چرا برخی افراد به فحاشی پناه می‌برند؟

به گزارش پایگاه 598، «فحش بدهی در دهانت فلفل می‌ریزم!» خیلی‌ها حداقل یکبار در کودکی این جمله را از بزرگترهایشان شنیده‌اند. فحش دادن، نوعی خشونت کلامی است و مانند خشونت فیزیکی می تواند آثار زیانباری بر روان انسان ها داشته باشد، آثاری مخرب که تا سال ها می توانند اثرات جبران ناپذیری داشته باشند.

این روزها شاهد خشونت کلامی در جامعه هستیم، پشت چراغ قرمز، در صف، هنگام رانندگی و حتی در مدارس و بین کودکان و نوجوانان کم سن و سال! مانند هر ناهنجاری اجتماعی و اخلاقی دیگر، این پدیده نیز ریشه در علت‌هایی روانشاختی، جامعه‌شناختی و فرهنگی دارد که در این گزارش مهمترین ریشه‌های روانشناختی مورد بررسی قرار گرفته است.

انواع فحاشی کلامی

فحاشی کلامی می توانند شامل فحش های جنسی، مواردی که توهین آمیز یا کفرآمیز هستند، نسبت دادن نام حیوانات به انسان و تحقیر با عبارات قومیتی باشد. اهانت های نژادی/جنسیتی، کنایه های اجدادی، اصطلاحات مبتذل و عامیانه توهین آمیز نیز در این دسته قرار می‌گیرند. 

چرا افراد به فحاشی و بددهانی پناه می‌برند؟

روانشناسان می گویند: گاهی افراد در مواجهه با دیگران از فحاشی و ناسزا گفتن برای پوشاندن احساس شکست و ناکامی خودشان استفاده می کنند و با فحاشی کردن مشکلاتی روانی که در ساختار ذهنی شان وجود دارد را تسکین می دهند. در برخی موارد،‌ فحاشی ریشه در کودکی و ضعف هایی در الگوی تربیتی فرد دارد. در این مورد دشنام دادن، تسکینی برای روح متلاطم و ساختار وجود فرد است.برخی از اصلی‌ترین دلایل در ادامه مورد بررسی قرار گرفته است:

- ناکامی و شکست

همه انسان ها در طول زندگی با شکست ها، ناکامی ها و چالش هایی روبرو هستند و اینکه بتوانند از این موارد با زبانی خوش و صلح آمیز گذر کنند، نشان از بالغ بودن آنها است. اما همه انسان های نمی توانند با سعه صدر از این چالش ها و مشکلات گذر کنند و در نتیجه دست به رفتارهای خشونت آمیز و گاهی فحاشی و ناسزاگویی می زنند. این افراد در کودکی و حتی بزرگسالی درباره اینکه بتوانند چالش ها را با زبان خوش حل کنند، آموزش ندیده اند.

- یادگیری اجتماعی

خشونت کلامی با زبان انجام می شود و زبان هم باید آموزش داده و آموزش دیده شود. وقتی کودکان در فضای مملو از خشونت و استفاده از واژه های تحقیرآمیز زندگی می کنند و بزرگ می شوند یا والدین مدام دعوا می کنند و با کلمات توهین آمیز یکدیگر را خطاب می کنند، کودکان نیز یاد می گیرند که در ارتباط با دیگرا از این نوع کلام و زبان استفاده کنند.

- عدم توانایی در کنترل احساسات

خشونت کلامی در افرادی که توانایی کنترل احساسات خودشان را ندارند نیز دیده می شود. افرادی که به سرعت عصبانی می شوند و توانایی کنترل خشم را ندارند یا افراد ناامید و شکست خورده در زندگی سخصی و کاری، قادر به کنترل هیجان خودشان نیست و این غیرقابل کنترل بودن احساسات را با فحاشی کردن و استفاده از کلمات توهین آمیز بروز می دهند.

- عدم توانایی برای تحقق خواسته‌ها

روانشاسان می گویند دلایل خشونت کلامی را باید در روان هر فرد جستجو کرد. افراد دارای مشکلات روان شناختی زمانی که قادر نیستند تا آنچه را که می خواند در زندگی به دست بیاورند، خشونت کلامی را در دستور کار خودشان قرار می دهند و شروع به ناسزاگویی و فحاشی می کنند.

- کینه توزی و دشمنی

افرادی هستند که به خاطر اختلافات قدیمی و مشکلات دیگر، نسبت به دیگران حس خشم و تنفر دارند و زمانی که با یکدیگر روبرو می شوند، از مکانیسم های دفاعی ناپخته استفاده می کنند و سعی می کنند با فحاشی و خشونت کلامی احساساتشان نسبت به هم را بروز دهند.

- نداشتن مهارت گفتگو کردن

بعضی از افراد با وجود داشتن سن و سال بالا و بالغ بودن، مهارت گفتگو کردن ندارند یا اگر دارند بسیار اندک است. از همین رو چون نمی توانند مقصود و منظورشان را به درستی و روشنی بیان کنند، به خشونت کلامی یا فحاشی روی می آورند.

