اندیشکده «المسبار» در پژوهشی یکی از دلایل چشم داشت‌های قطر در منطقه برای به دست گرفتن رهبری منطقه را تهدیداتی ارزیابی می کند که این کشور را فرا گرفته است که باید آن را در خطر عربستان سعودی ملاحظه کرد.
به گزارش598، به نقل از خبرگزاری فارس، اندیشکده اماراتی «المسبار» در پژوهشی تحت عنوان « چشم داشت‌های قطری و طرح وهابی» به بررسی چشم داشت‌های سیاسی قطر در منطقه خاورمیانه و آفریقا در قالب اجرای طرح وهابیت و توسعه و گسترش آن به سراسر منطقه می‌پردازد.
المسبار در این باره با اشاره به سخنرانی شیخ «حمد بن خلیفه آل ثانی»، امیر قطر در افتتاحیه مسجد «محمد بن عبد الوهاب» در دوحه در 15 دسامبر 2011 اشاره می‌کند که در آن آشکارا و بی‌پرده بر این نکته تاکید کرد که قطر تمام تلاش خود را به کار خواهد بست تا وهابیت را در سراسر منطقه توسعه دهد.
درباره تاریخ وهابیت در قطر باید گفت که تاریخ این آیین در قطر به اواخر قرن نوزدهم میلادی باز می‌گردد. هنگامی‌که شیخ «قاسم بن محمد»، بنیانگذار حکومت ال ثانی و فرزندانش در قطر به قدرت رسیدند، اقدام به ترویج آیین حنبلی کردند تا مفتی‌های سلفی را از عربستان به قطر فرا بخوانند و هرآنچه در توان داشته باشند، به ترویج آیین وهابیت بپردازند که تا به امروز نیز در این کشور حاکم است.
طی دهه پنجاه و شصت میلادی قرن گذشته مفتی‌های وهابی نفوذ بسیاری در قطر یافتند. این درحالی است که دربهای دولت نیز به روی انتشار و گسترش وهابیت در قطر باز بود و این آیین به آیین رسمی کشور تبدیل شده بود، به گونه‌ای که مشاهده می‌شود، بسیاری از مسئولان حکومتی و وزرا و شخصیت‌های مملکتی بر آیین وهابی بودند و این نشان از نفوذ وهابیت در تمام تار و پود حکومت آل ثانی داشت. البته در اینجا باید به این نکته اشاره کرد که این وهابیت خارج از حاکمیت و نفوذ وهابیت سعودی بود و در واقع در کنار وهابیت سعودی و جماعت اخوان المسلمین قطر که در این دوره نام و نشانی از آنها در قطر دیده نمی‌شود، رشد و نمو یابد و در تمام ارکان حکومتی نفوذ کند.
این وهابیت تا زمان روی کار آمدن شیخ حمد، امیر کنونی قطر در دهه نود قرن بیست همچنان حاکم بلامنازع قطر بود. این درحالی است که در خارج از خاندان حاکم و در جامعه قطری نیز توسعه و گسترش وهابیت با مخالفتی مواجه نشد که یکی از دلایل این امر را باید در ساختار و بافت اجتماعی قطر ملاحظه کرد که تنها 15 درصد از جمعیت آن را ساکنان اصیل بومی تشکیل می‌دهند.
قطر بهترین جایگزین برای نشر وهابیت پس از عربستان سعودی
مبالغه نیست، اگر گفته شود که قطر پس از عربستان سعودی وفادارترین کشور به وهابیت و بهترین جایگزین برای نشر وهابیت پس از عربستان سعودی است. اما نمی‌توان نادیده گرفت که عربستان وهابی از دهه پنجاه قرن گذشته تاکنون هم پیمان اخوان المسلمین است، در حالی‌که وهابیتی که قطر از آن سخن می‌گوید، وهابیتی است که اهداف منطقه‌ای و بین المللی خود را محقق کند.
قطر وهابی‌تر اما مدرن‌تر
وزیر خارجه قطر در سخنانی درباره قطر وهابی چنین می‌گوید: کشور ما را ببنید، وهابی است، اما وهابیت آن با عربستان سعودی وهابی بسیار تفاوت دارد .. در قطر زنان آزادتر هستند و حتی اجازه کاندیدا در انتخابات شوراهای شهرها را هم دارند.
تربیت اسلامی در نظام آموزشی قطر
در سال تحصیلی 2006 - 2005 در قطر 32 مدرسه ابتدایی وجود داشتند که به تدریس و تربیت دانش آموزان خود بر آیین سلفی وهابی می‌پرداختند
قطر تهی از نشانه‌های اسلامگرایی
قطر موفق شده است، سلفی‌گری وهابی را در حوزه‌های خاصی مانند مساجد و وزارت امور اسلامی این کشور محدود کند و بر این اساس سلفی‌های وهابی قطر اجازه ندارند، در عرصه اجتماعی و سیاسی فعالیت چندانی داشته باشند. براین اساس باید گفت که عرصه سیاسی و اجتماعی قطر تهی از فعالان بحث برانگیز و جدل برانگیز است. به همین دلیل باید گفت که قطر تهی از سمبل‌های اسلامی است.
قطر و تلاش برای جذب سعودی‌ها
پس از رسیدن حمد به قدرت حکومت این کشور تلاش بسیاری انجام داد تا شخصیت‌های تاثیرگذار مذهبی سعودی و دیگر شخصیت‌های سلفی وهابی و فعالان این کشور را جذب خود کند و به آنها تابعیت قطری بدهد.
