به گزارش 598 به نقل از خبرگزاری فارس، تحلیلگران و کارشناسان بر این نکته اتفاق نظر دارند که یکی از دلایل بروز انقلابهای مردمی در جهان عرب که به «بهار عربی» معروف شد، «فساد» حاکم بر خاندانهای سلطنتی بود که بر این کشورها حکومت میکردند و این یکی از عوامل برای براندازی رژیمهای آنها در کشورهایی چون تونس ، مصر، لیبی و یمن بود و تهدیدی است برای رژیم های حاکم بر بحرین و عربستان.
این مطلب و مجموعه مطالب دیگری که به صورت سلسلهوار توسط خبرگزاری فارس ارائه میشود، تلاش دارد که نگاهی به فساد خاندانهای حاکم بر این کشورها داشته باشد. بخش اول و دوم این مجموعه مطالب به «تونس» و فساد خاندان «بن علی» پرداخت، و در مجموعه مطالبی که هم اکنون خواهد آمد، به «مصر» و فساد خاندان «مبارک» میپردازد.
علاء ثروتمندترین سپس جمال و سوزان و در پایان حسنی مبارک
براساس گزارشی که هیئت نظارت اداری مصر تهیه و به رئیس دستگاه درآمد غیرقانونی ارائه کرد، ثروت حسنی مبارک، همسر و فرزندانش به طوری چشمگیری افزایش یافته و تناسبی با منابع درآمد مشروع آنها ندارد.
این گزارش تأکید می کند: بخش زیادی از ثروت خانواده حسنی مبارک از آن علاء مبارک است و در پی او جمال مبارک، سوزان ثابت و حسنی مبارک قرار دارند و این داراییها شامل کاخها، ویلاها، کلبههای ییلاقی، آپارتمانهای مجلل، اراضی معمولی و زراعی در بخشهای مختلف مصر و موجودیهایی با ارزهای خارجی و پوند مصری است.
ابعاد مختلف فساد در مصر
در دوره حاکمیت مبارک بر مصر فساد در این کشور به طور بیسابقهای افزایش یافت که موارد زیر از جمله ابعاد مختلف فساد در این کشور است.
- فساد پسران حسنی مبارک
علاء و جمال مبارک از طریق دریافت رشوه و اقدامات زورگویانه حدود 25 الی 50 درصد از سرمایههای شرکتهای تجاری و صنعتی مصر را از آن خود کردند که رهاورد این اقدام در معرض ورشکستگی و فروپاشی قرار گرفتن این شرکتها بود.
همچنین تعداد زیادی از افراد شاغل در این شرکتها اخراج شدند که این امر در افزایش نسبت بیکاری و رکود اقتصادی در مصر نقش داشت. از جمله این شرکتها میتوان به شرکتهایی مانند مارلبور، اسکودا، العز، دریم، أیه ارتی، فرست، موفینبیک، مترو، التجاری، ودافون، سرامیکا، النساجون، موبنییل اشاره کرد.
برداران مبارک ذخایر بانکها در اختیار شرکای خویش قرار میدادند، بدون این که هرگونه ضمانت و ... از آنها بخواهند، در حالیکه چنین اسنادی از سایر وام گیرندگان درخواست میشد.
تحقیقات صورت گرفته نشان میدهد که وامهای اختصاص داده شده به شرکای پسران حسنی مبارک از 50 میلیارد پوند مصر هم فراتر میرفت. بدین ترتیب علاء و جمال به سهامهای رایگان مختلفی از طریق اقدامات غیرقانونی همچون پولشویی با همکاری خاندانهای ثروتمند مصری و قاچاق مواد مخدر با برادران منصور و فرزندان عصمت السادات و قاچاق آثار باستانی به همراه زاهی خواس، کمال الشاذلی، تجارت سلاح با الخولی، سالم و ... دست میزدند.
- فساد سوزان ثابت، همسر مبارک
سوزان ثابت [مبارک] رئیس صدها تشکل خیریه بود که بعضی از آنها واقعی و برخی دیگر صوری بودند و هدف از تأسیس آنها انجام امور خیریه ذکر شده بود. برای مثال تشکلهای حمایت از کودکان سوزان از هیچ کودکی حمایت نمیکرد، زیرا در دوره حکومت حسنی مبارک، کودکان مصر توسط پلیس مخصوص مورد سوء استفاده و شکنجه قرار میگرفتند.
