نگاهی به سریال «The Spy» که پروژه تبلیغاتی موساد در سینماست/ هالیوود همچنان روی خط اغراق!

 کوهن یکی از مهم‌ترین جاسوسان رژیم صهیونیستی در قرن بیستم به شمار می‌رفت که اطلاعات مهم و موثری را طی 4 سالی که در پایتخت سوریه حضور داشت، به تل‌آویو مخابره کرد؛ اطلاعاتی که بسیاری آن را عامل پیروزی ظاهری اسرائیل در جنگ 6 روزه با کشورهای عربی می‌دانند. او البته 2 سال قبل از آغاز این جنگ یعنی در سال ۱۹۶۵ در دمشق لو رفت و توسط اعضای سرویس اطلاعات سوریه بازداشت و در همان سال اعدام شد.

«The Spy» یک سرپوش بر شکست بزرگ اسرائیل در برابر دستگاه‌های امنیتی سوریه است؛ ماجرای جاسوسی که طی چند سال در میان عالی‌ترین مقامات سوری نفوذ می‌کند اما در نهایت به دام دستگاه‌های امنیتی سوریه می‌افتد؛ پرونده‌ای پیچیده که البته هنوز بسیاری از ابعاد آن نامشخص است و حتی خانواده الی کوهن در این میان قصور و کوتاهی «موساد» را عامل لو رفتن وی می‌دانند.

اما فارغ از ابعاد پیدا و پنهان این ماجرای تاریخی، مسأله اصلی در ارتباط با «The Spy»، آشکار بودن سیاست‌های تبلیغاتی موساد در این پروژه است. این مینی‌سریال که محصول کشور فرانسه است، توسط گیدئون راف، کارگردان و نویسنده اسرائیلی ساخته شده‌ و در آن علاوه بر نمایش ماجراهای پیش‌آمده برای «الی کوهن»، سعی شده چهره موساد و فعالیت‌های آن نیز تلطیف شود.

داستان سریال از چگونگی انتخاب کوهن به عنوان جاسوس موساد آغاز می‌شود. اسرائیل که در جنگ با سوریه به واسطه استفاده سوری‌ها از اصول جنگ‌های نامتقارن بشدت دچار ضعف است، تصمیم دارد تا با ورود یک جاسوس به کشور سوریه نسبت به مواضع دفاعی و نظامی آنها اطلاع پیدا کند.

الی کوهن فردی عادی در جامعه اسرائیل است که به واسطه طبقه پایین اجتماعی خود، چندان در جامعه جدی گرفته نمی‌شود اما با انتخاب دستگاه امنیتی اسرائیل برای انجام مأموریتی بزرگ با عنوان جعلی «کامل امین ثابت» به عنوان یک مرد سوری ابتدا راهی آرژانتین و از آنجا به لطایف‌الحیلی راهی سوریه می‌شود. در تمام مسیر قصه سریال اینگونه نشان داده می‌شود که الی کوهن به خواست خود و برای آنکه بتواند خود را به خانواده و اطرافیانش ثابت کند، تن به ورود به این ماجرای پیچیده می‌دهد ولی براساس مستندات تاریخی، کوهن به اجبار دستگاه‌ امنیتی اسرائیل، از محل کار قبلی خود اخراج و از آن به بعد وادار به همکاری با موساد می‌شود.

سریال کاملا در پازل تبلیغاتی دستگاه‌های امنیتی اسرائیل بازی می‌کند؛ کوهن مردی است که با خواسته خود و برای خدمت به وطنش راهی سوریه می‌شود؛ سوری‌ها مردمی خشن و هوسران هستند. مردمی که خواهان تغییر حکومت خود هستند اما در نهایت به واسطه یک کودتا، مجبور می‌شوند به یک دیکتاتوری تازه تن بدهند. جالب اینکه در قسمت ابتدایی سریال اینگونه نشان داده می‌شود که اسرائیل از فعالیت‌های نظامی سوری‌ها بشدت واهمه دارد اما با ورود کوهن به ساختار قدرت در سوریه و نزدیک شدن او به ارکان نظامی این کشور، اتفاقا اینگونه نشان داده می‌شود که این سوری‌ها هستند که از توان نظامی و قدرت اسرائیل می‌ترسند!

سازندگان «The Spy» برای تکمیل پروژه تبلیغاتی خود با نمایش ارتباط خاندان بن‌لادن [به عنوان خاندانی که در ذهن مخاطبان با گزاره‌هایی همچون خشونت و تروریسم گره خورده‌اند] با عالی‌رتبه‌ترین مقامات سوری به نوعی این گزاره را در ذهن مخاطبان تثبیت می‌کنند که مهد تروریسم و شکل‌گیری فعالیت‌های تروریستی سوریه است؛ سوری‌هایی که با پر و بال دادن به بن‌لادن دور از چشم سایر حکام جهان عرب، به نوعی مقدمات شکل‌گیری فعالیت‌های تروریستی آنها را آماده کرده‌اند.

