بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
نقطه اتصال ترکیه، روسیه، ایران، آمریکا: ابعاد سیاسی و امنیتی
«مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» آمریکا نوشت: حمله نظامی آمریکا به ایران باعث وخیم شدن روابط این کشور با روسیه و ترکیه شده منطقه را بی‌ثبات کرده و آمریکا و اسرائیل و منافعشان از انتقام ایران در امان نخواهند ماند.
به گزارش فارس، «مرکز مطالعات بین‌المللی و راهبردی» آمریکا می‌نویسد: گرچه آمریکا اعلام کرده است که حمله نظامی به ایران آخرین راه‌حل در روند مذاکرات است ولی باید این را نیز در نظر داشته باشد که این حمله منطقه را بی‌ثبات می‌کند و خود آمریکا و اسرائیل و منافعشان از انتقام ایران در امان نخواهند ماند. ترکیه و روسیه خواستار این هستند که اسرائیل ابتدا در مورد برنامه هسته‌ای خود شفاف‌سازی کند و بعد در مورد برنامه هسته‌ای ایران جنجال‌سازی کند.
*ترکیه و روسیه بر حل دیپلماتیک مسئله هسته‌ای ایران اصرار دارند
مذاکرات هسته‌ای ایران به نقطه بحرانی رسیده است. حمله نظامی علیه ایران ممکن است به ایجاد شکاف‌های جدی در روابط آمریکا با روسیه و ترکیه منجر شود. رهبران ترکیه و روسیه با دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مخالف هستند؛ دلیل‌شان این است که این موضوع تعادل قوا در منطقه را به هم می‌زند؛ ولی هیچ گزینه‌ای جز حل دیپلماتیک این بحران نمی‌بینند زیرا هرگونه اقدام نظامی علیه ایران باعث می‌شود که درگیری گسترده‌ای ایجاد شود و به عواقبی مصیبت‌بار منتهی شود.
متحدان روسی این بحث را مطرح می‌کنند که هنوز هم برای مذاکره وقت هست، چرا که ایران دستکم 7-5 سال دیگر زمان نیاز دارد تا بتواند سلاحی هسته‌ای بسازد. اطمینان آمریکا و اروپا به روند مذاکرات دارد کمرنگ می‌شود و اوباما مهار را به عنوان گزینه‌ای سیاسی رد کرده است و تایید کرده که حمله نظامی آخرین راه‌حلی خواهد بود که از دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای ممانعت به عمل آورد.
*آمریکا با ایران اختلاف نظرهای دیگری هم دارد
ترکیه و دیگر همسایگانش که در تاریخشان هیچ‌گونه دشمنی با ایران نداشته‌اند هنوز امیدوارند که بتوانند دولت تهران را متقاعد کنند که دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای به انزوا و ناامنی همیشگی خواهد انجامید. بسیاری از طرف‌های صحبت ترکی و روسی بارها اصرار داشتند که مناسبات آمریکا با ایران، غیر از موارد مربوط به مسائل هسته‌ای که هیچ تفاوت اساسی بین منافعشان نیست، برای حل و فصل بیشتر مسائل منطقه لازم است.
*برنامه هسته‌ای ایران و امنیت منطقه‌ای
اکنون دور دیگری از بحث‌های گروه پنج به علاوه یک با ایران در مسکو آغاز می‌شود، گرچه هنوز نگفته‌اند که چه انتظاراتی از این گفتگوها می‌رود.
*ترکیه اصرار دارد که توازن نظامی در منطقه حفظ شود
یکی از سخنگویان ترکیه خاطرنشان کرد که «گل» رئیس‌جمهور این کشور دلیل این واقعیت که مرز ایران و ترکیه از قرن هفدهم تاکنون ثابت مانده است را دوستی دو کشور ندانست بلکه آن را مربوط به توازن نظامی بین دو کشور می‌داند. تلاش ایران برای دستیابی سلاح هسته‌ای توازن را به هم می‌زند و سیاست‌مداران در آنکارا کاملاً مخالف چنین پیامدی هستند. رهبران سیاسی ترکیه به گفتگو با ایران ادامه خواهند داد. آنها حق ایران را برای داشتن چرخه سوخت هسته‌ای می‌پذیرند و به صراحت نگرانی خود را به بالاترین سطوح سیاسی تهران اظهار داشته‌اند.
