در کشورهای اسلامی عید فطر با آداب و رسوم خاصی همراه است که از کشور به کشور دیگر فرق می‌کند اما مهمترین این آداب و رسوم و عادات را باید در خانه‌تکانی و پخت شیرینی و عذاهای مخصوص عید ملاحظه کرد.
فارس، با وجود شباهت عادات و آداب و رسوم مسلمانان در کشورهای عربی و اسلامی درباره «عید فطر» با این حال برخی از کشورها در برخی آداب و رسوم و عادات با یکدیگر تفاوت و اختلاف‌هایی دارند.
آنچه در زیر می‌آید، نگاهی به آداب و رسوم برخی از کشورها عربی در روز عید فطر است:
عید فطر در مصر
مردم مصر به محض نزدیک شدن روز عید فطر خیابان‌ها را آذین‌بندی کرده و پاکسازی میکنند و کودکان لباس‌های نو که لباس‌های عید است، را به تن میکنند.
خیابان‌ها، مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بار دیگر پر از مشتری می‌شوند و این شلوغی به شکل ویژه نانوایی‌ها را شامل می‌شود، چون خود را برای پخت شیرینی‌های عید آماده میکنند که یکی از خصوصیات و ویژگیهای عید فطر در مصر است و زنان مصری تلاش میکنند تا هنر خود را در این عرصه به نمایش بگذارند.
از سوی دیگر از گلدسته‌های مساجد صدای تکبیر و تواشیح مذهبی پخش می‌شود و مردم نماز عید را در این مساجد یا در میدانهای بزرگ برگزار کرده و پس از آن عید را به هم تبریک می‌گویند تا پس از آن دیدوبازدیدهای عید شروع شود.
در این میان کودکان بیش از همه خوشحال به نظر می‌رسند، چون در هر دید و بازدیدی عیدی دریافت میکنند و همین موجب می‌شود تا خوشحالی آنها دو چندان شود.
از جمله مهمترین نشانه‌ها و آداب و رسوم عید فطر در مصر پختن «کیک» است که پخت کیک از زمان فرعون‌ها متداول بوده و می‌توان گفت که کیک را برای اولین بار فرعون‌ها پخته و از مصر به سراسر جهان شیوه پخت آن راه پیدا کرد و از این حیث مصر در پخت انواع و اشکال کیک مانند دایره‌ای، مستطیلی، مخروطی و غیره مهارت خاصی دارند و گفته شده که آنها در پخت بیش از 100 نوع کیک مهارت دارند.
اما در تاریخ اسلامی تاریخ پخت کیک عید فطر به زمان "تولونی‌ها" باز می‌گردد که آن را در قالب‌های ویژه‌ای قرار می‌دادند که بر روی آن نوشته شده بود، «بخورید و شکر را به جا آورید».
اوج هنر کیک‌پزی عید فطر به زمان «إخشیدی‌ها» باز می‌گردد که به یکی از مهمترین نشانه‌های عید تبدیل شد.
در این بین وزیر «ابو بمر المادرالی» به هنر پخت کیک توجه بسیار ویژه‌ای کرد و در میان کیک‌ها سکه‌های طلا گذاشت تا این کیک‌ها نام «حدس بزن» را بیابد، اما بعدها نام آن به «انطونلة» تغییر پیدا کرد.
در برخی سال‌ها دولت به هزینه خود اقدام به پخت انطونله می‌کرد و آن را بین آنها تقسیم می‌کرد، طول این نوع کیک در برخی موارد به 200 متر و عرض آن به 7 متر می‌رسید.
در سال 1124 میلادی خلیفه فاطمی 20 هزار دینار را به پخت کیک عید فطر اختصاص داد و و کارگاه‌های پخت کیک از اواسط ماه رجب شروع به تدارک این کیک کردند و خلیفه فاطمی خود با دست خود اقدام به تقسیم کیک عید بین فقرا کرد.