سوزان مبارک به عنوان همسر رئیس جمهوری مصر کمکهای مالی ارائه شده توسط کشورهای مختلف به تشکلها را دریافت میکرد و آنها را به حسابهای شخصی خویش واریز میکرد. میانگین کمکهای ارائه شده به هر تشکل سالیانه به 5 میلیون دلار میرسید. اگر دقت کنیم که سوزان مبارک دارای بیش از 50 تشکل بزرگ بود، این بدین معناست که او سالیانه حدود 250 میلیون دلار کمک دریافت میکرد و همان طور که گفته شد، همگی به حسابهای سری و شخصیاش در بانکهای سوئیس واریز میشد.
همچنین سوزان مبارک عامل اصلی صدور مصوبه نظامی سال 1992 بود که به موجب آن تشکلهای خیریه داخلی را از دریافت هرگونه کمکی از خارج منع میکرد تا به این ترتیب او و پسرش جمال مبارک تمامی کمکهای خارجی را دریافت کنند.
جمال نیز همانند مادرش وارد بازی تاسیس شرکتها و موسسات صوری جهت دریافت انواع کمکها شده بود و او مسئول شمار زیادی از این شرکتها و موسسات واهی و صوری بود که سالیانه میلیونها دلار کمک دریافت میکردند از جمله این شرکتها و موسسات صوری «جمعیه المستقبل» ، «جمعیه أصدقاء المستقبل» و ... بودند.
- فساد حسنی مبارک
حسنی مبارک با رسیدن به قدرت در سال 1981 میلادی، با موافقت مجلس نمایندگان این کشور و طی مصوبهای اختیار خرید و امضای توافقنامههای تسلیحاتی و نظامی مورد نیاز مصر را بدون نیاز به گرفتن مجوز پارلمان دریافت میکند. مشابه چنین اقدامی در هیچ یک از کشورهای جهان دیده نمیشود و بیانگر اوج فساد در مصر است.
براساس این مصوبه مبارک خود را به تنها تاجر سلاح و تسلیحات نظامی در مصر مبدل میکند تا به تنهایی درباره نوع و کمیت سلاحهایی که مصر وارد میشود، تصمیم گیری کند. او همچنین به تنهایی طرفهای قرارداد و قیمتهای خرید سلاح را بدون وجود هرگونه نظارت و مشخص میکرد.
- فساد وزیران
برخی از وزرای حکومت حسنی مبارک همچون «یوسف والی» تلاش میکردند با استفاده از نفوذ خود بر اراضی و املاک بیشتری در کشور سیطره یابند.
برخی دیگر همچون «صفوت الشریف» با زنان زیر دستش برخوردهای نامناسب داشت، برخی همچون «ابراهیم سلیمان» به همراه پسران رئیس جمهور خاک صحرا را میخرید و صدها میلیون پوند پول و رشوه دریافت میکرد.
برخی همچون «حسن الألفی» به همراه پسران مبارک اقدام به تجارت مواد مخدر میکردند و برخی دیگر همچون «کمال الشاذلی» اقدام به قاچاق و تجارت و فروش آثار باستانی مصر میکردند.
برخی دیگر همچون «یوسف پترس غالی» و ... به همراه پسران مبارک اقدام به دخالت در بورس و سلطه بر پولهای نامشروع فراوان از اموال مربوط به سرمایهگذاران کوچک میکردند.
نکته عجیب این بود که حسنی مبارک اقدامی برای مورد بازخواست قرار دادن این افراد انجام نمیداد. طی نشست مشترکی که حسنی مبارک با عناصر نیروهای مسلح در ماه مارس 2010 برگزار کرد، شماری از افسران جوان مصر از گسترش فساد در کشور به مبارک شکایت کردند و اعلام نمودند که دولت هیچ اقدامی برای ریشه کنی فساد و بازخواست مفسدان بزرگ انجام نمیدهد. پاسخ حسنی مبارک به آنها برای همه غافلگیر کننده بود. او گفت: من میدانم که وزراء و تمامی مسئولان دولتی مرتکب تخلف میشوند و اقدام به اختلاس و ... میکنند، اما من نمیتوانم آنها را تغییر دهم یا کاری از دستم بر نمیآید، چون هر مسئول جدید دیگری هم که انتخاب شود، دست به همین اقدامات خواهد زد و این امر باعث تحمیل هزینههای جدید به بودجه دولتی خواهد شد.
- فساد در دستگاه پلیس
حق پلیس در دریافت پول و اموال از مردم حقی انکار ناپذیر بود و عناصر پلیس لوازم و وسایل مورد نیاز خود را بدون پرداختن پول میخریدند.
هر توریست و گردشگری که وارد مصر میشد، میبایست 20 دلار به پلیس فرودگاه و گذرنامه پرداخت میکرد.
افسران پلیس مصر در خودروهای مسافربری مصر سهمی رایگان برای جا به جایی داشتند. خانواده و دوستان افسران پلیس گردشگری به بهانه اینکه افسران از هتلها مراقبت میکنند، خوردن و آشامیدنشان در هتلها رایگان بود. همچنین برخی از افسران در آن هتلها اتاق های مجهزی را اجاره میکردند تا از آنها برای اقدامات اعمال منافی عفت خود استفاده کنند. با پرداخت پول به افسران و فرماندهان آنها پلیس زندگی همسایه و یا دشمن فرد پرداخت کننده پول را به جهنم تبدیل میکردند.
افسران پلیس نیمی از وسایل توقیف شده حتی اگر حشیش یا داراییهای به دست آمده از زلزله، سیل و ... بود، را سرقت میکردند آنها حتی از کمکهای ارائه شده به قربانیان حوادث نیز دزدی میکردند.
پذیرش در دانشکده پلیس با پرداخت 25 هزار پوند مصری صورت میگرفت. با پرداخت 50 هزار پوند به افسران؛ گذرنامه برای افراد صادر می شد. افسران پلیس بخشهای مختلف اموال، ساعت و تلفن همراه بازداشت شدگان را به سرقت میبردند. برخی از افسران از شکنجه بازداشت شدگان و برخی دیگر از سوء استفاده از آنها لذت میبردند. گاهی اوقات افراد پس از ضرب و شتم و اقدامات دیگر در حمام نزدیک به اتاق بازداشت، در دفتر و ... مورد تجاوز قرار میگرفتند.
اگر فردی با اتفاقی مواجه میشد که به امنیت ملی لطمه میزد و آن را به دستگاههای امنیت دولتی و دستگاههای اطلاعات عمومی و یا جنگی اطلاع میداد، ابتدا افسران از ملیگرایی و وطن دوستی فرد تقدیر و از او میخواستند که جزئیات تمام حادثه را در برگههایی بنویسند. زمانی که نگارش تفصلیی اطلاعات پایان مییافت، افسران پلیس فرد مورد نظر را مورد خطاب قرار داده و به او میگفتند که متهم به ارتکاب جرایمی هستی که گزارش آن را ارائه کردهای و آنچه که در برگهها نوشتهای اعترافات تفصیلی توست و اینکه تو از اول تحت مراقبت بودی، بنابراین شخص به دادگاهی که غالبا نظامی بود، معرفی و تحویل داده میشد و محکوم به اعدام میگردید.
وزیر کشور، مدیر و افسران مبارزه با مواد مخدر مبالغ زیادی از تاجران بزرگ مواد مخدر همچون خانواده محمد منصور، عفت السادات، قوته و ... دریافت میکردند. برای مثال زمانی که «نبوی اسماعیل» از وزارت کشور اخراج شد مبالغی که در یکی از بانکهای سوئیس سپرده بود، به 55 میلیون دلار میرسید.
- ابعاد مختلف فساد حاکم بر مصر در دوره مبارک
زمانیکه یک شهروند مصری میخواست شکایتی قضایی را مطرح کند، لازم بود که مبلغی به قاضی پرداخت کند، چه ظالم باشی و چه مظلوم.
برای موفقیت درسی به خصوص در دانشگاه باید در کلاسهای تدریس خصوصی شرکت و به رئیس دانشگاه مبالغی پرداخت میشد.