سیاست ترکیه به روابط دوستانه و غیرخصمانه با ایران طوری طراحی شده است که این ترس را به گونه‌ای برطرف کند، ولی همکاری با ایران فقط وقتی امکان‌پذیر است که بمب هسته‌ای نداشته باشد. در دراز مدت، ترکیه منطقه‌ای عاری از سلاح‌های هسته‌ای در خاورمیانه را ترجیح می‌دهد. مقامات ترکی تلاش کرده‌اند که به همتایان اسرائیلی‌شان بقبولانند که ایران بخش مهمی از خاورمیانه است. ترکیه، اسرائیل، و ایران روی مواضعشان پابرجا خواهند بود ولی لازم است که رهبرانشان ترسی را که بر روابطشان سایه افکنده است از بین ببرند. این سخنگو گفت که گسترش بخش خصوصی و عمیق‌تر کردن روابط تجاری در منطقه بهترین راه‌حل در بلند مدت است.
*آیا این میزان اورانیوم غنی‌شده در ایران برای مصارف داخلی است؟
یکی از سخنگویان آمریکا خاطرنشان کرد که از وقتی که ایران در سال 2005 غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کرده است، ملزومات ساخت سلاح‌های هسته‌ای را قاطعانه جمع می‌کند. ایران در فن‌آوری غنی‌سازی اورانیوم مهارت کسب کرده است و تولید را علی‌رغم عدم هرگونه نیاز داخلی ادامه می‌دهد. این کشور با تمام قوا به افزایش غنی‌سازی از 4 تا 20 درصد ادامه می‌دهد، یعنی یک قدم به سطح سلاح نزدیک‌تر. تخمین زده‌اند که ایران تقریباً 2/6 تن اورانیوم غنی‌شده در سطح 5/3 درصد از وقتی که کارش را در 2007 آغاز کرده، تولید کرده است –مقداری از آن بعدها به صورت موادی با درجه بالاتر پروسس شده است. بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای، کارشناسان مستقل تخمین زده‌اند که ذخیره موجود اورانیوم کمتر غنی‌شده، اگر بیشتر غنی شود، ظرفیت تولید پنج بمب هسته‌ای را دارد.
*برد موشک شهاب 3 تا بسیاری از کشورهای اروپایی و مدیترانه‌ای است
بازرسان آژانس هم‌چنین اطلاعاتی گرد آورده‌اند در این مورد که ایران به مطالعات و فعالیت‌های مهندسی مبسوطی در باب چگونگی ساخت اورانیوم بیشتر غنی‌شده و ابزار انفجاری هسته‌ای پیشرفته دست زده‌اند و مهندسان این کشور مطالعاتی را در مورد این‌که چگونه ابزار هسته‌ای را می‌توان بر روی موشک شهاب 3 سوار کرد به انجام رسانده‌اند؛ موشکی که می‌تواند به روسیه، ترکیه، دیگر کشورهای اروپایی، و بسیاری کشورهای مدیترانه‌ای و خلیج‌فارس برسد. جامعه اطلاعاتی حدس می‌زد که تولید سلاح در 2003 متوقف شود. ولی این کاری است که به آسانی می‌توان دوباره از نو شروعش کرد.
*گروه پنج به علاوه یک پیشنهادات زیادی مطرح کرده است
دولت بوش، بعد از بدبینی به گفتگوهای دیپلماتیک با ایران تصمیم گرفت که حمایت غیرمستقیمش را متوجه تلاش‌های ای‌سه/ اتحادیه اروپا کند و تا سال 2006 با تمام نیرو از کوشش‌هایشان حمایت کرد. از آن زمان به بعد، گروه پنج به علاوه یک انگیزه‌های گوناگونی را پیشنهاد داده است: فن‌آوری هسته‌ای پیشرفته، اطمینان از سوخت هسته‌ای از لحاظ قانونی تضمین‌شده، و شرکت در مرکز غنی‌سازی سوخت بین‌المللی.
* آمریکا خواهان دیپلماسی در کنار تحریم و تهدید است
دولت اوباما و متحدانش در گروه پنج به علاوه یک پیشنهاد کرده‌اند که سوخت کافی برای راکتور تحقیقاتی ایران را تأمین کنند و در عوض ایران بیشتر اورانیوم کمترغنی‌شده‌اش را که در نطنز تهیه کرده، به آنها بدهد. پیشنهادها را تهران یکی‌یکی رد کرد. مقامات ایران بیشتر به تولید داخلی علاقه نشان داده‌اند و قصد دارند برای اهداف هسته‌ای‌شان زمان بخرند. این سخنگو افزود که آمریکا همچنان به دیپلماسی چندوجهی متعهد است، دیپلماسی‌ای که تحریمات فلج کننده و تهدید گزینه نظامی آن را پشتیبانی کند و این سیاست را بهترین روش در مقابله با برنامه هسته‌ای ایران می‌داند.
*سلاح هسته‌ای ایران را از تهدیدات آمریکا می‌رهاند
مقامات و کارشناسان آمریکایی عموماً ارزیابی‌شان این است که ایران سلاح هسته‌ای را راهی می‌بینند که بوسیله آن از بقای حکومت اطمینان حاصل کنند و از تهدیدات هسته‌ای آمریکا یا تهدیداتی که از جانب دیگران است راحت شوند. ممکن است ایران سلاحی را نیازماید، یا حتی اعلام نکند که به توانایی ساخت تسلیحات هسته‌ای دست یافته است، این امکان هست که این توانایی را به شکلی مبهم ابراز دارند، یا اصلاً به شکل «کاملاً پنهانی و پشت پرده‌ای» داشته باشند.
* آمریکا از این می‌ترسد که مسابقه‌ای تسلیحاتی آغاز شود
بزرگ‌ترین نگرانی مقامات و تحلیلگران آمریکایی عواقب متزلزل کننده دستاورد ایران و تکثیر تسلیحات هسته‌ای پس از آن است. ایران هسته‌ای می‌تواند کشورهای دیگری چون عربستان سعودی، کشورهای حاشیه خلیج فارس، مصر یا حتی ترکیه را بر آن دارد که به فکر دستیابی به سلاح هسته‌ای بیفتند. این مسابقه تسلیحات هسته‌ای اجتناب‌ناپذیر نیست و لزوماً پرشتاب هم نخواهد بود. اما خطر تصادفات، محاسبات غلط، یا هسته افتادن تسلیحات هسته‌ای به دست تروریست‌ها را افزایش می‌دهد.
* حمله نظامی به ایران منطقه را بی‌ثبات می‌کند
یکی از گزارش‌های اخیر مرکز مطالعات راهبردی و بین‌الملل، با عنوان «تصاویر مختلفی از خلیج فارس: واکنش‌ها به چالش ایران»، به این گزینه‌ها نظری می‌افکند: مشارکت، محدود کردن، و بازدارندگی، عملیات نظامی جلوگیری کننده برای متوقف ساختن ساخت سلاح هسته‌ای در ایران. خطرات حمله نظامی را همه خوب می‌دانند و به همین دلیل است که حتی خود اسرائیلی‌ها –که ایران هسته‌ای را تهدیدی برای موجودیت خود می‌دانند- نیز از آن استقبالی نکردند. حمله نظامی واکنش تلافی‌جویانه گسترده ایران در منطقه و علیه منافع آمریکا و اسرائیل در سراسر دنیا را به همراه خواهد داشت که به قطع جریان انرژی و بی‌ثباتی‌های اقتصادی بیشتر در جهان منتهی خواهد شد. این تصمیم می‌تواند جنگ گسترده‌تری در خاورمیانه به راه اندازد و سیل پناهندگان به کشورهای همسایه را به دنبال خواهد داشت. این کار می‌تواند برنامه ساخت سلاح هسته‌ای در ایران را به عقب اندازد، اما متوقف نخواهد ساخت، بلکه آن را زیرزمینی‌تر و هدفمندتر خواهد ساخت.
