هزینه‌ها و فواید تحریم‌ها علیه ایران

در ماه دسامبر 2012 (آذرماه 1391) جمعی از مقامات سابق آمریکا با انتشار گزارشی در 86 صفحه به باراک اوباما درباره هزینه‌های دیپلماتیک تحریم ایران هشدار دادند. این گزارش که با نام «سنجش مزایا و هزینه‌های تحریم ایران» منتشر شده، به امضا و تایید 38 تن از کارشناسان مطرح آمریکایی نیز رسیده است. این گزارش صرفا در مخالفت با تحریم‌ها تهیه نشده، بلکه در حقیقت به توضیح و تبیین چگونگی افزایش مزایای تحریم‌های اعمال شده از سوی آمریکا و متحدانش علیه ایران و کاهش پیامدها و عواقب منفی بالقوه آن اختصاص دارد.

به اعتقاد نویسندگان گزارش، برای شناخت وجوه مختلف رژیم تحریمی آمریکا علیه ایران باید تاریخچه تحریم‌های 3 دهه پیش را با دقت مطالعه کرد و از آن مهم‌تر دریافت که اهداف پشت‌ پرده هر یک از تحریم‌ها چه بوده است؟ آیا برای منصرف کردن ایران از برنامه هسته‌ای آن بوده، آیا برای آوردن ایران به میز مذاکره تعیین شده، آیا برای ممانعت ایران از کمک به حزب الله و حماس وضع شده، آیا برای مجبور کردن ایران به رعایت حقوق شهروندان ایرانی بوده و یا این‌که اصولا برخی از آن‌ها برای کمک به تغییر نظام یا ایجاد تغییرات گسترده در سیاست‌ها و جهت‌گیری‌های نظام جمهوری اسلامی ایران بوده است؟

سپس متناسب با هریک از این اهداف میزان منافع و هزینه‌های آن‌را محاسبه نمود. درحقیقت مولفان این پژوهش معتقدند اگر به‌عنوان مثال هدف اصلی اعمال تحریم‌ها ایجاد تغییر در سیاست‌های هسته‌ای ایران و اجبار ایران به متوقف‌سازی فرایند غنی‌سازی باشد، پس می‌توان نتیجه گرفت که تحریم‌ها شکست خورده‌اند.

استحکام بخشیدن به مخالفت جامعه بین‌المللی با سیاست‌ها و کنش‌های خصومت‌آمیز ایران؛ به نمایش گذاردن تعهد آمریکا به پیمان منع اشاعه سلاح‌های هسته‌ای؛ نشان دادن گسترش برنامه هسته‌ای و موشکی ایران، از جمله ابزار و تجهیزات با کاربرد دوگانه؛ تضعیف اقتصاد ایران، به ویژه بخش‌های نفت، بازرگانی و تولید؛ تغییر موازنه نظامی منطقه‌ای با محدود ساختن توانایی ایران در مدرنیزه کردن ابعاد نظامی؛ تلاش برای ایجاد نارضایتی در داخل ایران از رهبری کنونی آن؛ و در نهایت تلاش برای ترغیب ایران به بازگشت به مذاکرات دیپلماتیک در خصوص برنامه هسته‌ای، از جمله 6 منفعتی هستند که رژیم تحریم‌های اعمالی علیه ایران برای آمریکا به همراه داشته است.

در مقابل، قدرت بخشیدن به صداهای ضداصلاحات و کاهش فضا برای مخالفان سیاسی در ایران؛  وخیم‌تر کردن مناقشات آمریکا با کشورهای دیگر و پیچیده‌تر کردن سیاست آمریکا در زمینه‌های دیگر؛ سوق دادن اقتصاد ایران به سوی جناح‌ها و گروه‌های خودکامه و نهادهای غیردمکراتیک و متمرکز کردن هرچه بیشتر اقتصاد در دستان آنان؛ کاشتن بذر بیگانگی و بیگانه‌ستیزی میان مردم ایران و کشور آمریکا؛ آغاز الگوهای جدید تجارت جهانی جهت آسیب زدن به منافع طولانی مدت آمریکا و اروپا؛ ایجاد نوسان در بهای نفت به همراه آثار منفی اقتصادی و امنیتی آن؛ افزایش پتانسیل مناقشات ایران و آمریکا و در نتیجه ارتقای زمینه‌های خشونت منطقه‌ای؛ و همچنین ایجاد چالش‌های بشردوستانه برای ایرانی‌ها، سخت‌تر کردن دسترسی آنان به غذا و دارو و در نتیجه آسیب‌رساندن به وجهه آمریکا در محیط بین‌المللی بدلیل تاثیرات منفی انسانی تحریم‌ها، از جمله هزینه‌ها و نقاط تهدید تداوم این رژیم تحریمی برای آمریکا برشمرده شده است.

پی نوشت:

1.Gregory Newbold, Thomas Pickering, William Reinsch, George Perkovich, Weighing Benefits and Costs of International Sanctions on Iran, The Iran Project

ترجمه و تلخیص: دکتر محمودرضا گلشن‌پژوه و فیروزه میررضوی

منبع :‌ موسسه ابرار معاصر تهران