جزئیات گم‌شدن یک‌میلیارد یورو ارز دولتی توسط شرکت‌های "دولتی"

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، فرهیختگان نوشته است: خبر «گم‌شدن یک‌میلیارد یورو ارز دولتی» در هفته‌های اخیر حسابی سروصدا کرد. اولین واکنش‌ها با این خبر از سوی دولتی‌ها بسیار جالب و قابل‌تامل بود، به‌طوری که با افشای مفاد نامه محمود واعظی، رئیس دفتر ریاست‌جمهوری که خطاب به چهار وزیر کابینه از آنان خواسته بود درباره سرنوشت نزدیک به یک‌میلیارد یورو ارز دولتی در دست ۱۰ شرکت دارویی و ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی توضیح دهند، ابتدا علی ربیعی، سخنگوی دولت، گم‌شدن این مقدار ارز دولتی را تکذیب کرد و به مردم اطمینان داد که چنین چیزی نبوده است. پس از ربیعی، فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز اعلام کرد: «گم‌شدن یک‌میلیارد یورو ارز دولتی به‌هیچ‌وجه صحت ندارد. ارز که گم نمی‌شود، براساس قانون هر واردکننده‌ای پس از تخصیص ارز چهارماه فرصت دارد کالا را وارد کشور کند.» اما اینها همه ماجرا نبود، چراکه چند روزی از تکذیبیه‌های مکرر دولتی‌ها نگذشته بود که عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور اسامی افراد و مجموعه‌هایی که با تایید دستگاه‌های دولتی اقدام به ثبت سفارش و دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی از بانک مرکزی کرده‌ اما هنوز کالای مورد نظر را به کشور وارد نکرده‌ بودند را اعلام کرد. براساس آنچه در نامه رئیس‌کل بانک مرکزی آمده، به‌رغم تمام تلاش‌های به عمل آمده و تخصیص و تامین ارز برای واردکنندگان مورد تایید دارای ثبت سفارش، ۲۰ واردکننده مورد اطمینان دولت با وجود انقضای مهلت قانونی نسبت به رفع تعهد از ۹۷۹ میلیون یورو ارز دولتی دریافتی خود نکرده‌اند.

در گزارش حاضر، «فرهیختگان» به بررسی جزئیات تخلف ارزی یا ارز رفع تعهدنشده این ۲۰ شرکت پرداخته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد:

۱- همه این ۲۰ شرکت از واردکنندگان مورد اعتماد دولت بوده و بین آنها دو شرکت نیز کاملا در مالکیت دولت است. درمجموع از کل ۹۷۹ میلیون یورو تخلف ارزی، ۵۷۱ میلیون یورو از آن معادل ۵۸ درصد کل تخلف ارزی مربوط به دو شرکت دولتی بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام کشور است،

۲- برخی از این شرکت‌هایی که تخلف ارزی دارند، از شرکت‌ها و برندهای معتبر کشور هستند که در این زمینه قبل از آنکه اتهامات بیشتری به این شرکت‌ها و برندها وارد شود، باید ریشه‌یابی شود که دلیل تخلف ارزی آنها چه بوده است. همچنین این اقدام شرکت‌های مذکور چه تاثیری روی کالاهای اساسی در بازار داشته است. به‌عبارت دیگر، آیا تعارض منافعی برای این اقدام قابل تصور است؟

۳- مهم‌ترین نتیجه این لیست تخلف ارزی، زیر سوال رفتن حکمرانی دولت است که در زیرمجموعه‌اش دو شرکت بزرگ ۵۸ درصد از کل تخلفات ارزی را انجام داده‌اند.

طبق آنچه در نامه واعظی و عینا در نامه رئیس‌کل بانک مرکزی منتشرشده، ۱۰ شرکت حوزه دارو و ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی پس از گذشت مهلت قانونی رفع تعهد ارزی، بیش از ۹۷۹ میلیون یورو ازمجموع ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافتی خود هیچ کالایی وارد نکرده‌اند. بین شرکت‌های متخلف، ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی درمجموع نزدیک به ۸۴۹ میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارند. در این زمینه بررسی جزئیات نشان می‌دهد این ۱۰ شرکت عبارتند از: بازرگانی دولتی ایران، پشتیبانی امور دام کشور، طبیعت سبز میهن، صبا پیشرو کالا، غذا فرآور پنگوئن، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام، آوا تجارت صبا، صنعت غذایی کوروش، آریا تجارت سده و توسعه کشت و صنعت اکسون.

