اشتباه ظریف چه بود؟

باید پذیرفت که عرصه دیپلماسی عرصه اشتباه و خطا در هیچ سطحی نیست. درعرصه دیپلماسی کوچک ترین اشتباه می تواند با ایجاد خطا در نظام محاسباتی دشمنی که بسیار آماده است، هزینه های زیادی را به کشور تحمیل کند. به تازگی آقای ظریف گفت‌وگویی مفصل  با نشریه اشپیگل  داشت که در بخشی از آن خبرنگار از وزیر خارجه سوال می کند که «در پی قتل (ترور) ژنرال سلیمانی آیا شما احتمال مذاکره با آمریکا را رد می کنید؟» و ظریف در پاسخ می گوید: «من هرگز این احتمال را منتفی نمی‌دانم که افراد رویکرد خود را تغییر دهند و واقعیات را بپذیرند. برای ما فرقی نمی‌کند که چه کسی در کاخ سفید حضور دارد. آن چه اهمیت دارد، چگونگی رفتار آن‌هاست. دولت ترامپ می‌تواند گذشته خود را اصلاح کند، تحریم‌ها را بردارد و به میز مذاکره برگردد. ما هنوز در میز مذاکره مانده‌ایم. آن‌ها طرفی هستند که میز مذاکره را ترک کرده اند. ایالات متحده، آسیب بزرگی به مردم ایران وارد کرده است. روزی خواهد رسید که آن‌ها باید این آسیب را جبران کنند. ما شکیبایی زیادی داریم.»

۱- این جملات را اگر ظریف پیش از سیزدهم دی ماه و ترور ناجوانمردانه حاج قاسم سلیمانی مطرح می کرد، بخشی از سیاست های دیپلماسی ایران بود که بارها و بارها تکرار شده بود اما منطقا باید پذیرفت که پس از آن که ارتش آمریکا به دستور مستقیم ترامپ، فرمانده نیروی قدس سپاه را ترور کرده است، دیگر وزیر خارجه ما نمی تواند مقابل کسی که حالا دستش مستقیما به خون یکی از مقامات بلندپایه کشور آلوده است، همان حرف های سابق را تکرار کند. 

حتی اگر آقای ظریف اعتقاد دارد که او در این شرایط نیز باید مسیر دیپلماسی را پی بگیرد بازهم  باید توجه می کرد که این مسیر را نباید با هر حرف و جمله ای دنبال کند. دیپلماسی آداب مهمی دارد که از جمله آن دقیق حرف زدن است به نحوی که دشمن نتواند آن را به ضعف ایران تعبیر کند. سوال این است که در شرایطی که ترامپ یکی از مقامات ارشد کشور و یکی از اسطوره های ملت ایران را با فرمان مستقیم به شهادت رسانده، آیا این حرف ظریف چیزی جز پالس دادن برای مذاکره در هر شرایطی است؟ من می پذیرم که دیپلمات باید به دنبال دیپلماسی باشد، اما نه با هر حرف و جمله ای! این مسئله آشکارا پیام ضعف از ایران به آمریکا صادر می کند و از آن مهم تر این که این پالس اشتباه ظریف، «نظام محاسباتی» دشمن را مختل می کند و او را به غلط می اندازد به این معنا که دشمن تصور می کند حالا که هرکاری خواسته کرده و حتی قمار بزرگش را هم انجام داده یعنی  سردار سلیمانی عزیز (رضوان ا... تعالی علیه) را هم ترور کرده، بازهم ایران از مذاکره دم می زند. از این رفتار چیزی جز بیشتر کردن فشار از سوی آمریکا و جری شدن این کشور علیه ایران، عاید مردم می شود؟

۲- تیم رسانه ای ترامپ که به نظر می رسد از چند فارسی زبان برانداز بهره می برد، با درک شرایط ایران و نگاه هایی که به ظریف وجود دارد، همین بخش از گفت وگوی ظریف را برجسته کرد و از طریق یک توئیت فارسی، زمین بازی جدیدی تعریف کرد. لذا باید مراقب بود تا در زمین دشمن بازی نکرد و نقد ظریف نباید منجر به تقویت تصویر ضعیف از ایران شود، مخصوصا مواضع اصلاحی ظریف باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد تا روشن شود موضع ایران یکپارچه مقابله با ترامپ است. ظریف نیز باید این اشتباه را جبران کند به گونه ای که نظام محاسباتی دشمن اصلاح شود. البته مواضع بعدی ظریف در این زمینه بخشی از همین اصلاح است اما تا آثار اشتباه صورت گرفته جبران شود، هنوز باید مراقبت بیشتری صورت گیرد.