پیشنهادات اندیشکده دولت آمریکا برای حل موضوع هسته‌ای ایران

به گزارش 598 به نقل از خبرگزاری فارس، یکی از اندیشکده‌های آمریکایی فعال در زمینه تحقیقات کنترل تسلیحات اتمی امروز با انتشار گزارشی، از دولت آمریکا و گروه 1+5 خواست علاوه بر به رسمیت شناختن حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای، تحریم‌ها علیه ایران را نیز به مرور لغو کنند.

«مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای» در مقابل در گزارش خود نوشته است که ایران باید غنی‌سازی و ذخیره سوخت خود را در حد کاربری تولید انرژی نگه دارد و غنی‌سازی بیش از 5 درصد را متوقف کند.

این مرکز که یکی از مهمترین اندیشکده‌های مستقر در واشنگتن به شمار می‌آید در ادامه آورده است که ایران باید ذخیره اورانیوم 20درصد غنی‌شده خود را به یک عضو دیگر معاهده منع گسترش تسلیحات هسته‌ای (NPT) بسپارد.

گزینه دیپلماتیک بهترین انتخاب است

در بخشی از گزارش 42 صفحه‌ای این مرکز که تحت عنوان «راه حلی برای معمای هسته‌ای ایران» منتشر شده، آمده است: ارزیابی‌های ما نشان می‌دهد توافقی که بتواند میزان غنی‌سازی و ذخایر ایران را محدود کند همراه با پادمان‌های بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌تواند راهکار مطمئنی برای جلوگیری از تجهیز ایران به سلاح هسته‌ای باشد. متقاعد کردن ایران به پذیرفتن این توافق دشوار است، اما به هر حال این بهترین گزینه‌ای است که روی میز است.

در ادامه این بخش از گزارش آمده است: تحریم‌های سخت‌تر علیه ایران تنها پیشرفت برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران را کند می‌کند و فشار بر تهران برای مذاکره را افزایش می‌دهد. با این وجود، تحریم‌ها به تنهایی پیشرفت هسته‌ای ایران را متوقف نمی‌کنند. گزینه موسوم به حمله نظامی هم غیرسازنده است و برای همه طرفین هم هزینه‌بر است. حمله هوایی آمریکا یا اسرائیل تنها می‌تواند برنامه هسته‌ای ایران را نهایتا برای چند سال به تعویق بیاندازد، اما در مقابل می‌تواند تهران را به خروج از «ان‌پی‌تی» و پیگیری آشکار تسلیحات هسته‌ای متقاعد کند. حمله سایبری به تأسیسات هسته‌ای هم می‌تواند زمان بخرد، اما موجب تعمیق بی‌اعتمادی شده و اراده رهبری ایران برای گسترش برنامه‌ هسته‌ای را افزایش می‌دهد.

اقدامات اعتمادساز ایران ارزشمند است

در بخشی دیگر از این گزارش به سه دور مذاکرات اخیر ایران و 1+5 اشاره شده است. در این بخش این مرکز نوشته است که عدم نتیجه‌گیری در این نشست‌ها ناراحت‌کننده است، اما نباید از این نتیجه متعجب شد. در این گزارش پیشنهاد شده است که طرفین اقدامات اعتمادساز را در دستور کار خود قرار دهند. در این بخش آمده است: طرح پیشنهادی ایران برای «عملیاتی» کردن فتوای رهبر معظم ایران آیت‌الله علی خامنه‌ای علیه تسلیحات هسته‌ای، درخواست ایران برای کاهش تحریم‌ها در برابر همکاری با آژانس انرژی هسته‌ای، و گزارشات مبنی بر پیشنهاد ایران برای بررسی محدود کردن غنی‌سازی در سطح سوخت، همگی اقدامات ارزشمندی هستند. حالا کاری که باید انجام شود، این است که جزئیات این پیشنهادها مشخص شود، موضوعات به ترتیب دسته‌بندی شوند، و مواضع به نحوی تنظیم شود که بتوان در دور بعدی مذاکرات به توافقی برد-برد دست یافت.

در ادامه گزارش «مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای» آمده است که ایران هر لحظه پتانسیل بیشتری برای دستیابی به سلاح هسته‌ای پیدا می‌کند و به همین جهت مهمترین اولویت 1+5 در مذاکرات آتی باید متقاعد کردن ایران به توقف غنی‌سازی 20 درصد که درصدی بالاتر از استفاده‌ معمول در رآکتورها دارد، باشد. در مقابل باید سوخت مورد نیاز برای رآکتور تحقیقاتی تهران و ایزوتوپ‌های پزشکی را تأمین کرد. به عقیده این مرکز، این اقدام می‌تواند مبنایی برای محدود کردن غنی‌سازی ایران در چهارچوبی مشخص و در مقابل مجاز شمردن حق غنی‌سازی ایران بر مبنای تظابق کامل با پادمان‌های آژانس و محدود به مقاصد غیرنظامی باشد.

اروپا برای امتیازدهی آماده باشد

این مرکز سپس افزوده است: 1+5 برای آنکه بتواند از تهران «بله» بگیرد، باید برای چشم‌پوشی از تحریم‌های اضافی و کنار گذاشتن برخی تحریم‌های مشخص بین‌المللی مشروط بر پایبندی ایران به تعهداتش، آماده باشد. اگر ایران با برداشتن گام‌های ملموس این مسیر را ادامه نداد، تحریم‌ها می‌تواند مجددا برقرار شود.

در ادامه اشاره شده است که همکاری ایران با آژانس و دادن اجازه بازرسی می‌تواند به تخفیف بیشتر در تحریم‌ها منجر شود. به عقیده نویسندگان این گزارش، این صحبت که ایران با مذاکره کردن تنها قصد دارد برای ادامه فعالیت‌های هسته‌ای خود زمان بخرد، اشتباه است. بنا بر این گزارش هنوز برای حل دیپلماتیک موضوع هسته‌ای ایران وجود دارد، اما نباید این زمان را به هدر داد.

در پایان گزارش «مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای» نتیجه‌گیری شده است که حل موضوع هسته‌ای ایران از طریق دیپلماسی مأموریتی دشوار است، اما همچنان این گزینه بهترین گزینه‌ روی میز است.

مدیریت «مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای» را ژنرال «رابرت گارد» بر عهده دارد. گارد علاوه بر مدیریت این مرکز، عضویت شورای روابط خارجی آمریکا را نیز دارد. وی در مصاحبه با شبکه «دویچه‌وله» آلمان در مورد برنامه هسته‌ای ایران گفته است: پس از چند دهه ایستایی و سکون و حرکت با ایران از یک بحران به بحران دیگر، مذاکره‌کننده‌ها در موقعیتی قرار گرفته‌اند که باید با تدوین یک طرح مشخص اطمینان حاصل کنند که ایران به قابلیت توسعه تسلیحات هسته‌ای دست نمی‌یابد.

وی می‌افزاید که برنامه هسته‌ای ایران باید تحت نظارت دقیق آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای قرار بگیرد و ذخایر اورانیوم 20درصدش را به یک عضو دیگر آژانس بدهد. به عقیده وی تعطیلی تاسیسات هسته‌ای فردو نیز باید در دستور کار ایران قرار بگیرد.

تأسیسات غنی‌سازی هسته‌ای فردو در اطراف قم و در عمق زمین واقع شده و به همین جهت از آسیب در برابر حملات هوایی مصون است.

در مقابل این اقدامات، پیشنهاد شده که گروه 1+5 مشوق‌هایی چشمگیر به ایران ارائه کند: تحریم‌های یک‌جانبه و چندجانبه موجود، از جمله تحریم‌ها علیه بانک مرکزی جمهوری اسلامی و صنعت نفت ایران متوقف شود و روند اعمال تحریم‌های جدید هم برای یک دوره مشخص زمانی به حالت تعلیق دربیاید. البته تاکید شده که در صورت تخطی ایران از هر یک از شرط‌های این طرح، تحریم‌ها بلافاصله از سرگرفته خواهد شد.

بر اساس بیانیه «مرکز کنترل و منع گسترش تسلیحات هسته‌ای»، اگر ایران با همه شرط‌های مندرج در این طرح موافقت نکند، می‌تواند با پذیرش خارج کردن ذخیره اورانیوم 20 درصدی و سپردن آن به یک کشور دیگر، بخشی از تحریم‌ها را متوقف کند.

سه‌شنبه این هفته بود که «علی باقری» معاون سیاست خارجی دبیر شورای عالی امنیت ملی و «هلگا اشمیت» معاون مسئول بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا هشتم اسفند را برای برگزاری دور بعدی مذاکرات ایران و 5+1 تعیین کردند. بنا بر این توافق آلماتی پایتخت قزاقستان میزبان این دور از مذاکرات خواهد بود. استانبول، بغداد و مسکو شهرهایی هستند که ادوار قبلی مذاکرات در آن‌ها انجام شد.