خوانش زیاد اخبار ما را دچار نوعی فلج خبری میکند

به گزارش پایگاه 598 به نقل از کمیته رسانه و تبلیغات سومین همایش سواد رسانه ای و اطلاعاتی، دکتر مسعود کوثری درباره نقش و ضرورت توجه به ارتقای سواد رسانه‌ای میان مردم، مسوولان و رسانه‌ها در مواجهه با اخبار کرونا اظهار کرد: علی رغم تجربه های متعددی که مسوولان و مردم در زمینه بحران های طبیعی (زلزله و سیل) طی سال های اخیر داشته اند، این نخستین بار است که با یک بیماری واگیر گسترده و خطرناک روبرو می شویم. از این رو، توجه به ابعاد آن و نقشی که رسانه ها در آن دارند بسیار حایز اهمیت است.

وی در تشریح لطمات بی توجهی به مولفه های سواد رسانه‌ای به عنوان مهارت مواجهه هوشمندانه با محتواهای رسانه‌ای، خاطرنشان کرد: در زمانه ای به سر می بریم که به آرامی قدرت شبکه های اجتماعی از رسانه های جمعی سنتی مثل مطبوعات و رادیو و تلویزیون در حال بیشتر شدن است. به عبارت دیگر، منبع خبر بسیاری از مردم و حتی مسوولان شبکه های اجتماعی هستند که در آنها گردش اخبار بسیار سریعتر از گردش اخبار در شبکه های خبری سنتی است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: با توجه به عدم اعتماد به مطبوعات و رسانه های جمعی دیگر نظیر رادیو و تلویزیون، روز به روز اقبال مردم به شبکه های اجتماعی یا رسانه های اجتماعی افزایش پیدا می کند و این البته ضمن فوایدی که دارد خطراتی را هم دارد. نتیجه این امر افزایش اضطراب اجتماعی در نتیجه گردش سریع خبر و اشباع بیش از حد اخبار در زندگی روزمره مردم است.

کوثری با بیان اینکه این اشباع بیش از حد و غرق شدن مردم در اخبار و گزارش های مختلف نه تنها قدرت قضاوت را از آنها می گیرد، بلکه آنها را دچار نوعی فلج خبری می کند؛ مانند بوکسوری که در رینگ بوکس دائم در حال مشت خوردن است و دیگر توان واکنش نشان دادن هم ندارد، گفت: در این وضعیت سواد رسانه ای نه تنها برای مردم که حتی برای مسوولان هم ضروری و لازم است. زیرا استراتژی های سنتی مسوولان در ایران چندان در این موارد کارا نیستند. استراتژی هایی مثل نفی خبر، تکذیب، تأخیر در اعلام یا استراتژی های دیگری که وجود دارد گاه ممکن است هزینه های زیادی را برای جامعه به بار آورد.

رییس شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه ای و اطلاعاتی نقش رسانه‌های جریان اصلی در ورود به هنگام و تولید محتوای موثر در خنثی سازی شایعات و اخبار جعلی و جریان‌سازی رسانه‌های خارج از کشور را حائز اهمیت دانست و افزود: اگر رسانه های جمعی بدرستی بتوانند وارد معرکه شوند و نقش معیار و میزان خبر درست شوند، می توانند نه تنها به مردم معیارهایی برای قضاوت درست در مورد اخبار و گزارشات بدهند، بلکه به آنها اطمینان خاطر هم می دهند. طبیعتاً در چنین مواردی حجم اخبار بیش از توان مردم است و می تواند کاسه صبر آنان را لبریز کند.

وی یادآور شد: ضروری نیست هر آن چه از شبکه های خارجی پخش می شود، شایعه باشد یا شایعه تلقی شود. حتی اگر خبر درست هم پخش شود، به هر حال ظرفیت تحمل مردم را پایین می آورد و آنان را نگران می سازد. بنابراین، باید فکری برای چنین شرایطی کرد. توضیحات درست و قانع کننده، راهنمایی های خوب که مورد اعتماد مردم باشد و حتی مشاوره های روانشناختی در چنین وضعیتی می تواند بسیار مؤثر باشد. فراموش نکنیم که مردم فقط به خبر و گزارش در چنین وضعیتی نیاز ندارند، بلکه حتی به مشاوره های روانشناختی برای کاهش اضطراب یا آموزش شیوه های مدیریت زندگی روزمره در چنین شرایطی لازم دارند. بنابراین، هم شایعات برای مردم زیان آور است و آنان را نگران می کند، و هم سردرگمی در باره این که در چنین شرایطی چه باید بکنند.

این استاد دانشگاه داشتن سواد رسانه ای را موجب افزایش قدرت تشخیص مردم در برابر شایعات و اخبار نادرست که به ویژه در چنین شرایطی در شبکه های تلویزیونی خارجی یا شبکه های اجتماعی گسترش پیدا می کنند، دانست و افزود: البته سواد رسانه ای باید با یک استراتژی درست اطلاع رسانی همراه شود تا بتواند اعتماد مردم را به آنچه از طریق رسانه های جریان اصلی پخش می شود، جلب کند.

کوثری استراتژی تکذیب یا ناچیز شمردن مساله در چنین مواردی را چندان کارآ ندانست و اظهار کرد: این رویه حتی ممکن است با رشد مشکلاتی که مردم نیز آن را شاهد هستند یا از آن خبردار می شوند، کلاً به بی اعتباری رسانه های جریان اصلی منجر شود. رسانه های خارجی یا شبکه های اجتماعی نیز از این منفذ استفاده می کنند و نقش اصلی اطلاع رسانی را برعهده می گیرند و به اعتبارزدایی از رسانه های جریان اصلی دامن می زنند.

رییس شورای علمی سومین همایش ملی سواد رسانه ای و اطلاعاتی گفت: هرگونه سیاستی در این زمینه باید با توجه به مصالح حکومت و مصالح و خیر عموم مردم شکل بگیرد به طوری که نه به منافع و مصالح ملی ضربه بزند و نه مردم را در بی خبری بگذارد. بنابراین، حتماً باید سیاستی دوجانبه همراه با قدرت انتقادی قائل شدن برای مطبوعات و رسانه ها که مراقب جریان امور هستند در نظر گرفته شود. در ضمن باید برای چنین شرایطی علاوه بر خبررسانی به فکر دیگر نیازهای آموزشی و روانی مردم هم بود.