تحلیلگر ارشد بروکینگز مینویسد: تهران هستهای میتواند تنها با زبان تهدید روی قیمتهای جهانی نفت اعمال نفوذ کرده و در نتیجه روی ثبات اکثر اقتصادهای توسعه یافته دنیا، تاثیر بگذارد.
به گزارش 598 به نقل از فارس، «سوزان مالونی»، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات خاورمیانه سابان در تحلیل «کشورهای خلیج فارس و چشمانداز یک ایران هستهای» مقالهای را در اندیشکده «بروکینگز» منتشر کرده است که خبرگزاری فارس به دلیل اهمیت مطلب، آن را منتشر میکند:
* رهبری ایران پیچیده و پویاست
به منظور ارزیابی پیامدهای توانمندی تسلیحات هستهای در ایران برای کشورهای همسایه و دیگر کشورهای جهان باید درکی درست از مولفههای اصلی سیاست خارجی کنونی ایران داشت. بهرغم تحلیل محرکههای سیاسی ایران در سالهای اخیر و علیرغم تمایل بسیاری از منتقدین ایران برای ترسیم جهان بینی و رفتار ایران به شکل استبدادطلبانه، رهبری ایران همچنان پیچیده و پویا است، سیاستهای این حکومت چه در داخل و چه در خارج آمیزه ای است از ایدئولوژی، منافع و فرصتها.
طی سی و چهار سال گذشته عناصر مشخصی وجود داشته که همواره تکرار شدهاند. این عناصر عبارتند از: موعودگرایی مذهبی، ملیگرایی ایرانی و خشم افراطی از نظم مقرر که میراث انقلاب این کشور است.
دستیابی ایران به توانمندی تسلیحاتی قطعاً گرایشات و تمایلات قاطعانه کنونی این کشور را تشدید خواهد کرد. علاوه بر این، تمرکز ایران روی خلیج فارس – به عنوان مهمترین عرصه برای رقابت استراتژیک و شاهرگ اقتصادی آن – حاکی از آن است که کشورهای جنوبی خلیج فارس در نوک پیکان تلاشهای ایران برای برتری منطقهای خواهند بود.
بازدیدهای بحثبرانگیز احمدینژاد در آوریل 2012 از جزیره ابوموسی نیز از سویی دیگر اهمیت دارد. تهران که احساس میکند به آسیب ناپذیری هستهای رسیده و جسور شده (این حس با افزایش تمایل کشورهای خلیج فارس به همترازی در مقابل برنامه هستهای ایران بیشتر شده)، شاید اغوا شود که تاکتیکهای قدیم خود را مجدداً احیا کند.
* ظهور توانمندی هستهای در جنوب آسیا
این مسأله را نیز باید بررسی کرد که آیا یک ایران مسلح به تجهیزات هستهای بیشتر مستعد استفاده از نیروی نظامی است یا خیر؟ (در این یادداشت فرض بر این است که حکومت ایران قصد خودکشی ندارد، تصوری که گهگاه رد یا انکار میشود). درسهای مختلفی میتوان از ظهور توانمندی هستهای در جنوب آسیا گرفت. از یک سو، از زمان آزمایشات هند و پاکستان این منطقه که مدتها در پرتگاه کشمکشها بوده، به رغم تحریکها و تنشها دیگر صحنه درگیری کامل دو کشور نشده است. برعکس، همانطور که «برونو ترترایس»، تحلیلگر فرانسوی خاطر نشان کرده، ظرف چند ماه پس از اعلان قدرت هستهای پاکستان، این کشور یک سری حملات خطرناک در منطقه کارگیل را با هدف بهرهبردن از توانمندیهای جدید خود و برهم زدن توازن قدرتها به نفع خود آغاز کرد. تاریخچه پر دردسر روابط جمهوری اسلامی و کشورهای خلیج فارس و بافت سیاسی کنونی حاکی از آن است که فعالیت جدید ایران در کشورهای خلیج فارس به شدت برای رهبران این کشورها دلسرد کننده است. ایران روی منطقه سایه افکنده و توانایی این کشور برای جذب سرمایه بینالمللی مایه نگرانی است. هرچند منابع غنی خلیج فارس میتواند به عنوان عایقی برای این کشورها عمل کند، اما تاریخ تراژیک جنگ داخلی لبنان و عواقب آن نشان داده که خشونت و یا حتی تهدید آن محرزترین مراکز مالی و سرمایه گذاری را نابود خواهد کرد و گزینههایی دیگر جای آنها را خواهند گرفت.
* تاثیر ایران هستهای روی اقتصاد جهانی
تهران هستهای میتواند تنها با زبان تهدید روی قیمتهای جهانی نفت اعمال نفوذ کرده و در نتیجه روی ثبات اکثر اقتصادهای توسعه یافته دنیا، تاثیر بگذارد. رهبران ایران از این تاکتیک به عنوان ابزاری برای بازداری فشارها یا اقدام نظامی پیشگیرانه علیه فعالیتهای هستهای خود استفاده کردهاند. هرچند واشنگتن کاملاً به توانایی خود برای تضمین ایمنی حمل و نقل ایمن بارهای نفتی در تنگه هرمز اطمینان دارد (بازارهای نفتی نیز به خاطر واکنش خاموش آمریکا به سر و صداهای اخیر تهران این اطمینان خاطر را دارند)، اما ایران هستهای تقریباً به طور قطع حق بیمه امنیتی برای قیمتهای نفت ایجاد خواهد کرد که میتواند بازیابی اقتصاد جهانی و کشورهای فقیر از نظر انرژی را تحلیل برد.
