باید از «پویا»نمایی به پویایی برسیم

شرایط ایران از نظر اختصاص بودجه‏های فرهنگی و همچنین تأمین امکانات و ظرفیت‏ها به گونه‏ای نیست که بعضی امور به عنوان کارهایی باری به هر جهت تلقی شود. درست است که در رسانه‏ها معمولا انتقادها و اعتراضاتی منتشر می‏شود که مثلا نفس برگزاری انواع جشنواره‏ها چیست یا در نمونه جدیدش، ایجاد شبکه‏های تلویزیونی متنوع و بظاهر تکراری با چه پیش‏‏فرضی صورت می‏گیرد، اما در ورای همه این برنامه‏ها و اختصاص بودجه‏ها نیز نوعی نگاه بلندمدت وجود دارد.

اگر به سال‏های نخست جشنواره فیلم فجر توجه کنیم یا به جشنواره فیلم‏های کودک و نوجوان با همه فراز و نشیب‏های اجرایی‏اش، جشنواره رشد با آن پیشینه بلندمدت و جشنواره فیلم کوتاه تهران و حتی جشنواره سینما حقیقت یا جام‏جم، می‏بینیم که بتدریج، در ساختار فرهنگی جامعه خودمان، این جشنواره‏ها بستری برای افزایش توجه، افزایش کیفیت، افزایش کمیت و خیلی موارد دیگر شده‏اند و این ساختارها، به ساختارهای دیگری متصل شده و ما ارادی یا غیرارادی، زنجیره‏ای از فعالیت‏های یکسان را برای بهره‏برداری عظیم‏تری، شکل داده‏ایم. این روند در خیلی از جشنواره‏های تصویری نیز قابل ارزیابی است.

اکنون با هشتمین جشنواره دوسالانه پویانمایی مواجهیم. جشنواره‏ای که آمد تا بستر فعالیت در حوزه انیمیشن و پویانمایی و مانند آن را گسترده‏تر کند. اما متأسفانه این جشنواره که در سیر صعودی و البته با تأمل خاصی قرار گرفته بود، در دوره اخیر خود با نوعی سکوت و کم‏توجهی همراه شده است. در حالی که به نظر می‏رسید در انیمیشن هم، همانند سایر حوزه‏های دیگر، در زنجیره مرتبط خود به یک شبکه تلویزیونی اختصاصی هم رسیده‏ایم. اطلاعات اندک، سکوت رسانه‏ای، حتی نسبت به بخش‏های احتمالا خوب اما گمنام مانده جشنواره و ... به هر دلیلی که باشد – که بدیهی است معضل بودجه‏ای سال جاری همه ارگان‏های فرهنگی هم در آن دخیل است – قابل قبول نیست و دست‏کم سرمایه‏گذاری 14 – 15 ساله برای تقویت انیمیشن در ایران را دچار تلاشی می‏کند. این در حالی است که انتظار می‏رفت با تولید فیلم بلندی چون «تهران 1500» و انیمیشن‏های دیگری که در جشنواره فجر دیده شد و همچنین فعالیت شبکه پویانمایی، از ظرفیت این جشنواره برای تقویت انیمیشن‏های اصطلاحا عامه‏پسند نیز بهره ببریم اما آنچه در حال مشاهده است، نشان از آن دارد که همان توانایی فعالیت در حوزه‏های خاص‏تر انیمیشن، نیز در معرض خطر قرار گرفته است و اصطلاحا به جای آنکه پویایی بیشتری را شاهد باشیم، در معضل «پویا» نمایی! گرفتار آمده‏ایم.

این انتقاد صرفا به دست‏اندرکاران جشنواره یا کانون پرورش فکری متوجه نیست که آنها هم به جای خود باید تلاش بیشتری می‏کردند و همان‏طور که ساختار بالاسری آنها یعنی وزارت آموزش و پرورش برای جشنواره رشد تدارک ویژه‏ای در کل کشور می‏بیند، برای این جشنواره نیز بیشتر همت می‏کردند. علاوه بر این، سیما و شبکه پویانمایی و نیز مؤسسه صبا نیز باید خودشان فعال‏تر از ارسال چند فیلم می‏بودند و به همین منوال، رسانه‏ها و سایر علاقه‏مندان. اختراع مجدد چرخ برای جشنواره‏ای با این قدمت، امکان‏پذیر نیست، بنابراین همین را حفظ و تقویت کنیم.

نویسنده: منیژه بهارلو

عضو انجمن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران