لیبرالیسم «ریش دار» و لیبرالیسم «ریشه دار»

به گزارش سرویس فرهنگی پایگاه 598، خبر انتخاب فیلم «قهرمان» ساخته اصغر فرهادی از سوی وزارت ارشاد به عنوان فیلم منتخب ایران برای رقابت در جایزه اسکار، به خوبی نشان می دهد جریان لیبرالیسم فرهنگی در کشور ما، فقط محدود به شبه لیبرالیسم ریشه دار پهلوی تا روحانی نیست، بلکه لیبرالیسم ریش دار جدیدی هم وجود دارد که بطور مؤثری در انتخاب‌های فرهنگی دولت جدید دخیل است. در واقع تا زمانی که ما گمان می کنیم لیبرالیسم صرفاً یک ناسزا، یک امر غیراخلاقی یا نفوذ سیاسی است، متوجه آن نخواهیم شد و آن را درک نخواهیم کرد.

لیبرالیسم یک تلقی فرهنگی و اجتماعی همه جانبه است و خلاصی از آن در دنیای امروز با شعار دادن و ژست و پرستیژ فرهنگی گرفتن مقدور نیست. لیبرالیسم آنجایی خود را نشان می دهد که از ترس قضاوتهای کانونهای قدرت و ثروت سینمایی، انتخاب خود را روی سینمایی و شخصیتی متمرکز می کنیم که می دانیم شاید جایزه ببرد و نه روی سینمایی که معرف فرهنگ واقعی ما باشد. فعلاً درباره این که چرا اصغر فرهادی در جشنواره های خارجی مورد استقبال قرار می گیرد، چیزی نمی گوییم زیرا به هر حال درباره آن بسیار گفته شده است.

عجیب آن که مدیران سینمایی کشور هم در دولتی که انتظار تحول سینمایی از آن می رود، از خود تهیه کنندگان انتخاب می شوند. یک تهیه کننده موفق در درجه اول نگران همکارانی است که چند سال بعد باید دوباره سراغ آنها برود و نه نگران سیاستهای فرهنگی کشور. یک تهیه کننده ناموفق چی؟ یک تهیه کننده ناموفق اصلاً نباید برای مدیریت هیچ نهاد سینمایی انتخاب شود و اگر دوستان وزارت فرهنگ تا این حد به انتخابهای آنارشیستی اعتقاد دارند، جای تأسف بسیار دارد. به ویژه که جز همان تهیه کنندگی نیم-بند، هیچ نوع جهت گیری و تمایزی در هنر و محتوای انقلابی در او دیده نشود.

سینما اولاً یک نهاد فرهنگی است و نه اقتصادی. اقتصاد سینما باید بر اساس جهت گیریهای فرهنگی اصلاح شود و نه این که جهت گیری های فرهنگی سینما را عده ای از متنفذان اقتصادی راهبری کنند. عدم توجه به این نکته، منجر به ایجاد مدیریتی در سینما خواهد شد که در پوسته ای از قشری مسلکی مذهبی، تداوم بخش همان سیاستهای اقتصادی-سینمایی قبلی و گیشه مداری و مانند آن شود و خروجی آن گیشه پرستی -صرف نظر از پولشویی ها و روابط مشکوک اقتصادی- جز فرهنگ لیبرالیستی نخواهد بود.

* دکتر جلال غفاری قدیر - استاد دانشگاه