تبیین حماسه ۹دی(۷) گفتگوی۵۹۸ با ابراهیم حاجی‌محمدی:
خصوصیت فتنه در این است که آدمی در جریان فتنه دچار سردرگمی و حیرانی می شود، راه را گم می کند و قتی بیرقی برافراشته باشد راه و جهت مشخص می شود. البته در حدی که انتظار می‌رفت شاعران بزرگ ما پا به عرصه نگذاشتند اما در همان حدی هم که وارد شدند بسیار تأثیر گذار بود. حماسه‌ی نهم دی تلاطم دریایی بود که امواج خروشانش خس و خاشاک را در خود بلعید .
سرویس فرهنگی پایگاه 598/ نشستن پای صحبت هنرمندان و شعراء درباره مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی و شنیدن تحلیل های آنان با عینک احساس و عاطفه که عنصر اصلی یک هنرمند است جذابیت های خاص خود را دارد. جناب آقای "ابراهیم حاجی محمدی" از شاعران خوش ذوق و بزرگوار کشور است، گفتگو با او درباره نقش شعر در جنگ نرم، دغدغه های شاعران متعهد و انقلابی و نقش شاعران در ماندگاری حماسه 9 دی و پاسخ های این شاعر شنیدنی خواهد بود. در ادامه گفتگوی تفصیلی با حاجی محمدی را بخوانید:
از نظر شما مرزبندی مشخصی برای شعر متعهد وجود دارد یا خیر؟
به طور کلی ادبیات متعهد جلوه زار اندیشه ی ادیبانی است که رسالتی را نسبت به دین و آئینی که بدان پایبندد و نیز جامعه ای که در آن زندگی می کنند و همچنین طبیعت و محیط و فضائی که در آن تنفس می کنند ، بر دوش خود احساس می کنند . تعهدی که به شکرانه ی نعمت ویژه ای که خداوند به آنان بخشیده است بر دوش آنان سنگینی می کند . حتی اگر ملتزم به دین و آئینی هم نباشیم مقتضای انسانیت انسان چنین مسئولیت و تعهدی است .
به عنوان یک شاعر، رسالت شاعر متعهد را چه می دانید؟
در جوامع دینی همچون جامعه ی ما ادبا و بویژه شاعران رسالتی پیامبرگونه دارند . اولا رصد دقیق و هوشمندانه ی حوادث و وقایعی که در جامعه به وقوع می پیوندد و ثانیا بکار گیری هنر و استعداد شاعری در هدایت و ارشاد جامعه . و پرچمداری حرکات و تحولات اجتماعی . و غفلت نورزیدن از اینکه گاه اثر تخریبی یک تک بیت یا یک مصرع برای یک جامعه ممکن است از هر گونه وبائی خطرناکتر باشد ، کما اینکه گاه یک تک بیت یا یک مصرع زیبا ، بصیرت و هوشیاری و شور و حرارت و حرکتی در یک جامعه پدید می آورد که هیچ عامل دیگری نمی تواند آنچنان بصیرت و حرارت و حرکتی را ایجاد کند .
از دیدگاه شما اثر بخشی اشعار در فتنه 88 و 9 دی به چه صورت بود ؟
اینکه در پاسخ سؤال قبل اشاره شد که رسالت شاعران پرچمداری است در جریان تحولات اجتماعی بدین لحاظ است که خیلی ها وقتی بیرق خودیها را بر افراشته ببینند راه خودشان را پیدا می کنند خصوصیت فتنه در این است که آدمی در جریان فتنه دچار سردرگمی و حیرانی می شود، راه را گم می کند و قتی بیرقی برافراشته باشد راه و جهت مشخص می شود. البته در حدی که انتظار می‌رفت شاعران بزرگ ما پا به عرصه نگذاشتند اما در همان حدی هم که وارد شدند بسیار تأثیر گذار بود .
آیا صدای شاعران متعهد شنیده شد؟
بله شنیده شد خیلی از شاعران ما اشعار و سروده های نغز و نابی سرودند که به حق و انصاف در روشنگری جامعه نقش به سزائی داشت . از جمله این سروده ی شاعر فرهیخته ی کشورمان غلامرضا سازگارمتخلص به میثم بسیار مؤثر بود :
اسلام ناب راه شهيدان كربلاست
راه حسين، راه علي، راه انبياست
هر روز روز، جنگ حسين(ع) است با يزيد
هر لحظه از گذشت زمان امتحان ماست
اي پيرو طريق ولايت به هوش باش!