- رها شدن از حقارت

در برخی از موارد افراد احساس کوچک بودن و رذالت می کنند و برای اینکه این حس را در خودشان از بین ببرند، دست به خشونت کلامی و فحاشی می زنند. فرد با این کار قصد دارد این احساس ناتوانی و حقارت را متوجه فرد مقابلش کند و بگوید که او حقیر و کوچو نیست بلکه فرد مقابل این ویژگی ها را دارد.

- استفاده از خشونت کلامی به عنوان راه حل

برخی از افراد در کودکی به گونه ای آموزش دیده اند که فحاشی کردن را به عنوان راه حلی برای گذر از چالش ها بدانند و با استفاده از آن بتوانند به هدف خود برسند و چیزی را که می خواهند بدست بیاورند.

- فحاشی کردن، راهی برای فرار از شرایط

گاهی شرایطی به وجود می آید که فرد از فحاشی و خشونت کلامی برای جلوگیری از فضا و شرایطی که راضی به قرار گرفتن در آن نیست، استفاده می کند. برای مثال زمانی که می خواهد از بحث درباره موضوعی خاص با فردی دیگر فرار کند، تنها سلاحش را استفاده از خشونت کلامی و فحاشی کردن می داند و از آن استفاده می کند.

- نشانه یک بیماری نگران‌کننده

براساس اعلام مرکز آلزایمر انگلیس، بعد از تحقیق و بررسی روی حدود500 نفر به این نتیجه رسیدند که علایم دمانس عقلی می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. زوال عقل اغلب با مشاهده فراموشی در فرد همراه است، اما این موضوع نخستین علامت این بیماری نیست. محققان می‌گویند بد دهانی به دیگران می‌تواند از نخستین علایم ابتلا به زوال عقل باشد. افراد مبتلا به زوال عقل ممکن است خویشتن داری خود را از دست بدهند. به همین دلیل اصلا موضوع عجیبی نیست که شاهد آن باشیم این افراد از کلمات زشت، الفاظ رکیک و بی‌ادبانه حتی نسبت به غریبه‌ها استفاده کنند. این افراد ممکن است به دیگران خیره شوند یا به صورت زبانی و جسمی رفتار‌های پرخاشگرانه از خود نشان دهند.

راه‌حل‌هایی برای درمان بددهنی

روانشناسان توصیه می کنند که برای رهایی از این نوع رفتار می توان از آنها کمک گرفت و با انجام تمریناتی ذهن را برای بودن در شرایط مختلف آماده کرد تا بتوان بدور از استفاده از خشونت کلامی و فحاشی با دیگران تعامل داشت.

مهمترین تمرین مورد تأکید توسط روانشناسان این است که فرد به شکل عمیق متوجه باشد فحاشی یک صفت منفی و نامطلوب است؛ این ادراک به او کمک می‌کند قدم‌های جدی برای درمان این مشکل بردارد. راهکار بعدی، لحاظ کردن یک جریمه و یا تاوان برای فحاشی توسط خود فرد است؛ یعنی وقتی اراده کرد با این ویژگی اخلاقی منفی مقابله کند، هر بار که ناخواسته و بر حسب عادت، کلمات زشتی را به کار برد، خودش را جریمه کند. 

روش دیگری که پیشنهاد شده است، مواجه‌شدن خود فرد با تاثیرات آزاردهنده فحاشی از طریق شنیدن آن است؛ به این صورت که صدای خودش را ضبط کند و بعد گوش بدهد. از سویی اینکه برای فرد این موضوع درونی شود فحاشی نشان‌دهنده فرهنگ پایین است، یک عامل بازدارنده مهم است؛ یعنی فرد در مسیر تلاش برای ارتقاء سطح فرهنگی خود، از این عادت اخلاقی فاصله می‌گیرد.

روانشناسان همچنین معتقدند فحاشی با منفی‌بافی و شکایت از زندگی ارتباط معناداری دارد؛ به همین خاطر مثبت‌اندیشی و فاصله‌گرفتن از ناامیدی به درمان این ویژگی کمک بزرگی خواهد کرد. 

راهکار بعدی تغییر الگوی سخن گفتن و تلاش برای استفاده از کلمات جایگزین برای بیان احساسات است؛ طبق گفته روانشناسان با استمرار روی این موضوع، مغز رفته رفته به این کلمات جدید عادت می‌کند و در موقعیت‌های مشابه آن‌ها را جایگزین فحاشی می‌کند.

اما مهمتر از همه اینکه ترک فحاشی یه فرآیند زمانبر است و به صبوری نیاز دارد؛ به‌عبارت دیگر نباید انتظار داشت این عادت نامطلوب مثل هر عادت دیگری به سرعت تغییر کند. باید در انجام تمرینات استمرار داشت.