همچنین طبق آمارها، ازمجموع ۸۴۹ میلیون یورور تخلفات ارزی شرکت‌های واردکننده کالاهای اساسی، حدود ۵۷۱ میلیون یورو یا ۶۷ درصد از کل تخلفات ارزی مربوط به دو شرکت دولتی بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام کشور است.

پس از دو شرکت دولتی، سومین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، شرکت طبیعت سبز میهن است که ۵۶.۷ میلیون یورو تخلف ارزی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد مالک این شرکت ابوالفضل پایداری و شرکا هستند. همچنین ابوالفضل پایداری فرزند ایوب پایداری، مالک لبنیات و بستنی میهن است.

چهارمین شرکت با بیشترین تخلف ارزی، صبا پیشرو کالا با ۴۸.۶ میلیون یورو تخلف است که اطلاعات چندانی درباره آن منتشر نشده اما بررسی‌ها در روزنامه رسمی نشان می‌دهد در آخرین تغییرات مدیریتی این شرکت (اردیبهشت سال جاری) محمدمحسن و محمدحسن طباطبایی به‌ترتیب رئیس هیات‌مدیره و نایب‌رئیس هیات‌مدیره و علی ابراهیمی به مدیرعاملی این شرکت انتخاب شده و شرکت در شهر «قم» مستقر است.

پنجمین شرکت، غذا فرآور پنگوئن با نزدیک به ۴۷ میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده است که مدیریت آن به‌عهده رضا جعفری بوده و شرکت در شهرستان زرندیه استان مرکزی قرار دارد.

ششمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام است که ۴۶ میلیون یورو تخلف ارزی دارد. این شرکت با نام مرتضی سلطانی شناخته می‌شود که خالق برندهای معتبری چون زرماکارون است.

هفتمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، مربوط به شرکت آوا تجارت صبا است که ۳۱.۵ میلیون یورو تخلف ارزی دارد و مدیریت آن با خانواده مشهور مدلل است. همچنین خانواده مدلل بخش عمده و اصلی واردات بازار خوارک دام و طیور کشور را در دست دارند.

هشتمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، صنعت غذایی کوروش است که ۲۶.۷ میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارد. مدیریت این شرکت با محمدکریم فضلی است که همه او را با گروه صنعتی گلرنگ می‌شناسند.

نهمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، آریا تجارت سده با ۱۱.۶ میلیون یورو ارز رفع تعهد نشده است. درباره این شرکت اطلاعات چندانی در دست نیست اما مدیریت آن با حمیدرضا قاسمی و حمید حاج‌حیدری است.

دهمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی مربوط به توسعه کشت و صنعت اکسون است که بیش از ۹ میلیون یورو ارز رفع تعهد نشده دارد.

بررسی تفصیلی این آمارهای اعلام‌شده نشان می‌دهد ازمجموع ۹۷۹ میلیون یوروی گم‌شده یا رفع تعهد نشده، ۱۳۰ میلیون دلار آن مربوط به تعهدات ۱۰ شرکت دارویی شامل اکتوور کو، داروسازی دکتر عبیدی، بهستان دارو، کوبل دارو، رویان دارو، داروسازی تهران شیمی، داروسازی دانا، اوین دارو، فناوری آزمایشگاهی و کی‌بی‌سی است که مبالغ عددی آن در جدول قابل مشاهده است. طبق آمارهای جدول، شرکت اکتوور کو با ۲۵.۶ میلیون یورو، شرکت داروسازی دکتر عبیدی از زیرمجموعه‌های کوبل دارو با ۲۱.۹ میلیون یورو، شرکت بهستان دارو از زیرمجموعه‌های گروه بهفار با ۱۴.۷ میلیون یورو، کوبل دارو ۱۳.۱ میلیون یورو، رویان دارو با ۱۱.۹ میلیون یورو و شرکت تهران شیمی با ۱۱.۱ میلیون یورو ۶ شرکتی دارویی هستند که بیش از ۱۰ میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارند.

در کنار تخلفات ارزی، این سوال مطرح می‌شود که ۲۰ شرکت مذکور چه مقدار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده‌اند. بررسی ارز دریافتی شرکت‌های مذکور از این منظر دارای اهمیت است که تخلفات ارزی ۹۷۹ میلیون یورویی شامل کل ارز دریافتی این ۲۰ شرکت در یک‌سال اخیر نمی‌شود، بلکه شامل آن‌دسته از ارزهای دریافتی است که مهلت قانونی ایفای تعهد آنها گذشته وگرنه بخش قابل‌توجهی از ارزهای دریافتی شرکت‌های مذکور هنوز دارای مهلت قانونی بوده و قطعا در این لیست نیامده است.