خط يزيد و خط ولايت ز هم جداست
هر روز گوشه اي صف صفين مي شود
كي لشكر معاويه، كي يار مرتضي است؟
يك دسته خون ز خوان معاويه مي خورند
يك قوم را علي ولي الله مقتداست
ما از علي جدا نشديم و نمي شويم
ميزان حق علي است، علي نفس مصطفي است
اي لشكر معاويه هاي زمان به هوش!
خط شما هميشه خطا بوده و خطاست
اي نهروانيان ز چه با هم يكي شديد؟
فردا ز ذوالفقار علي فرقتان دوتاست
اين رشته هاي سبز كه بر خويش بسته ايد
قرآن دشمنان علي روي نيزه هاست
نامردي معاويه با خونتان عجين
تكرار عمرو عاص همين فتنه شماست
گيرم كه با علي زمان داشتيد جنگ
آتش زدن به هستي مردم كجا رواست؟
ديديد همچو مورچه گشتيد پايمال
ديديد اين محيط پر از لشكر خداست
بيهوده مثل موج نكوبيد سر به سنگ
كه اين امت مقاوم، چون كوه پا به جاست
ما لب به ناسزا نگشوديم هيچگاه
هرچند تا ابد به شما ناسزا سزاست
با اين همه به دامن ملت شويد باز
كه اين ملت بزرگ كريم است و پارساست
چون حر كنيد بسوي حسين زمانه رو
تا بين خلق يكسره قامت كنيد راست
پا جاي پاي حر بگذاريد و حر شويد
امت پي هدايتتان بر لبش دعاست
در جنگ نرم یک شعر ارزشی چقدر می‌تواند رسا باشد؟
حد و حدودش را نمی توان تعیین کرد شعر تا اعماق روح و جان آدمیان نفوذ می کند . وقتی پیامبر بزرگوار اسلام شاعران متعهد و مؤمن را تشویق و ترغیب به بکار گیری استعداد خود در رویائی با دشمنان دین می کردند و و می فرمودند که « ان من البیان لسحرا و ان من الشعر لحکمه » باید بخوبی دریابیم که چقدر دامنه ی تأثیرگذاری شعر و شاعری در روشنگری و تزریق بصیرت و هوشیاری به جامعه و شکست توطئه های دشمنان و برملا ساختن نقشه های آنان و بازگرداندن کید دشمنان به خودشان وسیع و گسترده است .
دغدغه‌های شاعران انقلابی در فتنه چه بود؟
دغدغه ی شاعران متعهد چیزی جز این نبود که مبادا فریب و نیرنگ و نفاق بر اذهان سیطره یافته و موجب گردد که خدائی نکرده دشمنان قسم خورده ی نظام اسلامی حتی به گوشه ای از اهدافشان دست یابند .
آی مردم الحذر زین اتفاق
گرم گردد باز بازار نفاق
غدّ ه ها گو یا که سر وا کرده اند
باطن خود را هویـــــــدا کرده اند
تفاوت شعر و شعار در این گونه‌ی ادبی چیست؟
شعارها شکوفه های بصیرت و بیداری و شعور اجتماعند و منبعث از شعور و بصیرتی هستند که شعر در ایجاد آن شعور و بصیرت نقش محوری و به سزائی دارد .
خود شما حماسه عظیم 9دی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حماسه ی نهم دی تلاطم دریایی بود که امواج خروشانش خس و خاشاک را در خود بلعید .
عَلَم چون که بر موج در یا زدیم
شرر بر کمینــــــــگاه اعدا زدیم
ما چو باران ما چو دریا ما چو موج
قطره قطره فرد فرد و زوج زوج
رودها از خویش جاری کرده ایم
دشت هائی را بهاری کرده ایم
هر که سد راه مردم می شود
در میان موج ما گم می شود
هنرمندان (شاعران) چگونه می‌توانند به ماندگاری این حماسه کمک کنند؟
شاعران می توانند با به به تصویر کشیدن این حماسه بزرگ مردمی به زبان شعر هم سبب حفظ این روحیه ی حماسی در نسل حاضر گردند و هم در انتقال این روحیه به نسل آتی مؤثر باشند.
آیا شعری در این زمینه و یا موضوعات مرتبط داشته‌اید؟
پاره هائی از مثنوی ای را که سروده ام در ضمن پاسخ سؤالات قبل بیان کردم . دوبیت ذیل نیز از همان مثنوی خطاب به فتنه گران :
شرم در نزد شما معنا نداشت
از خدا وجدانتان پروا نداشت
موقع جنگ ار تلنگ انداختید
سنگ اینک بر پلنگ انداختید
از نظر شما مرزبندی مشخصی برای شعر متعهد وجود دارد یا خیر؟
به طور کلی ادبیات متعهد جلوه زار اندیشه ی ادیبانی است که رسالتی را نسبت به دین و آئینی که بدان پایبندد و نیز جامعه ای که در آن زندگی می کنند و همچنین طبیعت و محیط و فضائی که در آن تنفس می کنند ، بر دوش خود احساس می کنند . تعهدی که به شکرانه ی نعمت ویژه ای که خداوند به آنان بخشیده است بر دوش آنان سنگینی می کند . حتی اگر ملتزم به دین و آئینی هم نباشیم مقتضای انسانیت انسان چنین مسئولیت و تعهدی است .
به عنوان یک شاعر، رسالت شاعر متعهد را چه می دانید؟
در جوامع دینی همچون جامعه ی ما ادبا و بویژه شاعران رسالتی پیامبرگونه دارند . اولا رصد دقیق و هوشمندانه ی حوادث و وقایعی که در جامعه به وقوع می پیوندد و ثانیا بکار گیری هنر و استعداد شاعری در هدایت و ارشاد جامعه . و پرچمداری حرکات و تحولات اجتماعی . و غفلت نورزیدن از اینکه گاه اثر تخریبی یک تک بیت یا یک مصرع برای یک جامعه ممکن است از هر گونه وبائی خطرناکتر باشد ، کما اینکه گاه یک تک بیت یا یک مصرع زیبا ، بصیرت و هوشیاری و شور و حرارت و حرکتی در یک جامعه پدید می آورد که هیچ عامل دیگری نمی تواند آنچنان بصیرت و حرارت و حرکتی را ایجاد کند .
از دیدگاه شما اثر بخشی اشعار در فتنه 88 و 9 دی به چه صورت بود ؟
اینکه در پاسخ سؤال قبل اشاره شد که رسالت شاعران پرچمداری است در جریان تحولات اجتماعی بدین لحاظ است که خیلی ها وقتی بیرق خودیها را بر افراشته ببینند راه خودشان را پیدا می کنند خصوصیت فتنه در این است که آدمی در جریان فتنه دچار سردرگمی و حیرانی می شود، راه را گم می کند و قتی بیرقی برافراشته باشد راه و جهت مشخص می شود. البته در حدی که انتظار می‌رفت شاعران بزرگ ما پا به عرصه نگذاشتند اما در همان حدی هم که وارد شدند بسیار تأثیر گذار بود .
آیا صدای شاعران متعهد شنیده شد؟
بله شنیده شد خیلی از شاعران ما اشعار و سروده های نغز و نابی سرودند که به حق و انصاف در روشنگری جامعه نقش به سزائی داشت . از جمله این سروده ی شاعر فرهیخته ی کشورمان غلامرضا سازگارمتخلص به میثم بسیار مؤثر بود :
اسلام ناب راه شهيدان كربلاست
راه حسين، راه علي، راه انبياست
هر روز روز، جنگ حسين(ع) است با يزيد
هر لحظه از گذشت زمان امتحان ماست
اي پيرو طريق ولايت به هوش باش!
خط يزيد و خط ولايت ز هم جداست
هر روز گوشه اي صف صفين مي شود
كي لشكر معاويه، كي يار مرتضي است؟
يك دسته خون ز خوان معاويه مي خورند
يك قوم را علي ولي الله مقتداست
ما از علي جدا نشديم و نمي شويم
ميزان حق علي است، علي نفس مصطفي است
اي لشكر معاويه هاي زمان به هوش!
