گروه 1+5 از خواسته‌های خود کوتاه آمده

به گزارش 598 به نقل از خبرگزاری فارس، «پاتریک کلاوسون» از کارشناسان برجسته اندیشکده بانفوذ سیاست خاورنزدیک واشنگتن در گزارشی با عنوان «آیا جنبش اخیر [در مذاکرات] کافی است؟» که در پایگاه اینترنتی این اندیشکده منتشر شد، با اشاره به دستاوردهای گفت‌وگوها در آلماتی نوشت: گفت‌وگوی میان ایران و گروه 1+5 متشکل از روسیه، چین، فرانسه، انگلیس و آمریکا بعلاوه آلمان منجر به این توافق شد که دو طرف بار دیگر به زودی یکدیگر را ملاقات کنند. ایران با برگزاری گفت‌وگوهای فنی در 18 مارس یعنی قبل از تعطیلات نوروز موافقت کرد و قرار شد که جلسه کامل دیپلماتیک در 5 آوریل یعنی چند روز بعد از تعطیلات نوروز برگزار شود.

* نتیجه مذاکرات آلماتی جنبش تازه‌ای در روند کار ایجاد کرد

نتیجه مذاکرات شاید در حد یک نتیجه خاص نبوده باشد اما حرکت و جنبشی سریع در روند کار به شمار می‌رود. سه دور اول مذاکراتی که از ماه آوریل گذشته در استانبول آغاز شده بود تا حدود زیادی نتیجه‌ای به همراه نداشتند. در حقیقت مذاکره کنندگان غربی اعلام کرده‌اند که ایران هنوز پاسخ رسمی به پیشنهاد خاصی که از سوی گروه 1+5 مطرح شده، نداده است و ایران نیز بدون این که حرفی درباره این پیشنهاد بزند، آن را با خود برده است.

* پیشنهاد اخیر گروه 1+5 الزامات کمتری برای ایران دارد

اما آیا این پیشنهاد توافق که به ایران ارایه شده متفاوت با پیشنهادی است که در ژوئن 2012 در مسکو ارایه شد؟

در مقام مقایسه با پیشنهادهای قبلی، از قرار معلوم پیشنهاد کنونی الزامات کمتر و پیشنهادهای بیشتری به ایران می‌دهد.

اول این که قدرت‌های جهانی از ایران خواسته‌اند تا بطور موقت غنی‌سازی اورانیوم را در در تأسیسات زیرزمینی فردو در قم را به حالت تعلیق درآورد در حالی که پیشتر از ایران خواسته بودند بطور کلی این تأسیسات را تعطیل کند.

* گروه 5+1 درباره مبانی الزام آور قبلی کوتاه آمده است

دوم این که، به ایران بعد از آن اجازه داده خواهد شد اورانیوم با غنای 20 درصد خود را در صورتی که هنوز به شکلی که بتوان از آن برای سوخت راکتور استفاده کرد، نزد خود نگهدارد. گروه 1+5  پیش از این از ایران خواسته بود همه اورانیوم غنی شده خود را به بیرون از کشور منتقل کند. قدرت‌های جهانی در عوض به ایران پیشنهاد داده‌اند برخی از محدودیت‌ها بر مبادلات مالی ایران را بردارند.

اساس دور چهارم گفت‌وگوهای دو طرف این است که گروه 1+5 درباره مبانی‌ای که پیش ازاین به عنوان الزامات برای توافق مطرح کرده بود، سازش کرده است. در این پیشنهاد همچنین نگرانی‌های برخی از دولت‌های عضو این گروه مبنی بر این که برداشتن زودهنگام تحریم‌ها می تواند فشار بر ایران برای رسیدن به توافق نهایی را کم کند، کنار گذاشته است.

* واکنش مثبت مذاکره کننده ایران

اما پاسخ ایران به این پیشنهاد چه بوده است و دورنمای راهکار دیپلماتیک برای این مسئله چیست؟

سعید جلیلی بطور غیرمنتظره‌ای در قبال پیشنهادهای گروه 1+5 رویکرد مثبت نشان داد و آنها را «واقعگرایانه‌تر» و «نزدیک به دیدگاه ایران» و  همچنین «نقطه عطف» خواند. این در حالی است که پیش از نشست، مقامات ایرانی اصرار داشتند که نشست برای این است که گروه 1+5 پیشنهاد اساساً متفاوتی به ایران ارایه کنند و این امر توقعات حداقلی برای مذاکرات به همراه داشت و حتی  پایه رد پیشنهاد جدید ریخته شد.

* انعطاف گروه 1+5 ایران را به توافق امیدوار کرده است

اما بعداً چه اتفاقی می افتد؟ دیدگاه خوشبینانه درباره این سوال این است که ماه‌ها و سال‌ها توقف در گفت‌‌وگوها ممکن است دیگر خاتمه یافته باشد و این که ایران تمایل دارد مذاکراتی جدی برای رسیدن به توافق داشته باشد. گروه 1+5 نیز از خود انعطاف نشان داده و این امر به ایران امیدواری می‌دهد که جامعه بین‌المللی تمایل بیشتری برای رسیدن به توافق با تهران دارد. اکنون، چانه‌زنی سخت در جلسات متعدد درباره موضوعات خاص آغاز شده است.

اما دیدگاه بدبینانه این است که ایران اکنون انگیزه بیشتری برای توقف در گفت‌وگوها دارد زیرا گروه 1+5 شروع به تسلیم کرده است. ایران اخیراً بر روند نصب سانتریفیوژ‌های جدید افزوده است و این امر بر توانایی غنی‌سازی ایران خواهد افزود و این در زمانی صورت می‌گیرد که میزان ذخایر اورانیوم غنی شده این کشور به اندازه کافی نگران کننده است. در نتیجه ایران دیگ برای حرکت ناگهانی به سمت تولید اورانیوم با غنای بالا نیاز به زمان ندارد. ایران ممکن است دلایل فراوانی برای این باور خود داشته باشد که زمان به نع آن است. جمهوری اسلامی حتی شاید تمایل به برگزاری گفت‌وگوهای متعدد داشته باشد تا مانع از اقدام تند جامعه بین‌المللی شود.