* قدرت ایران هستهای در مناسبات بینالمللی
علاوه بر تأثیری که تهران مجهز به تسلیحات هستهای میتواند روی اقتصاد خلیج فارس و جهان داشته باشد، ایران قطعاً حمایت خود از سازمانهای جهانی و دسترسیاش به مناطق بیشتری از خاورمیانه را نیز افزایش خواهد داد. ایرانی که به توانمندی تسلیحات هستهای دست یافته احتمالاً خود را کمتر تحت فشار حقوق بینالملل یا اقدامات تلافیجویانه، حس خواهد کرد. احتمال میرود حمایت مادی تهران از فعالان غیردولتی در عراق، افغانستان و لبنان بیشتر شده و انتظار میرود حضور ایران در یمن و بحرین نیز شدت یابد.
علاوه براین، رسیدن ایران به آستانه تسلیحات هستهای میتواند تغییر چشمگیری در محاسبات ریسکها در این زمینه ایجاد کند. «ماسیمیلیانو فیور» مدعی شده که حمایت یک کشور اسپانسر هستهای از گروههایی مانند حزبالله، میتواند این گروهها را دلگرم به وجود چتر حفاظتی هستهای کرده و احتمال تشدید درگیریهای جزئی یا بدون مداخله تهران، بیشتر میشود. ایران هستهای با قوت و قدرت بیشتری میتواند از جانب متحدینی مانند «بشار اسد» در سوریه میانجیگری کرده و مانع حمایت کشورهای دیگر از اپوزیسیون سوریه شده و بقاء این حکومت را ضمانت کند.
* ایران هستهای دهن کجی به ان پی تی است
اما شاید مایوس کننده ترین جنبه دستیابی ایران به توانمندی هستهای، احتمال انتقال تسلیحات هستهای یا مواد سوختی، به صورت تعمدی یا غیرعمدی، به فعالان غیردولتی باشد. جهان در حال حاضر چیزی درباره دکترین هستهای یا اقدامات کنترلی احتمالی برای تضمین امنیت تسلیحات هستهای تهران نمیداند. با این وجود هرگونه پیشرفت غیرمنتظره هستهای ممکن است روی تصمیمگیری ایران برای سیاست خارجی خود تاثیرگذار باشد، هرچند این قطعاً تاثیری منفی روی رویکرد استراتژیک کشورهای همسایه خواهد داشت و ارزش و پرستیژ این سلاح و دیگر تسلیحات کشتار جمعی در خاورمیانه بالا خواهد رفت.
رهبران مصر، ترکیه، عربستان سعودی و امارات متحده عربی ممکن است توانمندی تسلیحات هستهای آشکار ایران را پیش نیازی برای توسعه برنامه هستهای خود تفسیر کنند. چنانچه کشورها ببینند مزیتهای امنیتی دستیابی به تسلیحات بیشتر از پایبندی به ان پی تی است، رژیم منع تکثیر سلاحهای هستهای نیز فرو میپاشد.
* ایران هستهای به منزله فطع همکاری کشورهای عربی با آمریکاست
در نهایت اینکه چشمانداز یک ایران هستهای پیامدهایی مستقیم و گوناگون برای همکاری بلندمدت میان واشنگتن و کشورهای کوچک خلیجفارس خواهد داشت. درحالیکه هرگونه استراتژی آمریکا برای بازداری و تحدید ایران هستهای متکی بر تقویت روابط استراتژیک با متحدین منطقهای آمریکا خواهد بود، شرایط قطعاً این کشورها را وادار میکند که ارزش و اعتبار واشنگتن را به عنوان یک شریک و متحد بازاریابی کنند. برای نقش استراتژیک آمریکا در خلیج فارس جایگزین آمادهای وجود ندارد؛ در حال حاضر به نظر نمیرسد چین یا روسیه علاقهای به گرفتن این نقش برای حفظ امنیت منطقه داشته باشند. با این وجود نومیدی همسایگان ایران از ناتوانی آمریکا در متوقفسازی رشد دینسالاری، همکاری این کشورها با آمریکا را محدود خواهد کرد و آنها را تشویق به ایجاد خط دفاعی برای خود میکند که این به نفع ایران خواهد بود.
* پیامدهای امنیتی ایران هستهای
پیامدهای امنیتی ایران هستهای چشم اندازهای مختلفی خواهد داشت که باید در نظر گرفته شود. برخی تحلیلگران معتقدند آشکارسازی توانمندی هستهای ایران میتواند حس مداوم ناامنی را کاهش دهد و مسئولیت پذیری را بیشتر کرده و احتمال توافق موقت با دشمنان قدیمی مانند آمریکا را تقویت بخشد. همانطور که «پائول پیلار» اشاره کرده، این فرضیه که ایران مسلح هستهای میتواند توازن قدرتها را تغییر دهد، کمتر با دقت، تجزیه و تحلیل شده است. «پیلار» در مقاله خود چنین مینویسد: «باور عمومی این شده که تسلیحات هستهای میتواند ایران را به فعالی خطرناک تبدیل کند، فعالی که میتواند منافع آمریکا را به مخاطره بیاندازد. اما بسیاری از مفسرین اظهار داشتهاند که این باور به ندرت مورد تردید و سوال واقع شده است».
اخبار ویژه
در دیدار هزاران نفر از زنان و دختران؛
بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
سکوت اصلاحطلبان
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
