روابط ایران و مصر به کدام سو می رود؟

سرویس سیاست خارجی ندای انقلاب -رضا علوی/محمود احمدي نژاد رئيس جمهور كشورمان در ارديبهشت 86 در پاسخ به سوال خبرنگار الاهرام مصر كه درباره عادي سازي روابط ايران و مصر پرسید، گفت: «با صراحت اعلام می کنم که امروز ما به طور قاطع به دنبال تجدید رابطه با مصر هستیم که اگر دولت مصر اعلام آمادگی کند تا پایان وقت اداری امروز سفارت ایران را در مصر برپا خواهیم کرد.» در آن زمان البته این اظهارنظر به دلیل مشی صهیونیستی دولت مصر، قابلیت اجرایی نداشت و فقط در حد یک پز دیپلماتیک قابل بررسی بود. اما با گذشت سه سال از آن زمان اکنون شاهد تحولاتی در مصر هستیم که اگر بدین منوال ادامه یابد، بعید نیست که روابط ایران و مصر از سر گرفته شود و به دنبال تحولات اخیر بهبود یابد.

قطع روابط از زمان انعقاد پیمان کمپ دیوید

قرارداد کمپ دیوید پس از دوازده روز مذاکرات مخفی میان انور سادات (سومین رئیس جمهور مصر) و مناخیم بگین (نخست وزیر وقت اسرائیل) در یکی از استراحتگاه های جیمی کارتر به نام کمپ دیوید منعقد شد. این توافقنامه در تاریخ ۱۷ سپتامبر ۱۹۷۸ با حضور جیمی کارتر در کاخ سفید به امضا نهایی رسید. واقعیت این قرارداد به گونه ای بود که به عقیده امام خمینی (ره)، توطئه‌ای برای مشروعیت بخشیدن به تجاوزات اسرائیل بود که نتیجتا شرایط را به نفع اسرائیل و به ضرر اعراب و فلسطینی‌ها تغییر می‌داد. در نتیجه بنیانگذار جمهوری اسلامی در سال 58 طی پیامی نوشت: «جناب آقای دکتر ابراهیم یزدی، وزیر امور خارجه؛ با در نظر گرفتن پیمان خائنانه مصر و اسرائیل و اطاعت بی چون و چرای دولت مصر از آمریکا و صهیونیسم، دولت موقت جمهوری اسلامی ایران قطع روابط دیپلماتیک خود را با دولت مصر بنماید.» این فرمان به فاصله یک هفته بعد از امضای پیمان کمپ دیوید صادر شد.

تلاش هایی برای تجدید ارتباط با مصر

حکومت مصر در جریان جنگ تحمیلی رژیم بعث عراق به ایران، حمایت سیاسی و نظامی از ارتش عراق علیه ایران را در دستور کار قرار داد و اتحادیه عرب نیز که مصر عضو شاخص آن است بارها به صورت رسمی و علنی از دولت عراق در برابر ایران در جنگ میان دو کشور حمایت کرد. با این وجود در زمان ریاست جمهوری سید محمد خاتمی، وی پس از 20 سال قطع کامل روابط ایران با مصر، در ژنو با حسنی مبارک رئیس جمهوری وقت مصر دیدار و گفت و گو کرد. چه در زمان این ارتباط گیری و چه در زمان احمدی نژاد که البته هر دو تلاش ناکام ماند یکی از شروط مصر برای تجدید روابط با ایران، حذف نام خالد اسلامبولی از یکی از خیابان های تهران بود. حال آنکه سروان خالد اسلامبولی کسی بود که به همراه یارانش توانست، طی عملیاتی انور سادات رئیس جمهور خائن مصر را روانه جهنم کند و موجبات دلخوشی و شیرین کامی امت مسلمان و مظلومان در فلسطین و نیز رهبر کبیر انقلاب اسلامی را فراهم آورد. ترور سادات توسط خالد اسلامبولی در آستانه عید قربان سال 60 بود و امام امت در قسمتی از پیام خود به مناسبت عید قربان که در تاریخ 17 مهر 60 صادر شد، فرمودند: « در این سال، این عید برای مسلمانان از آن جهت مبارک تر است که در آستانه آن، فرعون مصر رهسپار کوی فرعونیان گردید.» بنابراین حذف نام خالد اسلامبولی از یک خیابان در ایران فقط نمی تواند به عنوان حذف یک نام از یک خیابان تفسیر شود؛ بلکه حذف این نام یعنی به رسمیت شناختن کمپ دیوید؛ یعنی به رسمیت شناختن اسرائیل و به معنای دقیق تر یعنی حذف فلسطین از صفحه روزگار به جای حذف اسرائیل.

شرایط بهبود روابط میان ایران و مصر

اما اینک با تحولات ناشی از بیداری اسلامی در منطقه خاورمیانه و صدور انقلاب اسلامی به مصر، اوضاع سیاسی مصر خصوصا پس از فرار حسنی مبارک به شرم الشیخ به گونه ای پیش می رود که به عقیده کارشناسان، دو کشور اسلامی ایران و مصر که در طول تاریخ نقش برجسته ای در جهانی کردن اسلام داشته اند، باید به سوی تجدید ارتباط با یکدیگر قدم بردارند. در این راستا چندی پیش نبیل العربی وزیر امور خارجه مصر با ستایش از جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشور تاثیرگذار منطقه، خواستار برقراری روابط کامل دیپلماتیک میان قاهره و تهران تا سطح سفارت شد. علی اکبر صالحی وزیر امور خارجه ایران نیز در خصوص اظهارنظر نبیل العربی گفت: «قطعا روابط خوب دو کشور می تواند به ثبات، امنیت و توسعه منطقه کمک کند.» رئیس جمهور کشورمان نیز در اولین کنفرانس خبری سال 90 در این باره ابراز داشت: « امروز ما علاقه‌مند به رابطه با همه‌ دولت‌ها و ملت‌ها به‌خصوص مصر هستيم و اميدواريم تحولاتي اتفاق افتد و البته اعتقاد داريم چشم‌انداز آينده بسيار روشن است.» اما طبق رسوم دیپلماتیک آنچه برای تحقق خواسته مصر لازم و ضروری است، اعزام هیاتی به تهران برای مذاکره و از سرگیری روابط است. اکنون گرچه مصر از دست دیکتاتوری 30 ساله مبارک خلاص شده و با دولت موقت و شورای عالی نظامی اداره می شود، اما هنوز دولتی اسلام گرا در مصر بر سر کار نیامده و برخی از مقامات این کشور همچنان پیمان کمپ دیوید را محترم می شمارند. بنابراین در فرصت شش ماهه ای که تا انتخابات آتی ریاست جمهوری مصر باقی مانده است، ایران باید دیپلماسی فعال خود را خارج از مشی مداخله گری که از خصائص آمریکاست، ایفا کند و مسیر برقراری روابطی که منافع سیاسی و اقتصادی دو کشور را در راستای اهداف متعالی اسلام و آزادی فلسطین برآورده کند، هموار سازد. چراکه طبق شواهد موجود و اعتراف خود صهیونیست ها شرایط مصر دیگر به دوران سابق و روابط گرم با اسرائیل باز نخواهد گشت و آنچه در ادامه تحولات سرزمین نیل به وقوع خواهد پیوست، نزدیکی مصر به جبهه مقاومت است.