جام خانواده:
شراب
حضرت زین العابدین علیه السلام در ضمن حدیث مفصلی که به آثار مختلف گناهان
می پردازد یکی از اثرات گناه را پاره شدن پردها بر می شمارد و می‌فرماید:
«وَ الذُّنُوبُ الَّتِی تَهْتِک الْعِصَم؛1 گناهانی که پرده‌ها را می‌درد،
[عبارت است از]» :
1. شراب‌خواری
«شُرْبُ الْخَمْرِ؛ نوشیدن شراب [یکی از گناهانی است که پرده‌ها را می‌درد.]»
قرآن کریم درباره زیان شراب‌خواری می‌فرماید: «یسْئَلُونَک عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکبَرُ مِنْ نَفْعِهِما»؛2 «درباره شراب و قمار از تو سۆال می‌کنند، بگو: در آنها گناه بزرگی است و منافعی [از نظر مادی] برای مردم در بردارند، [ولی] گناه آنها از نفع آنها بیش تر است.»
این آیه نشان می‌دهد که شراب و شراب‌خواری هم منافعی دارد و هم زیانهای زیادی دارد که علوم و تجربه بشری نیز امروزه به بعضی از آنها دست یافته‌اند که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود:
1- کوتاهی عمر و زیان جسمی
یکی از اثرهای زیانبار شراب‌خواری، کوتاهی عمر است. آمارها نشان می‌دهد که حدّ متوسط عمر معتادان به الکل در حدود 35 الی 50 سال است و تجربیات کمپانیهای بیمه عمر نیز نشان می‌دهد که عمر معتادان به الکل نسبت به دیگران 25 الی 30 درصد کم‌تر است.3
2- تأثیر در نسل و اولاد
اگر هنگام تولید مثل و انعقاد نطفه، نطفه مرد مسموم باشد، تمام سلولهای بدن او مسموم بوده و از این نطفه مسموم و علیل، جنین ناقص و علیل به وجود می‌آید که این مسمومیت بیشتر از ناحیه شراب‌خواری و اعتیاد به وجود می‌آید؛ پس در هنگام مسمومیت، خصوصاً مستی، باید از تولید مثل و جماع با زن خودداری کرد.4
به این آمار نیز توجه شود:
کودکانی که هنگام تولد توانایی زندگی را ندارند: از پدران الکلی 6 درصد، و از مادران الکلی 75% می باشند و کودکانی که فاقد نیروی کافی عقلانی و روحی بوده‌اند، از مادران الکلی 75% و از پدران الکلی 75% بوده است. 5
یکی از اثرهای زیانبار شراب‌خواری، کوتاهی عمر است. آمارها نشان می‌دهد که حدّ متوسط عمر معتادان به الکل در حدود 35 الی 50 سال است و تجربیات کمپانیهای بیمه عمر نیز نشان می‌دهد که عمر معتادان به الکل نسبت به دیگران 25 الی 30 درصد کم‌تر است
3- در اخلاق
در شخص الکلی عاطفه خانوادگی و محبت نسبت به فرزندان و همسر ضعیف می‌شود، به گونه‌ای که مکرر دیده شده که پدرانی فرزندان و یا همسر خود را با دست خود کشته‌اند.6 شراب‌خواری مفاسد اخلاقی دیگری را نیز همچون روابط خلاف عفت، چاقوکشی و اربده‌کشی در پی دارد.
4- زیانهای اجتماعی
سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد: هر سال بیش از 55 هزار نوجوان و جوان شهروند کشورهای عضو اتحادیه اروپا، بر اثر مصرف نوشیدنیهای الکلی یا حوادث و پیامدهای آن جان خود را از دست می‌دهند.7
5- زیانهای اقتصادی شراب
به قول یکی از دانشمندان اگر دولتها ضمانت کنند درب نیمی از میخانه‌ها را ببندند، می‌توان ضمانت کرد که از نیمی از بیمارستانها و تیمارستانها بی‌نیاز می‌شویم.8
به جهت همین زیانها است که شراب در فرهنگ دینی به عنوان «امّ الخبائث» خوانده شده است.
