ماجرای بغض و گریه آیت الله حائری

به گزارش 598 به نقل از خبرنگار کتاب و ادبیات فارس، کتاب شرح اصول کافی آیت الله مهدی حائری یزدی که با تقریر پرویز پویان منتشر شده است. این کتاب شرح مبسوطی است از درس گفتارها و شرح اصول کافی از بزرگی که به قلم و تقریر بزرگی دیگر گردآوری شده است. قصه  این کتاب به سال 1361 و درس‌های اعتقادی آیت الله مهدی حائری یزدی  برمی‌گردد که وی مبنای تدریس در کلاس‌ها را شرح اصول کافی گذاشته بود.

مقصود اصلی آیت الله مهدی حائری یزدی  از این درس‌ها پرداختن به  مباحث توحیدی اصول کافی بود ولی از آنجا که ابتدای اصول کافی با  کتاب العقل و الجهل اصول کافی شروع می‌شود و به هر حال مقدمه ورود به مباحث اعتقادی عقل است و کسی که عقل ندارد دین هم ندارد، درس‌های آیت الله مهدی حائری یزدی از احادیث عقل و جهل شروع شد.

این مقدمه هم مباحثی توحید اسلام و علی‌الخصوص شیعه امامیه برمی‌گردد که مباحث توحیدی عقلی و برهانی هستند و نه مانند شرعیات فقهی تعبدی. و همین باعث تقدم معرفت‌شناسی عقل بر مباحث شناخت توحید شده است. آیت الله مهدی حائری یزدی مباحث کتاب العقل و الجهل کافی را در این جلسات تمام کرده  و سپس به سراغ مباحث توحیدی رفته است.

هرچند بنابر اشاره نویسنده مقدمه کتاب که فرزند تقریر کننده کتاب است  به علت سفری که برای وی به خارج از کشور پیش می‌آید مباحث توحید ناتمام می‌ماند و تا اول فصل «باب‌العرش و الکرسی» درس تعطیل می‌شود. اما به هر حال در خلال بحث‌هایی که در بخش‌های مختلف توحید در کتاب مطرح شده به اکثر مسائلی که در بقیه کتاب توحید می‌آید به نوعی اشاره شده است.

این کتاب حاوی علوم و معارف بلندی است که در عین تبیین تفکر شیعه امامی و عقاید اسلامی، دیدگاه‌ها و نظرات فیلسوفان غربی و متکلمان نقد و بررسی شده است.

در این کتاب مرحوم حائری یزدی در تدریس و شرح اصول کافی به دو شرح ملاصدرا و علامه مجلسی توجه دارد و در موارد متعددی به مباحث مهم فلسفی هم در کتاب پرداخته است. البته توجه عمده وی به شرح ملاصدرا بر اصول کافی بوده که معارف بسیار عمیق و بلندی دارد و به تعبیر صاحب روضات الجنات بهترین شرحی است که بر اصول کافی نوشته شده است. مرحوم حائری یزدی در عین تبیین نظرات ملاصدرا، در مواردی هم به نقد نظر ملاصدرا و همچنین علامه مجلسی پرداخته‌ است که حکایت از این دارد که این شرح، یک شرح اجتهادی و خلاق است و نه تقلیدی و صرفا تکراری از حرف‌های گذشتگان.

این کتاب به کوشش مرتضی پویان پسر مرحوم پرویز پویان از شاگردان آیت الله مهدی حائری یزدی  است . پرویز پویان از جمله شرکت‌کنندگان دائمی سلسله درس‌های هفتگی آیت الله حائری بوده است و تمام درس‌ها را ضبط و ثبت کرده است.

تمامی تقریرات آیت الله مهدی حائری یزدی در دوازده دفتر به صورت کامل و دقیق نوشته شده تا جایی که به گفته گردآورنده این کتاب این کار باعث شگفتی و تایید و تحسین آیت الله مهدی حائری یزدی شده است.

**ماجرای بغض و گریه آیت الله حائری

مرتضی پویان در قسمتی از کتاب قصه این کتاب‌ و جلسات را این چنین روایت کرده است:

«کل دروسی که مرحوم آیت‌الله حائری یزدی در اوائل دهه شصت تدریس کردند و مرحوم پدر شرکت کردند به طور عمده چهار درس بود یکی شرح اصول کافی که کتاب حاضر است و دوم شرح حرکت جوهری اسفار ـ که در دست تهیه است ـ و سوم شرح سه مقاله اول شفا و چهارم فلسفه آنالیتیک بود.

مرحوم پدر تمامی این دروس را با قلم خویش تقریر کردند که بالغ بر سی و دو دفتر است. سیزده دفتر برای شرح اصول کافی ـ که متاسفانه دفتر نهم به دلائل نامعلومی مفقود شده که مرحوم پدر احتمال قوی می‌دادند کسی از دوستان ایشان برای زیراکس امانت می‌گیرند ولی بر نمی‌گردانند. دفتر نهم از مبحث «فی ابطال ارویة » تا «باب صفات الذات» کتاب توحید بود ـ دو دفتر برای حرکت جوهری و پانزده دفتر برای شرح الهیات شفا و دو دفتر برای فلسفه آنالیتیک است.

اولین درس اصول کافی ایشان به تاریخ 31 / 2/ 1361 و تاریخ آخرین جلسه به تاریخ 21 / 11 / 1363 رقم خورده است. پیش از وفات آیت‌الله حائری یزدی یک دور بخشی سلسله درس‌های ایشان را نوشته و خدمت ایشان تقدیم کردیم.

وقتی مرحوم پدر برای اولین بار تقریرات درسی را برای ایشان قرائت کرد حالت بغض و گریه به ایشان دست داد و بسیار از این کار اظهار رضایت داشت.»

انتشارات حکمت این کتاب را در567 صفحه با قیمت 22هزار تومان منتشر کرده است.