در این زمینه بررسی لیست دریافت‌کنندگان ارزی بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد ۲۰ شرکت مذکور طی فروردین ۱۳۹۷ تا اول تیرماه سال جاری (۱۵ ماه) درمجموع ۶.۱ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی از دولت دریافت کرده‌اند که سهم ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی ۴.۸ میلیارد دلار و سهم ۱۰ واردکننده محصولات دارویی نزدیک به ۱.۳ میلیارد دلار است.

طبق آنچه در جدول آمده است، بررسی لیست دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی بانک مرکزی نشان می‌دهد ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی ۴.۸ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته‌اند.

بین شرکت‌های دریافت‌کننده ارز دولتی، دو شرکت دولتی مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و سهامی پشتیبانی امور دام کشور درمجموع بیش از یک‌میلیارد و ۷۲۰ میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده‌اند که این میزان معادل ۳۵ درصد کل ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافتی ۱۰ شرکت واردکننده کالاهای اساسی است.

در رتبه سوم، شرکت آوا تجارت صبا قرار دارد که مدیریت آن با خانواده مدلل بوده و توانسته ۷۶۲ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کند.

رتبه چهارم بیشترین دریافت ارز دولتی مربوط به شرکت طبیعت سبز میهن با دریافت ۶۷۰ میلیون دلار است. همان‌طور که گفته شد، این شرکت با مدیریت فرزند ایوب پایداری، مالک برند میهن اداره می‌شود.

پنجمین شرکت دریافت‌کننده بیشترین ارز دولتی، شرکت صنعت غذایی کورش (با مالکیت محمدکریم فضلی، بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ) است که طی ۱۵ ماه ۳۳۷.۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده است.

ششمین شرکت دریافت‌کننده بیشترین ارز دولتی، شرکت آریا تجارت سده با دریافت نزدیک به ۳۱۷ میلیون دلار است.

 هفتمین شرکت با دریافت بیشترین ارز دولتی میان این ۱۰ شرکت، توسعه کشت و صنعت اکسون است که طی ۱۵ ماه ۲۸۸.۸ میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده است.

هشتمین شرکت، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام با مالکیت مرتضی سلطانی، مالک برندهای مشهوری همچون زرماکارون است. این شرکت طی یک‌سال اخیر ۲۸۰.۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده است.

نهمین شرکت بین ۱۰ شرکت مذکور، صبا پیشرو کالا است که طی ۱۵ ماه نزدیک به ۲۵۵ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده است.

دهمین شرکت، غذا فراور پنگوئن است که طی ۱۵ ماه بیش از ۲۲۱ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده است.

طبق آنچه گفته شد، ۲۰ شرکت دارای تخلف ارزی یا ارز رفع تعهدنشده طی فروردین ۹۷ تا اول تیرماه سال جاری (۱۵ ماه) درمجموع ۶.۱ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی از دولت دریافت کرده‌اند که از این مقدار نزدیک به ۱.۳ میلیارد دلار آن سهم ۱۰ شرکت واردکننده محصولات دارویی است. در این زمینه بررسی تفصیلی نشان می‌دهد شرکت کوبل دارو با دریافت ۲۹۶ میلیون دلار ارز دولتی، رتبه اول را بین ۱۰ شرکت دارویی دارد. البته اگر ۸۲.۳ میلیون دلار ارز دریافتی شرکت داروسازی دکتر عبیدی را که از زیرمجموعه‌های کوبل دارو است به این مقدار اضافه کنیم، کوبل دارو عملا طی ۱۵ ماه اخیر ۳۷۸ میلیون دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی دریافت کرده که با توجه به حجم داروی وارداتی، رقم بسیار قابل‌توجهی برای یک یا دو شرکت است. پس از کوبل دارو، شرکت بهستان دارو از زیرمجموعه‌های هلدینگ بهفار، ۲۹۳ میلیون دلار، شرکت اکتوورکو بیش از ۲۰۴ میلیون دلار، شرکت فناوری آزمایشگاهی حدود ۸۲ میلیون دلار، شرکت اوین دارو حدود ۷۵.۶ میلیون دلار، شرکت داروسازی دانا ۶۴.۷ میلیون دلار، شرکت رویان دارو بیش از ۶۲ میلیون دلار، شرکت داروسازی تهران‌شیمی با ۶۰.۵ میلیون دلار و شرکت کی‌بی‌سی با نزدیک به ۴۸ میلیون دلار در رتبه‌های دوم تا دهم دریافت بیشترین ارز دولتی قرار دارند.