*گزینه نظامی آخرین راه‌حل اوباماست
اوباما در ماه مارس، پیش از ملاقات با نخست وزیر اسرائیل، نتانیاهو، گفت که محدود کردن را به عنوان یک گزینه سیاسی قبول ندارد. او آشکارا عنوان کرد که دولت او استفاده از قوای قهری –با اشاره مستقیم به «گزینه نظامی»- را تیر آخر ترکش برای جلوگیری از دستیابی تهران به بمب هسته‌ای می‌داند.
*طولانی شدن مذاکرات به نفع تمامی طرف‌های مذاکره است
یکی از سخنگویان روس اشاره کرد که اگر مذاکرات گروه پنج به علاوه یک هیچ نتایج مشخصی در بر نداشته باشد، ایران خطر مقابله نظامی با آمریکا یا اسرائیل، یا هر دو، را به جان می‌خرد که عواقب مصیبت‌باری در پی خواهد داشت. او اینطور استدلال کرد که طولانی کردن مذاکرات به نفع تمامی طرف‌های مذاکره است. ایران در آینده‌ای نزدیک به سلاح دست نمی‌یابد و رهبران این کشور زمان نیاز دارند تا سازش‌هایی کنند.
*ایران با ساخت سلاح هسته‌ای چندین سال فاصله دارد
این سخنگو اشاره کرد که «مارک فیتزپتریک» از «موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی» در لندن اینطور تخمین زده که با توجه به ذخیره اورانیوم غنی شده ایران و دیگر عوامل موجود، ایران به یک سال وقت نیاز دارد تا سلاح هسته‌ای درست کند. او استدلال کرد که این محاسبات غیرواقع‌گرایانه بود و عوامل سیاسی و اقتصادی داخلی و خارجی را لحاظ نمی‌کند. ایران دستکم به 5 تا 7 سال زمان نیاز دارد تا به ساخت سلاح هسته‌ای نزدیک شود. ایران زیرساخت لازم برای ساخت سلاح هسته‌ای را وقتی آماده می‌کند که نخبگان در صدر حکومت قطعاً تصمیم بگیرند که دستیابی به سلاح ضروری است. بنابراین هنوز زمان لازم است تا جامعه داخلی ایران در این مورد به اجماع برسند.
*ایران مایل به ادامه مذاکرات است
ایران انگیزه دارد که مذاکرات را ادامه دهد، چون تحریمات واقعاً مشکل‌ساز است و پیشرفت اقتصادی این کشور را محدود کرده است. از آنجایی که بین مقامات سیاسی این کشور چنددستگی است، زمان زیادی لازم است تا رهبران به نتیجه‌ای مقبول برای حل مشکل سلاح هسته‌ای برسند. شاید احمدی‌نژاد و لاریجانی رئیس مجلس، خواهان سازش باشند، اما نمی‌توانند در حال حاضر کاری بکنند، چون انتخابات سال 2013 نزدیک است. در این مرحله بین گروه پنج بعلاوه یک و مواضع ایران نقاط مشترکی وجود دارد.
اخبار ویژه
سکوت اصلاحطلبان
پشت پرده و واقعیت سفر پزشکیان به مصر چیست؟
عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