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: «الْخَمْرُ أُمُّ الْخَبَائِثِ»9 و در جای دیگر می‌فرمایند: «اَلْخَمْرُ اُمُّ الْفَوَاحِشِ وَاَکبَرُ الْکبَائِرِ مَنْ شَرِبَهَا وَقَعَ عَلَی اُمِّهِ وَخَالَتِهِ وَعَمَّتِهِ؛10 شراب [و شراب خواری]، در زشتیها و بزرگ‌ترین [گناه] کبیره است. کسی که آن را بنوشد [مانند کسی است که] با مادر و خاله و عمه‌اش همبستر شده است.»
قمار
2. قماربازی
«واللعب بالقمار؛ بازی نمودن[با آلات قمار) از دیگر گناهانی است که پرده‌ها را می‌درد.]»
قمار در واقع قربانی کردن مال و شرف است، برای به دست آوردن مال غیر، از طریق خدعه و تزویر و احیاناً به عنوان تفریح و سرانجام نرسیدن به هیچ کدام. لذا عواقب شوم و خانمان‌براندازی را در پی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌شود.
در فرهنگ دین اسلام قمار، اختصاص به برد و باختهای رایج ندارد؛ بلکه هر آنچه انسان را از خدا غافل کند قمار است. امام علی علیه السلام فرمود: «کلُّ مَا أَلْهَى عَنْ ذِکرِ اللَّهِ فَهُوَ مِنَ الْمَیسِرِ؛11 هر چیزی که انسان را از یاد خدا غافل کند، آن [در حکم] قمار است.»
3. مزاح های بیهوده
«وَ تَعَاطِی مَا یضْحِک النَّاسَ مِنَ اللَّغْوِ وَ الْمِزَاح؛12 خنداندن مردم با سخنان لغو و بیهوده و مزاح [باطل و ناروا] یکی دیگر از گناهانی است که پرده‌ها را می‌درد.»
البته به این نکته باید توجه داشت که یکی از تفریحاتی که مجاز شمرده شده، شوخی و مزاحهایی است که از نزاکت خارج نباشد و مرز شخصیت انسان را نیز نشکند و همین‌طور حدود شرعی در آن مراعات شود.
در روایت آمده است که رسول خدا صلی الله علیه و آله «کانَ یمْزَحُ وَ لَا یقُولُ إِلَّا حَقّا؛13 همیشه مزاح می‌کرد و غیر از حق نمی‌گفت.»
شوخی و مزاح
خود پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نیز فرمود: «اِنِّی لَاَمْزَحُ وَلاَ اَقُولُ اِلاَّ حَقّاً؛17 من مزاح می‌کنم و جز واقع و حق نمی‌گویم.»
و در جای دیگر فرمود: «الْمُۆْمِنُ دَعِبٌ لَعِبٌ وَ الْمُنَافِقُ قَطِبٌ وَ غَضِبٌ؛18مۆمن مزاح‌کننده و بازی‌کن است و منافق ترش‌رو و خشمگین است.»
و همچنین رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «اِنَّ اللهَ لاَ یواخِذُ الْمَزَّاحَ الصَّادِقَ فِی مَزَاحِهِ؛19 به راستی خداوند کسی را که زیاد مزاح می‌کند و در مزاحش راست می‌گوید [و خلاف واقع نمی‌گوید] مۆاخذه نمی‌کند.»
اگر شوخیها سخن راست و واقعی باشد و هدف از آن شاد کردن دل مۆمنان باشد و از حدّ نزاکت خارج نشود، ممدوح و پسندیده و از اخلاق حسنه شمرده می‌شود؛ ولی اگر خلاف واقع و کذب باشد و هدف از آن ضایع کردن دیگران و یا شکستن شخصیت آنان باشد، ناروا و مذموم است. شاید منظور حضرت سجاد علیه السلام این‌گروه دوّم از شوخیها است که پرده‌ها را می‌درد و انسان را بی‌آبرو می‌کند؛ چنان‌که در روایات دیگر نیز اشاره شده است:
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: «لَا تَمْزَحْ فَیذْهَبَ بَهَاۆُک وَ لَا تَکذِبْ فَیذْهَبَ نُورُک ؛20 شوخی نکن که ابهتت و ارزشت از بین می‌رود و دروغ نگو که نورت از بین خواهد رفت.»