البته این تنها نشانه پازل چیده شده توسط موساد برای نقشه تبلیغاتی خود نیست. موساد که در ماجرای دستگیری و اعدام کوهن به کم‌کاری متهم شده است، اتفاقا با هدف اقناع مخاطب داخلی و هواداران خود هم که شده سعی می‌کند با تقویت گزاره مطرح شده از سوی خود در زمینه کم‌کاری و خطای فردی کوهن در این موضوع، به نوعی انگشت اتهام را از سمت خود به سمت مأمور کشته‌شده‌اش یعنی «الی کوهن» بچرخاند. همچنین با نمایش این موضوع به عنوان یک خطای فردی وانمود کند که دستگیری این جاسوس که موفقیتی مهم برای دستگاه امنیتی سوریه بود، صرفا به واسطه یک اشتباه فردی ایجاد شده است و ایراد و نقصی بر دستگاه امنیتی اسرائیل وارد نیست؛ سرپوشی تمیز بر یک خطای بزرگ!

 نکته دیگر آن است که سازندگان «The Spy»، با نزدیک شدن به فضای زندگی شخصی الی کوهن و نمایش تقلای او برای دیده شدن، اینگونه نشان می‌دهند که او چون خود می‌خواست بیشتر توانایی‌هایش را اثبات کند؛ بی‌گدار به آب زد و در نهایت نیز لو رفت. حتی برای تلطیف چهره ماموران موساد و دلیل تلاش گسترده آنها برای نفوذ به ساختار قدرت در سوریه، مسأله تلاش سوری‌ها برای قطع دسترسی اسرائیل به منابع آبی را مطرح می‌کنند؛ گزاره‌ای که حاکی از یک رفتار غیرانسانی است و به شکل طبیعی هر مخاطبی با هر باور و اعتقادی نسبت به این کنش غیرانسانی موضع‌ خواهد گرفت. پس چه بهتر که اسرائیل نشان دهد آنان که فارغ از نگاه‌های انسانی به دنبال نابودی دشمن خود هستند؛ سوری‌ها هستند نه دستگاه امنیتی اسرائیل!

براساس آنچه در «The Spy» نمایش داده می‌شود، کارکنان «موساد» انسان‌هایی شریف و دلسوز هستند که صرفا برای جلوگیری از کشته شدن مردم مظلوم اسرائیل و دفاع از مرزهای خود دست به کار شده‌اند؛ انسان‌هایی با روحیه لطیف که طاقت هیچ سختی و مشقتی را برای نیروهای زیردست خود و خانواده‌های آنها ندارند! این در حالی است که براساس مستندات تاریخی و مصاحبه‌های اعضای خانواده جاسوس دستگیر شده «موساد»، یعنی «الی کوهن»، فشارهای بسیاری به خانواده او وارد شده است. تا آنجا که «نادیا کوهن» همسر او در گفت‌وگویی در این زمینه می‌گوید: «دولت بارها و بارها من را اذیت کرد. حتی فرزندان کوچک من نیز هزینه‌های زیادی را پرداخت کردند. این درد همواره با ما همراه بود. آنها بدون ترحم ما را در گوشه خیابان رها کردند». همچنین «صوفی بن دور، دختر کوهن که در زمان اعدام پدرش ۵ سال داشت، از روایت منتشر‌شده توسط موساد انتقاد و تأکید کرد که سرویس موساد و دولت اسرائیل تلاش داشتند همواره از وی استفاده کنند. اگر این اتفاق نمی‌افتاد، الی کوهن لو نمی‌رفت».

اما اگر از همه این جار و جنجال‌های رسانه‌ای بر سر شکست دستگاه امنیتی اسرائیل در ماجرای نفوذ یک جاسوس اسرائیلی به سوریه که به وسیله این سریال سعی شده بر آن سرپوشی گذاشته شود، عبور کنیم، مسأله اصلی «The Spy» را باید تصویر متفاوت نمایش داده شده در این اثر از یک جاسوس اسرائیلی بدانیم؛ تصویری که تقویت‌کننده این گزاره در ذهن مخاطبان است که اسرائیل صرفا برای دفاع از خود در برابر دشمنی بی‌رحم (که به دنبال قطع منبع آبی اسرائیل است) و مهد شکل‌گیری تروریسم (نمایش ارتباط محمد بن‌لادن با عالی‌رتبه‌ترین مقامات سوری) وادار شده تا جاسوس خود را عازم سوریه کند. اگرنه مردم اسرائیل، عمدتا یا کشاورزانی ساده‌دل و معصوم (به تصویر نمایش داده شده از مردم اسرائیل در این سریال توجه کنید) هستند یا آدم‌هایی متمدن که کاری به سایر کشورها ندارند و سرشان به کنسرت رفتن و معاشرت‌های خانوادگی گرم است!

همه چیز در کنار هم قرار گرفته تا در کنار تطهیر نسبی جاسوس، به طور کامل از موساد و سایر سیاستمداران اسرائیلی رفع اتهام شود. یک تلاش هنری که اتفاقا با حضور «ساشا بارون کوهن» بازیگر معروف اسرائیلی که عموم مخاطبان او را به واسطه آثار طنزش می‌شناسند، و قرار دادن او در قامت این مأمور اطلاعاتی شریف و خانواده‌دوست! اثرگذاری بیشتری نیز در ذهن مخاطبان خواهد داشت.