قانون گمرکها واقعا پیچیده بود و برای تعامل با کارمندان گمرک نیاز به پرداخت مبالغی بود و برای کاهش هزینههای گمرکی باید مبالغی به کارمندان گمرک پرداخت میشد.
هر چقدر هم که اطلاعات ارائه شده توسط فرد برای پرداخت مالیات درست بود، مأمور مالیات آنها را نمیپذیرفت و در برآوردهای مالیاتی افراد همواره مبالغه میشد تا فرد مجبور به پرداخت مبالغی به مأمور مالیات جهت کاستن از گزارشهای مالیاتی شود.
ترقی در پست و مقام و جا به جایی برای کسب منافع و غیره با دادن هدایای گران قیمت، پرداخت اموال و یا برقراری رابطه جنسی امکانپذیر بود.
برای مثال مأمور مالیات به رئیس بخش مالیات 300 هزار پوند پرداخت میکرد، تا او را به عنوان مأمور مالیات به مصر جدید منتقل کند. برخی از گویندههای زن برای ترقی در شغل خود و یا جا به جایی به مسئولان دستگاههای مربوطه رشوه پرداخت میکردند.
کارمندان کانال سوئز، گمرک ، افسران شاغل در ساختمانهای مربوط به این نهادها و شاغلین در بخشهایی که فعالیتشان با کانال سوئز مرتبط بود با آبرو و حیثیت مصر بازی میکردند، زیرا آنها از هر کدام از کشتیهایی از کانال سوئز عبور میکردند پول، سیگار و حتی مشروب دریافت مینمودند.
کارمندان مناطق و بخشها بیش از دیگر کارمندان حکومتی غرق در فساد بودند و مراجعهکنندگان به آنها صرفا با پرداخت رشوه کارشان انجام میشد و با دریافت مبالغ بیشتر دست به اقدامات غیرقانونی میزدند.
اگر بخواهیم قیمتهای مختلفی از تخلفات دوره حاکمیت حسنی مبارک در دستگاهها و نهادهای حکومتی ارائه دهیم، میتوان به موارد زیر اشاره کرد: گواهی پزشکی بر حسب نوع تقاضا از 200 پوند مصر شروع میشد، کارت معافیت از خدمت سربازی در قبال پرداخت 10 پوند و انواع گواهینامهها از 200 پوند به بالا و مدارک دکترا از 50 هزار پوند به بالا و مدارک تحصیلی بدون امتحان 500 پوند دریافت میشد و تغییر صورت وضعیت یک رخداد با پرداخت یک هزار پوند امکان پذیر بود.
فهرستی از اموال مبارک
چندی پیش دستگاه قضایی مصر فهرستی از اموال و داراییهای غیر قانونی حسنی مبارک و خانوادهاش را صادر و دستور به مصادره آنها داد. در این حکم به جز مبارک و فرزندانش، «حسین سالم»، سرمایهدار معروف و فراری مصر و از دوستان بسیار نزدیک خانواده مبارک هم دیده میشود. اتهام حسین سالم احتکار و سوء استفاده از نفوذ خویش در کنار تیمسار «حبیب العادلی»، وزیر کشور سابق مصر است. اموالی که میبایست توسط دستگاه قضایی مصر مصادره شود و بیانگر گوشهای از داراییها و اموال مبارک است، به شرح زیر میباشد:
- یک واحد مسکونی مجلل واقع در منطقه 1 «لیدو» در استان «المطروح».
- ویلایی به مساحت 2350متر در منطقه «مرسی» در شرم الشیخ که در قطعه زمینی به مساحت 15640 متر مربع ساخته شده است.
- آپارتمان مجللی در طبقه بیستم برجی بنا شده در منطقه الجدیده قاهره.
- 4. آپارتمان مجللی در یکی از بهترین مناطق قاهره.
- دو واحد آپارتمان مجلل در طبقه هفتم و هشتم در یکی از بهترین مناطق قاهره.
- ویلایی مجلل در منطقه «الجوف» قاهره به مساحت 2934 متر.
- ویلایی مجلل در شمال «خلیج النعمه» به مساحت 1810 متر.
- دو واحد ویلای مجلل در شمال «خلیج النعمه»و
- دو واحد ویلای مجلل در یکی منطقه «النصر» قاهره.