گفته شده که سفره عید خلیفه فاطمی 1350 متر طول داشت و 60 نوع کیک و غذا در آن مشاهده می‌شد، همانگونه که در زمان او بود که اولین کارگاه پخت کیک تاسیس شد که بر آن نام «دار الفطرة» نهاده شد. اندازه هر کیکی که در این کارگاه پخت کیک پخته می‌شد، اندازه یک قرص نان بود، همانگونه که 16 هزار دینار نیز به دوخت لباس عید برای افراد فقیر اختصاص یافت.
در موزه هنرهای اسلامی در قاهره هم اکنون قالب‌های مختلف کیک وجود دارد که بر روی آنها عباراتی همچون «بخور و شکر کن» مشاهده می‌شود.
غیر از کیک مرسوم است که مردم مصر در عید ماهی می‌خورند و به زیارت اهل قبور می‌روند.
عید فطر در سوریه
مردم سوریه درحالی امسال «عید فطر» خود را پس از یک‌‌ماه روزه‌داری سپری میکنند که «دمشق» این شهر زیبای کهن و قدیمی یکی از بهترین و بزرگ‌ترین و زیباترین عیدهای سپری می‌کند.
خورشید درحالی در این شهر طلوع می‌کند و اشعه‌های آن از لابه‌لای درختان نارنج و پرتقال آن نارنج عبور و کوچه‌های قدیمی و تنگ آن را روشن می‌کند که صدای تکبیر و تبریک عید همه جا را پر کرده و از همه جا به گوش می‌رسد.
خانواده‌های سوری پیش از حلول عید فطر تدارکات خاصی را برای استقبال از این روز در نظر می‌گیرند، از جمله اینکه برای این روز غذاها و شیرینی‌های ویژه پخته یا تهیه میکنند و از چند روز قبل خانه‌ها را تمیز کرده و حتی با خرید اسباب و وسایلی جدید برای خانه تلاش میکنند، حتی در آراستن خانه‌های خود نیز تغییراتی ایجاد و به این ترتیب خود را برای پذیرایی از مهمانان عید آماده کنند و از جمله تدارکاتی که برای این روز دیده می‌شود، تهیه آجیل و خرما و شربت‌های معروف دمشق و مهمتر از همه قهوه تلخ است که نوشیدن آن بین سوری‌ها بسیار متداول و مرسوم است.
همچنین از جمله عادت‌ها و آداب رسوم بسیار رایج میان خانواده‌های سوری در عید فطر خرید هدیه و عیدی برای نزدیکان و بستگان از جمله کودکان است، البته ممکن است این عیدی به شکل دادن مبلغی پول یا خرید لباس نو هم نمود پیدا کند تا به این ترتیب به شادی و سرور کودکان بیش از پیش بیافزاید.
اما عید در استان‌ها و مناطق مختلف سوریه با یکدیگر تفاوت دارد، به ویژه در دو شهر «حلب» و «دمشق» که دارای خصوصیات و ویژگیهای خاصی است که کمتر در شهرهای دیگر سوریه مشاهده می‌شود، از جمله اینکه بازارهای این دو شهر پر از مردمی می‌شود که برای خرید لباس‌ها و غذاهای مورد نیاز خود به این بازارها روی می‌آورند، به ویژه آنکه در دمشق بازارهای محلی بسیاری وجود دارد که مردم برای تامین نیازهای خود به این بازارها می‌روند که در آن انواع غذاها و خوراکی‌ها و شربت‌ها و نوشیدنی‌ها به فروش می‌رسد. از جمله این بازارهای محلی باید از بازار «البزوریة» نام برد که همه چیز را می‌توان در آن یافت از جمله انواع شیرینیها که در انواع و اقسام و اشکال مختلف در این بازار عرضه می‌شود.
با این حال برخی خانواده‌های سوری ترجیح می‌دهند که در خانه‌های شیرینی بپزند و در این راستا همیشه زنان چند خانواده کنار یکدیگر جمع شده و شیرینی‌های عید را می‌زند و آن را بین هم تقسیم میکنند.
