توانمندی‌هایی که در کهن‌سالی شکوفا می‌شوند

به گزارش پایگاه 598، به نقل از شهرآرانیوز: از قدیم می‌گفتند پیری و هزار درد و مرض، اما پا به سن گذاشتن آن قدر‌ها هم بد نیست. مطالعات جدید نشان می‌دهد که با افزایش سن، برخی توانایی‌های ذهنی انسان بهبود می‌یابد.
ذهن انسان بیش از آنچه ما باور داریم، دربرابر راهپیمایی زمان مقاومت می‌کند؛ وقتی پا به سن می‌گذاریم، برخی قسمت‌های مغز حتی بهتر از قبل فعالیت می‌کنند. پیش‌تر ثابت شده بود که با افزایش سن، بخشی از قدرت‌های ذهنی ما، مانند توانایی تجسم شکل‌های دوبعدی و سه بعدی و سرعت پردازش اطلاعات، به تدریج کمتر می‌شود، با این حال تحقیقات اخیر نشان داده است توانایی‌های ذهنی دیگری نیز وجود دارد که با گذشت زمان بهبود می‌یابد. مهم‌ترین این توانایی‌ها دایره واژگان، استدلال و درک کلامی است.

تحقیقات جدید با بررسی توانایی‌های ذهنی ۷۰۲ شرکت کننده در سنین ۵۸ تا ۹۸ سال، نشان داده است که دو عملکرد اساسی مغز با افزایش سن قوی‌تر می‌شود. در این مطالعه از شرکت کنندگان خواسته شد در یک آزمون «شبکه توجه» (ANT) شرکت کنند. با مقایسه زمان پاسخگویی شرکت کنندگان مختلف و کنترل عوامل انحرافی، پژوهشگران دریافتند که ذهن داوطلبان مسن‌تر برای پاسخگویی بسیار سریع، آماده نیست. با این حال به نظر می‌رسید افراد مسن بهتر می‌توانند توجه خود را بر یک بخش خاص متمرکز کنند و این موضوع حتی برای شرکت کنندگان بالای ۹۰ سال هم صادق بود.

علاوه بر این، نتایج نشان داد که هرچه فرد مسن‌تر باشد، مهارت بهتری برای حذف و نادیده گرفتن عواملی دارد که برای حواس پرتی شرکت کنندگان طراحی شده بود. این مهارت تا اواخر دهه ۷۰ زندگی یک فرد، سال به سال بهتر و بهتر می‌شود. این محققان فرایند‌های ذهنی شرکت کنندگان درباره «هشدار» (آماده شدن برای انطباق با اطلاعات جدید)، «سوگیری» (تغییر منابع مغز به یک چیز یا موضوع خاص) و «بازداری اجرایی» (مقاومت دربرابر حواس پرتی‌ها برای تمرکز بر روی یک چیز یا موضوع خاص) را آزمایش کردند. وریسیمو، روان شناسی از دانشگاه لیسبون پرتغال، می‌گوید: «ما هر سه این فرایند‌های مغزی را به طور هماهنگ بررسی کردیم.» او درباره این فرایند‌ها توضیح می‌دهد: «به عنوان مثال عمل رانندگی را درنظر بگیرید. هنگام رانندگی با خودرو، وقتی به یک تقاطع نزدیک می‌شوید، فرایند مغزی «هشدار» درواقع افزایش آمادگی ذهنی شماست.

«سو گیری» توجه، زمانی رخ می‌دهد که توجه شما به یک حرکت غیرمنتظره مانند عبور عابران پیاده معطوف می‌شود و فرایند «بازداری اجرایی» به شما این امکان را می‌دهد تا از حواس پرتی‌هایی مانند دنبال کردن پرواز پرندگان یا خیره شدن به تابلو‌های تبلیغاتی، جلوگیری و تمرکز خود را به رانندگی معطوف کنید.» بر این اساس، تحقیقات فعلی نشان می‌دهد که افراد مسن‌تر در رانندگی با خودرو در پاسخگویی به شرایط جدید، دیرتر عمل می‌کنند، اما آن‌ها بهتر تمرکز می‌کنند و قادرند توجه خود را به چیزی که ضروری‌تر است، معطوف کنند و از حواس پرتی‌ها بگریزند.

این توانایی‌ها تنها در رانندگی کاربرد ندارد. محققان باور دارند که دو فرایند «سوگیری» و «بازداری اجرایی» توجه، در عملکرد‌های حیاتی ذهن همچون حافظه، تصمیم گیری، کنترل خود، جهت یابی، ریاضی، زبان و خواندن، نقش مهمی ایفا می‌کنند. مایکل اولمان، متخصص عصب شناسی از دانشگاه جورج تاون، می‌گوید: «این نتایج شگفت انگیز هستند و تأثیر مهمی بر نحوه نگرش ما به پیری می‌گذارند.» اولمان می‌افزاید: «مردم تصور می‌کنند که توجه و عملکرد‌های اجرایی با افزایش سن کاسته می‌شود، با این حال مطالعات بسیاری در مقیاس کوچک، این فرضیه‌ها را به چالش می‌کشیدند، اما توان تغییر آن را نداشتند. حالا نتایج حاصل از مطالعه بزرگ ما نشان می‌دهد که این توانایی‌های مهم درواقع در دوران کهن‌سالی بهبود می‌یابند. شاید یک دلیل ساده اش این باشد که ما این مهارت‌ها را پیوسته در طول زندگی خود تمرین می‌کنیم.»

هرچند این یافته‌ها با برخی آزمایش‌ها روی افراد مسن مغایر است، محققان تاکید می‌کنند که یافته هایشان در این مقیاس بزرگ، دفاع پذیر است و آنچه ما را از باور آن بازمی دارد، تصورات نه چندان تاییدشده ذهنی مان از پیری است.

عاطفه همایونی

منبع: Science Alert