- چهار قطعه زمین در انجمن تعاونی کشاورزی مصر در منطقه «اسماعیلیه».
- یک قطعه به مساحت 9 هکتار در کنار دریاچه مرکز «الفاید» اسماعیلیه.
- یک ویلای مجلل در منطقه «دکتر حلیم ابو سیف» قاهره.
- یک قطعه به مساحت 62.1428 متر مربع در منطقه «الجدیده» قاهره.
- یک قطعه زمین به مساحت 820 متر مربع در خیابان «عبد القادر مهنی» در قاهره.
اموال منقول
- یک دستگاه خودرو بیوک
- - یک دستگاه جگوار
- - یک دستگاه خودرو بی ام دبلیو
سهام مشارکتی در شرکتها
- شرکت تعمیر و بازسازی «پالم هیلز» که در آن خانواده 32.754.528 سهم به ارزش 65.509.060 میلیون پوند مصر دارند.
- شرکت سرمایهگذاری املاک «پالم هیلز»در خاورمیانه
- شرکت «کولدویل بانکر»
- شرکت خدمات تجاری «الجوده»
- شرکت سرمایهگذاری و توسعه صنعت گردشگری «خاورمیانه»
- شرکت توسعه ملکی «القاهره الجدید»
- شرکت مهندسی ساختمانی «المتحدون»
- شرکت طرح و توسعه عمرانی «المدن الجدیده»
ـ شرکت هتلها و مناطق توریستی «النعیم»
- شرکت هتلهای «پألم أکتبر»
- شرکت توسعه گردشگری «جمشة»
- شرکت «نایل پألم النعیم»
- شرکت هتلهای «پألم هیلز»
- تعداد 154.920 سهم در شرکت « اوراسکام تلکام»
- تعداد 548.548 سهم در شرکت خدمات دریانوردی نفت «ما ریدایف»
- شرکت سرمایهگذاری بین المللی «پان وورلد»
اموال «هایدی راسخ»، همسر علاء و «خدیجه جمال» همسر جمال/مستغلات
- ویلایی مجلل در منطقه ییلاقی «بیورلی هیلز» در «شیخ زاید»
- یک واحد مسکونی مجلل در طبقه هشتم یک ساختمان مسکونی در خیابان «نیل دقی» قاهره
- دو قطعه زمین در منطقه 22 در موسسه «مارینا العلمین» قاهره
- 3 هزار سهم در شرکت «بورلی هیلز»
- 28 هزار سهم در شرکت توسعه و سرمایهگذاری «گاردن سیتی»
- 120 هزار سهم در شرکت منابع سرمایهگذاری «وادی النیل»
- 650 هزار سهم در شرکت منابع «وادی النیل»
- 1300 سهم در شرکت توسعه کشاورزی «وادی النیل»
- 28 هزار سهم در شرکت مخابراتی «النیل»
- 18 هزار سهم در شرکت توسعه کشاورزی و عمرانی «رابیة»
مستغلات جمال مبارک
- آپارتمانی مجلل در طبقه بیست و یکم یک برج در خیابان «السعاده» قاهره به مساحت تقریبی 330 متر
- آپارتمانی مجلل در خیابان « نهرو روکسی» قاهره
- ویلایی مجلل در شمال «خلیج النعمه» به مساحت 1960 متر
- ویلایی مجلل در شمال «خلیج النعمه» به مساحت 1940 متر
- ویلایی مجلل در شمال «خلیج النعمه» به مساحت 1085 متر
- دو قطعه زمین در انجمن تعاونی کشاورزی «احمد عرابی»
- دو قطعه زمین در منطقه «المطارین» در «ببلبیس» به مساحت 22 هکتار
- یک قطعه زمین در تجمع اول قاهره به مساحت 4640 متر
- ویلایی ییلاقی در پروژه «سیدی کریر» اسکندریه
- یک قطعه زمین به مساحت 10 هکتار در کنار دریاچه «تلخ » در اسماعیلیه
- 50 درصد سهام شرکت محدود «بولیون»
- یک دستگاه ویلای مجلل روستای توریستی و کوهستانی «العین» در کانال سوئز
- شرکت گنجهای دریایی دیسکاوری»
- شرکت «کایرو کاث» در مرکز قاهره
ادامه دارد..