اما از جمله معروفترین و مهمترین غذاهایی که به مناسبت عید پخته می‌شود و زنان خانه‌دار با جمع شدن کنار هم آن را می‌پزند، «کبه» است که در هر مناسبتی باید در سفره‌های سوری وجود داشته باشد یا «الشاکریه» که خمیر پخته شده با گوشت است یا دلمه بادمجان و برگ مو که از جمله از غذاهای بسیار معروف سوریه است.
اما با فرارسیدن روز عید همه برای ادای نماز عید راهی مصلی‌ها و مساجد می‌شوند، اما قبل از آن مرسوم است که همه به حمام می‌روند و در این بین در شهرهای بزرگ مردان به حمام‌های عمومی موجود در بازارهای سوریه می‌روند.
همچنین از جمله دیگر عادات روز عید و پس از ادای نماز عید رفتن به مقبره‌ها برای زیارت اهل قبور است و در ساعت 9 صبح عید است که قهوه عید توسط زنان خانه‌دار آماده می‌شود تا در زمان پذیرایی از مهمانان عید به آنها تقدیم شود.
این عید همچنین دارای ویژگی دیگری نیز می‌باشد که دادن «زکات فطره» است تا بین مستمندان و فقرای شهر تقسیم شود.
اهالی دمشق در این میان اولین روز عید را به دید و بازدید از دوستان و نزدیکان اختصاص می‌دهند و در این بین کودکان نیز با پول عیدی‌هایی که گرفته‌اند، از خرده فروشان و دست فروش‌ها خوراکی خریده یا در کوچه‌ها به بازی می‌پردازند.
همچنین مرسوم است که در روز عید افراد متاهل یک خانواده در خانه پدری دور هم جمع می‌شوند، اگرچه به نظر می‌رسد، این رسم اندک اندک و به مرور زمان با صنعتی شدن شهرها و افزایش مشغولیت‌های خانواده‌ها در حال از بین رفتن و کمرنگ شدن است.
عید فطر در عربستان سعودی
در عربستان سعودی نیز نشانه‌های عید را می‌توان از چند روز پیش مشاهده کرد، چرا که مردم عربستان برای خرید مایحتاج عید خود از خوراک و پوشاک و غذا و شیرینی‌های مخصوص عید گرفته مانند "لکیجه" که شیرینی آمیخته به خرما و مغز گردو است، راهی مغزه‌ها و فروشگاه‌ها می‌شوند.
در اولین ساعات عید مردم برای خواندن نماز در مساجد و مصلی‌ها تجمع میکنند و پس از ادای فریضه نماز عید فطر، عید فطر را به یکدیگر تبریک می‌گویند تا پس از آن با رفتن به خانه‌ها خود را برای پذیرایی از مهمانان عید آماده کنند.
از جمله مهمترین آداب و رسوم عید فطر در عربستان رفتن مردم به پارک‌ها و بوستان‌ها و تفرجگاههای داخل و خارج شهرهاست و مردم با تجمع در این تفرجگاهها و بوستان‌ها ولیمه داده و یا قربانی میکنند و به جشن و سرور می‌پردازند.
عید فطر در سودان
اما در سودان خانواده‌ها از اواسط ماه مبارک رمضان اقدام به تمییز کردن و مرتب کردن خانه‌ها و تامین نیازهای خانه برای استقبال از عید فطر میکنند که از جمله آنها باید به خرید انواع شیرینی و نان اشاره کرد که در سودان انواع و اقسام مختلفی مانند الغریبة و البیتی فور و السابلیه و السویسرول دارد.
مردم سودان نیز بسان مردم دیگر کشورهای عربی نماز عید خود را در مساجد و مصلی‌ها برگزار میکنند و پس از آن عید را به یکدیگر تبریک می‌گویند و برای دید و بازدید عید به خانه‌های هم می‌روند، همچنین به دیدار افراد بزرگ خاندان و بیماران و افراد تهیدست می‌روند.
همچنین برخی خانواده‌ها راهی سواحل رود نیل می‌شوند و در تفرجگاههای آنجا کنار هم تجمع کرده و نهار یا شام روز عید خود را صرف می‌کند. این درحالی است که کسانی‌که در شهرهای سودان زندگی میکنند، با فرارسیدن عید، تعطیلات عید را بهترین فرصت می‌دانند تا به روستاها نزدیک خانواده‌ها و بستگان خود بروند.