در شخص الکلی عاطفه خانوادگی و محبت نسبت به فرزندان و همسر ضعیف می‌شود، به گونه‌ای که مکرر دیده شده که پدرانی فرزندان و یا همسر خود را با دست خود کشته‌اند.شراب‌خواری مفاسد اخلاقی دیگری را نیز همچون روابط خلاف عفت، چاقوکشی و اربده‌کشی در پی دارد
و حضرت کاظم علیه السلام به بعضی فرزندانش وصیت کرد: «إِیاک وَ الْمِزَاحَ فَإِنَّهُ یذْهَبُ بِنُورِ إِیمَانِک وَ یسْتَخِفُّ بِمُرُوءَتِک؛21 بر تو باد که از شوخی [ناروا] دوری کنی که نور ایمانت را می‌برد و شخصیتت را کوچک می‌کند.»
گفتن عیب دیگران
از دیگر گناهانی که پرده‌ها را می‌درد و انسان را بی‌آبرو می‌کند، گفتن عیب دیگران است. حضرت سجاد علیه السلام فرمود: «وَذِکرُ عَیوبِ النَّاسِ؛22 به زبان آوردن عیوب دیگران [پرده‌ها را می‌درد].»
امام صادق علیه السلام فرمود: «لَا تَغْتَبْ فَتُغتَب [فَتُغْتَابَ ] وَ لَا تَحْفِرْ لِأَخِیک حُفْرَه فَتَقَعَ فِیهَا فَإِنَّک کمَا تَدِینُ تُدَانُ؛23 غیبت [کسی را] نکن و پشت سر کسی حرف نزن که پشت سرت حرف زده می‌شود [و عیبت بیان می‌شود]. چاه مکن بهر کسی که خود در آن خواهی افتاد، همان‌گونه که جزا می‌دهی [وبرخورد می‌کنی] جزا داده خواهی شد.»
همنشینی با اهل شک و دو دلان
«وَ مُجَالِسَه اَهْلِ الرِّیب؛ همنشینی با اهل شک و تردید [و انسانهای بدعقیده و یا سست‌عقیده].»
همنشینی با اهل شک و تردید نیز پرده عصمت را می‌درد و انسان را به رنگ اهل الریب در می‌آورد.
1. اظهار بیزاری
رسول اکرم صلی الله علیه و آله می‌فرمایند: «إِذَا رَأَیتُمْ أَهْلَ الرَّیبِ وَ الْبِدَعِ مِنْ بَعْدِی فَأَظْهِرُوا الْبَرَاءَه مِنْهُمْ وَ أَکثِرُوا مِنْ سَبِّهِمْ وَ الْقَوْلَ فِیهِمْ وَ الْوَقِیعَه وَ بَاهِتُوهُمْ کیلَا یطْمَعُوا فِی الْفَسَادِ فِی الْإِسْلَام ؛24 هرگاه اهل شک و بدعتها را بعد از من دیدید، از آنها اظهار بیزاری نموده و بسیار به آنها دشنام(البته باید دید دشنام از دید پیامبر اکرم چیست؟ یقینا این مواردی که در فرهنگ ما دشنام می باشد نیست) دهید و درباره آنها [و رد آنان] سخن بگویید و کاری کنید که آن بدعت ها برای مردم عادی نشود و روی آنها زوم کنید تا در مردم بهت ایجاد شود و روی آن مباحث تامل داشته باشند؛ تا در فاسد کردن اسلام طمع نکنند و مردم را از آنان بترسانید].»
2. با آنها مشارکت نداشته باشیم
پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: «وَ نَسْتَعْصِمُهُ ... وَ مُشَارَکه أَهْلِ الرَّیبِ؛25 از خدا طلب عصمت و محافظت می‌کنم [از چند چیز از جمله] همراهی با اهل شک و تردید.»
3. پرهیز از همنشینی با آنان
حضرت صادق علیه السلام فرمودند: «مَنْ جَالَسَ أَهْلَ الرَّیبِ فَهُوَ مُرِیبٌ؛26 هر کس با اهل شک همنشین شود، پس خود او نیز اهل شک خواهد شد.»
اخبار ویژه
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