خط شما هميشه خطا بوده و خطاست
اي نهروانيان ز چه با هم يكي شديد؟
فردا ز ذوالفقار علي فرقتان دوتاست
اين رشته هاي سبز كه بر خويش بسته ايد
قرآن دشمنان علي روي نيزه هاست
نامردي معاويه با خونتان عجين
تكرار عمرو عاص همين فتنه شماست
گيرم كه با علي زمان داشتيد جنگ
آتش زدن به هستي مردم كجا رواست؟
ديديد همچو مورچه گشتيد پايمال
ديديد اين محيط پر از لشكر خداست
بيهوده مثل موج نكوبيد سر به سنگ
كه اين امت مقاوم، چون كوه پا به جاست
ما لب به ناسزا نگشوديم هيچگاه
هرچند تا ابد به شما ناسزا سزاست
با اين همه به دامن ملت شويد باز
كه اين ملت بزرگ كريم است و پارساست
چون حر كنيد بسوي حسين زمانه رو
تا بين خلق يكسره قامت كنيد راست
پا جاي پاي حر بگذاريد و حر شويد
امت پي هدايتتان بر لبش دعاست
در جنگ نرم یک شعر ارزشی چقدر می‌تواند رسا باشد؟
حد و حدودش را نمی توان تعیین کرد شعر تا اعماق روح و جان آدمیان نفوذ می کند . وقتی پیامبر بزرگوار اسلام شاعران متعهد و مؤمن را تشویق و ترغیب به بکار گیری استعداد خود در رویائی با دشمنان دین می کردند و و می فرمودند که « ان من البیان لسحرا و ان من الشعر لحکمه » باید بخوبی دریابیم که چقدر دامنه ی تأثیرگذاری شعر و شاعری در روشنگری و تزریق بصیرت و هوشیاری به جامعه و شکست توطئه های دشمنان و برملا ساختن نقشه های آنان و بازگرداندن کید دشمنان به خودشان وسیع و گسترده است .
دغدغه‌های شاعران انقلابی در فتنه چه بود؟
دغدغه ی شاعران متعهد چیزی جز این نبود که مبادا فریب و نیرنگ و نفاق بر اذهان سیطره یافته و موجب گردد که خدائی نکرده دشمنان قسم خورده ی نظام اسلامی حتی به گوشه ای از اهدافشان دست یابند .
آی مردم الحذر زین اتفاق
گرم گردد باز بازار نفاق
غدّ ه ها گو یا که سر وا کرده اند
باطن خود را هویـــــــدا کرده اند
تفاوت شعر و شعار در این گونه‌ی ادبی چیست؟
شعارها شکوفه های بصیرت و بیداری و شعور اجتماعند و منبعث از شعور و بصیرتی هستند که شعر در ایجاد آن شعور و بصیرت نقش محوری و به سزائی دارد .
خود شما حماسه عظیم 9دی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
حماسه ی نهم دی تلاطم دریایی بود که امواج خروشانش خس و خاشاک را در خود بلعید .
عَلَم چون که بر موج در یا زدیم
شرر بر کمینــــــــگاه اعدا زدیم
ما چو باران ما چو دریا ما چو موج
قطره قطره فرد فرد و زوج زوج
رودها از خویش جاری کرده ایم
دشت هائی را بهاری کرده ایم
هر که سد راه مردم می شود
در میان موج ما گم می شود
هنرمندان (شاعران) چگونه می‌توانند به ماندگاری این حماسه کمک کنند؟
شاعران می توانند با به به تصویر کشیدن این حماسه بزرگ مردمی به زبان شعر هم سبب حفظ این روحیه ی حماسی در نسل حاضر گردند و هم در انتقال این روحیه به نسل آتی مؤثر باشند.
آیا شعری در این زمینه و یا موضوعات مرتبط داشته‌اید؟
پاره هائی از مثنوی ای را که سروده ام در ضمن پاسخ سؤالات قبل بیان کردم . دوبیت ذیل نیز از همان مثنوی خطاب به فتنه گران :
شرم در نزد شما معنا نداشت
از خدا وجدانتان پروا نداشت
موقع جنگ ار تلنگ انداختید
سنگ اینک بر پلنگ انداختید
اخبار ویژه
رنجبر در تشریح جلسه کمیسیون اجتماعی مجلس:
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