اما از جمله ویژگیهای عید فطر در سودان دادن «عیدی» است که بزرگ‌ترها آن را به کوچکترها می‌دهند تا هرآنچه بخواهند با آن خریداری کنند.
عید در امارات عربی متحده
در امارات عربی متحده زنان خانه‌دار از چند روز مانده به عید خانه‌ها را تمیز کرده و این یکی از مهمترین عادات و آداب و رسوم عید فطر در امارات است، همچنین زنان این کشور با فرارسیدن عید دست‌های خود را حنا می‌بندند و زنان برای بچه‌های خود لباس‌های نو تهیه میکنند، همچنین اقدام به پخت انواع شیرینیها میکنند.
همچنین در امارات متداول است که در روزهای عید فطر از مهمانان این روز با خرما و قهوه و چای پذیرایی شود. این درحالی است که در روستاها مردم پس از خواندن نماز عید به بوستان‌ها و تفرجگاهها می‌روند و مردان و زنان لباس‌های نو به تن میکنند و آتش بازی میکنند.
عید فطر در عراق
یکی از مهمترین نشانه‌های عید فطر در عراق نصب تاپ و از راه رسیدن چرخ و فلکی‌ها و فرفره فروش‌ها در خیابان‌ها و کوچه‌های مختلف شهرهاست.
در این میان زنان نیز پس از آراستن خانه‌ها به پخت انواع شیرینی از جمله "کلیجه" میکنند که شیرینی تهیه شده با خرما و گردو و پودر نارگیل و هل و دارچین و شکر و کنجد است.
با آغاز عید و پس از ادای نماز عید فطر مردم عراق به دید و بازدید از یکدیگر می‌پردازند و رایج است که خانواده‌های عراقی از مهمانان خود در این روز با چای و شیرینی و راحت الحلقوم پذیرایی میکنند.
دید و بازدیدی‌ها عید در عراق پس از خوردن صبحانه عید و با رفتن کوچکترها به خانه‌های پدران و مادران و بزرگ‌ترهای خاندان آغاز می‌شود یا اینکه برای تفریح و تفرج به پارک‌ها و بوستان و مناطق دیدنی شهرهای خود بروند و ساعتی از روزهای عید را در آنجا سپری کنند.
عید در یمن
نشانه‌های عید فطر در یمن را می‌توان از ده روز آخر ماه مبارک رمضان ملاحظه کرد که در آن بزرگ‌ترها و کوچکترها اقدام به جمع‌آوری هیزم میکنند تا با ایجاد تل و تپه‌ای بزرگ از هیزم‌ها شب عید آنها را بسوزاند و این یکی از مهمترین نشانه‌های عید در یمن است و یمنی‌ها به این ترتیب از یک سو خوشحالی خود از فرارسیدن عید و ناراحتی و اندوه خود از سپری شدن ماه مبارک رمضان بیان میکنند.
این درحالی است که در روستاهای عید مرسوم است که مردم قربانی کرده و گوشت آن را بین مردم فقیر تقسیم میکنند و دوستان و آشنایان کنار هم می‌نشینند و خاطرات شیرین گذشته خود را دوباره زنده میکنند.
مهمترین غذاهایی که یمنی‌ها در روز عید می‌خورند و در همه خانه‌ها می‌توان آن را پیدا «السلته» است که از شنبلیله کوبیده و تکه‌های سیب‌زمینی پخته و اندکی گوشت و برنج و تخم مرغ تهیه می‌شود.
همچنین در روز عید مردم مناطق مختلف یمن به جشن و پایکوبی در میدانهای عمومی شهرها می‌پردازند تا به این ترتیب خوشحالی خود از فرارسیدن عید را بیان کنند.
اخبار ویژه
رنجبر در تشریح جلسه کمیسیون اجتماعی مجلس:
نظرات بینندگان
فیلم و عکس
جدیدترین اخبار پربازدید ها