قطر فاقد هرگونه تنوع و کثرت گرایی
در عرصه فرهنگی و رسانه‌ای قطر هیچ تنوع و کثرت گرایی دیده نمی‌شود که ممکن است زمانی در کشورهایی همچون بحرین یا عربستان و تا حدودی اندک امارات عربی متحده مشاهده شود. لیبرال‌ها و روشنفکران اسلامگرای قطری هیچ صدایی در جامعه قطر ندارند.
فعالیت‌های میدانی اخوان المسلمین
با وجودی‌که قطر تلاش می‌کند که فعالیت اخوانی‌ها در این کشور را گسترده و آنها را در عرصه سیاسی فعال نشان دهد، اما واقعیت امر این است که اخوانی‌ها فاقد هرگونه تاثیر گذاری و حتی فعالیت در عرصه سیاسی و اجتماعی قطر هستند و حضور آنها به مراکز تحقیقاتی و پژوهشی و دانشگاه‌ها و شبکه الجزیره محدود می‌شود.
قطری‌های وهابی یا سلفی حنبلی
وزیر خارجه قطر در یکی از مصاحبه‌هایش با شبکه الجزیره در 28 ژوئیه 2006 تاکید کرد که وی وهابی است و این با واکنش تند نسل جوان قطر مواجه شد. پس از آن این مناقشه‌ها در قطر در گرفت که این کشور آیا سلفی است یا وهابی؟ بسیاری از پایگاه‌های اجتماعی قطری تاکید می‌کنند که مردم قطر خود را حنبلی سلفی می‌دانند و هنگامی‌که از آنها سوال می‌کنید که آیا بلاخره وهابی هستید یا خیر، آنها را مردد می‌بینی و با اینکه احترام بسیاری برای محمد بن عبد الوهاب و دیدگاه‌ها و آموزه‌های او قائل هستند، اما از توصیف آنها به عنوان نفرت دارند.
نامگذاری یکی از بزرگترین مساجد قطر به این نام می‌تواند، بیانگر جایگاه و منزلت محمد بن عبد الوهاب در جامعه قطری است.
همچنین در این راستا حکومت قطر تلاش بسیاری در تاریخ چهل و پنجاه ساله خود می‌کند تا این تاریخ را با تاریخ وهابیت گره بزند و از آن چهره‌ای زیباتر از آنچه در عربستان سعودی از آن مشاهده می‌شود، ارائه دهد و تاکید کند که بنیانگذار قطر رابطه‌ای تنگاتنگ با وهابیت داشته است.
رقابت قطری - سعودی
می‌توان گفت، اختلافات قطری – سعودی که از دهه قرن نود گذشته آغاز و تاکنون نیز ادامه دارد، بر دیدگاه برخی از سیاستمداران قطری در قبال ایدئولوژی وهابیت تاثیر گذاشته است و در این مدت مشاهده کردیم که بارها مهمانان شبکه قطری الجزیره به وهابیت و محمد بن عبد الوهاب و عربستان سعودی حمله برده و از آنها انتقاد کردند. به این ترتیب می‌توان گفت قطری‌ها به نحوی درصدد گرفتن جای سعودی‌ها در منطقه هستند. اگرچه این اختلافات پس از سال 2008 میلادی برای مدتی محدود رو به کاهش گذاشت.
با این حال می‌توان از میان برخی اظهارات مسئولان قطری طی سال‌های 2001 تا 2006 به راحتی وهابیت آنها پی برد. از جمله این اظهارات می‌توان به مکالمه تلفنی ضبط شده بین شیخ حمد بن جاسم، وزیر خارجه قطر با سرهنگ قذافی، دیکتاتور معدوم لیبی اشاره کرد که در آن به انتساب وهابی خود اشاره می‌کند و از انتشار این آیین در منطقه سخن می‌گوید، سخنانی که در آن زمان هرکس به آنها گوش فرا می‌داد، از ماهیت واقعی آنها آگاه نمی‌شد، مگر آنکه اواخر سال 2012 و هنگام افتتاح مسجد محمد بن عبد الوهاب و سخنان امیر قطر پرده واقعی از آن برداشته شد.
این سخنان امیر قطر زمانی ایراد شد که قطر در اوج پیروزی‌های سیاسی خود بود که در سال 2011 و با سرنگونی دیکتاتوری های حاکم بر مصر و لیبی و و تونس و به تبع آن پیروزی اسلامگرایان در این کشورها ایراد می‌شد، به خصوص آنکه در این دوره سعودی‌ها به حمایت از سلفی‌ها برخاسته بودند و این موجب شده بود تا قطری‌ها به حمایت از اخوانی‌ها برخیزند و این موضوعی بود که به شدت نگرانی سعودی‌ها را برمی‌انگیخت. شاید بتوان گفت، این تلاش‌های قطری برای به دست گرفتن نقش عربستان سعودی جلب توجه و حمایت معارضان وهابی عربستانی و تشویق آنها به وارد کردن بهار عربی به کشورشان باشد و در این خصوص گفته می‌شود که آل ثانی درخواست‌های بسیاری از خانواده «آل شیخ» کردند تا علیه آل سعود برخیزند، اما جز چند نفر به آنها پاسخ مثبت ندادند.
قطر کوچک بیمناک از سرنوشت خود در میان کشورهای بزرگ منطقه
این پژوهش در پایان تاکید می‌کند، آنچه را که درباره قطر هیچ گاه نمی‌توان به فراموشی سپرد، نگرانی‌های این کشور از خطرات منطقه‌ای است که آن را دربر گرفته است و از جمله این خطرات خطر عربستان سعودی است. در قبال خطر عربستان سعودی، قطر تلاش کرده است تا با جذب سلفی‌های وهابی خطر آل سعود را خنثی کند.
اخبار ویژه
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
