، 2 کامیون تدارکاتی ناتو در منطقه قبیله‌ای خیبر پاکستان هدف تیراندازی شبه نظامیان قرار گرفت.

4- مهمتر آن که جامعه افغان امروزه با این پرسش مواجه است که آیا آمریکا و متحدینش توانسته‌اند برای این کشور صلح به ارمغان بیاورند. چرا که در حال حاضر فضای داخلی افغانستان به شدت در حال امنیتی شدن است و بر اساس گزارش‌های منتشر شده، میزان حملات انتحاری تقریبا هر هفته اتفاق می‌افتد و بسیاری از فعالیت‌های اقتصادی در افغانستان تعطیل شده‌اند.

5- عدم آمادگی نیروهای امنیتی افغان و افزایش انگیزه‌های طالبان برای تشدید ناامنی‌ها نیز موجب شده است تا مسئله «امنیت» برای ورود به سال 2014 برای آمریکا مبهم باقی بماند.

بنابراین پیش بینی می‌شود آمریکا در ماه‌های آینده بازی‌های امنیتی جدیدی را در افغانستان شروع خواهد کرد که از طریق آن بتواند ضمن فراهم کردن زمینه‌های خروج بی سر و صدا و آرام نیروهایش از افغانستان، حضور بخشی از نیروهای خود را در چهارچوب یک توافقنامه امنیتی با دولت افغانستان ادامه دهد.

به عبارت دیگر، آمریکا از طریق ایجاد و تقویت خلاءهای امنیتی جدید در افغانستان، سعی می‌کند ناامنی‌های تازه‌ای را با هدف اعمال راهبرد مدیریت هرج و مرج ایجاد نماید.

نویسنده: رضا مومن زاده