اروپا عقیم است

اروپا عقیم است. ۹ ماه انتظار برای اینکه اروپا برای حفظ برجام، کدام شق القمر را خواهد کرد، به تولد جنین مرده و ناقص الخلقه ای به نام INSTEX منتهی شد. درست مانند اینکه کسی ۹ ماه انتظار فرزند آوری بکشد اما موجودی دیگر متولد شود که حداقل شباهت ها را به انسان نداشته باشد و به پدر بگویند شما اکنون صاحب یک بزغاله هستید که نفس نمی کشد!

آیا ما از اروپا خواسته بودیم که برای ما SPV یا INSTEX راه اندازی کند؟ خدعه های آمریکا به عنوان کلاهبردار اصلی که جای خود محفوظ. اما اروپایی ها در توافق هسته ای، بر عهده گرفتند در مقابل انجام تعهدات ایران، مقابل تحریم های بانکی و مالی و نفتی و بیمه ای بایستند. وزارت خارجه ما نام این توافق را "ب ر ج ا م" گذاشت؛ یعنی "برنامه جامع اقدام مشترک".

اما برجام از همان آغاز برجای (برنامه جامع اقدام یکطرفه) بود و به تدریج با بدعهدی های غرب، ماهیت "درجا زن" برجام برای ایران بیشتر آشکار شد. نشان به آن نشان که دولت اوباما قانون محدودیت ویزا را با نقض صریح برجام به اجرا گذاشت. سپس، معلوم شد به تصریح آقای ظریف، ایران بعد از دو سال نمی تواند حتی یک حساب بانکی در لندن افتتاح کند. انگلیسی ها حتی به بیمار ایرانی که در لندن جراحی کرده و ادامه معالجه اش باید همان جا انجام شود، ویزا نمی دهند!

آلمانی ها بهمن پارسال به هواپیمای آقای ظریف که به دعوت رسمی خودشان به کنفرانس انیتی مومیخ رفته بود، بنزین ندادند و پس از رواداشتن اهانت، با مداخله وزارت دفاع، یک باک بنزین به هواپیمای او دادند. تکلیف بدعهدی های فرانسه (شرکت های ایرباس و پژو و رنو) و میزبانی سازمان تروریستی منافقین و سپس اتهام پراکنی تروریستی علیه ایران هم که روشن است.

بدین ترتیب، ترامپ ۹ ماه پیش فقط از واقعی رونمایی وگواهی مرگ برجام را صادر کرد. شاید این کار به ضرر عملیات فریبی به نظر برسد که برجام فقط استارت آن بود. اما دولت آمریکا با انفعالی که از دولت روحانی سراغ گرفته بود، تصور می کرد ضمن تشدید فشار می تواند امتیازات بیشتری درباره FATF و مهار برنامه موشکی و نفوذ منطقه ای ایران بگیرد. INSTEX سند ادراک و برآورد درست دولت آمریکا از دولت روحانی و تیم ظریف است؛ مگر اینکه شاهد واکنش قاطع باشیم.

در این مسیر، اروپایی ها یا از همان آغاز، با دولت جدید آمریکا هماهنگ بودند و یا اینکه کوشیدند از فشار آمریکا برای مطالبه امتیازات جدید از ایران اسفاده کنند و نیاز و مضیقه دولت روحانی (به ویژه درباره وعده های داده شده به مردم) را ابزار چانه زنی جدید قرار دهند. ایده تولد سازوکاری جدید به نام SPV -مشروط به عقدی جدید و عبور از مطالبه کودک سر راهی و گمشده به نام برجام و تعهدات آن- از همین جا شکل گرفت.

وقتی شما نمی توانید برای چیزی نام انتخاب کنید، از بحران هویت آن شیء (مسما) حکایت می کند؛ همان شتر گاو پلنگ (زرافه ای) که هر قسمتی از بدنش به موجودی شبیه است اما هیچکدام شان نیست. شتر مرغی که نه می خواهد بار ببرد و نه می خواهد بپرد. برجام و SPV (کانال مبادلات مالی ویژه ایران) و سپس INSTEX ( Instrument in Support of Trade Exchanges- ابزار پشتیبان فعالیت‌های تجاری) چنین هویت آشفته و سردرگرمی را بازگو می کنند.

اس پی وی، تعهدات برجامی اروپا را به مبادله نفت در مقابل کالا فرو می کاست اما در همین چهار پنج ماهی که نامش سر زبان ها بود، به INSTEX و "مبادله پول نفت (دیگر کشورها) با غذا و دارو" فرو کاسته شد. در واقع، SPV قرار بود کاریکاتوری از تعهدات برجامی اروپا باشد اما حالا اینستکس را رو کرده اند که کاریکاتوری از وعده های اروپا در قالب SPV است!

آنچه طبق برجام برعهده اروپاست و باید بعد از خروج آمریکا انجام می داد، "اعتراض رسمی به آمریکا در شورای امنیت (ولو با وتو روبرو می شد)، مقابله صریح و کامل با بازگشت تحریم های ثانویه آمریکا، تضمین خرید نفت، و همکاری بانک ها و شرکت های اروپایی با ایران در تمام حوزه های معاملاتی قانونی" بود.

اما اکنون در حالی که تقریباً تمامی این مسئولیت ها زیر پا گذاشته شده، اروپا برای چندمین بار وعدهفروشی می کند، آن هم #مشروط به اخذ امتیازات جدید! بیانیه انگلیس و فرانسه و آلمان (ونه حتی بیانیه نامعتبر ۲۸ کشور در قالب اتحادیه اروپا) تصریح می کند:

"سه کشور در گام اول، از معاملات تجاری مشروع، با تمرکز بر اساسی ترین بخش ها برای مردم ایران همچون تولیدات دارویی، کالاهای پزشکی و تولیدات کشاورزی - غذایی حمایت خواهد کرد.

هدف INSTEX در بلند مدت (!؟) گشایش به روی همه کشورهای ثالث خواستار تجارت با ایران است و سه کشور به مطالعه امکان های رسیدن به آن را ادامه خواهند داد. اجرای عملیاتی INSTEX رویکردی تدریجی خواهد داشت.

اینستکس بر اساس شدیدترین استانداردهای مبارزه با پولشویی و تامین مالی تروریسم(AML/CFT) و با رعایت تحریم های اتحادیه اروپا و سازمان ملل متحد کار خواهد کرد. از این لحاظ، سه کشور انتظار دارند ایران سریعاً همه عناصر برنامه اقدام FATF خود را به سرعت اجرا کند".

اروپا دراینستکس جا خالی داده و فعلاً سه کشور باقی مانده اند. با این اوصاف، اگر عایدی موهوم برجام از وعده "لغو همه تحریم های بانکی و مالی و نفتی در روز اجرای توافق" (تصریح روحانی) به تقریباً هیچ تنازل پیدا کرد، عایدی SPV تنازل یافته به INSTEX، یقیناً هیچ بلکه "خسارت چند لایه" است. به همین دلیل هم یک مقام در سفارت آمریکا در آلمان اعلام می کند "انتظار نداریم این سازوکار، تاثیری بر فشارهای و تحریم های ما بر ایران داشته باشد".

شعبده بازی اروپا پس از ۹ ماه در واقع، زدن کرم بر سر قلاب و گذاشتن طعمه زیر تله FATF برای #برجامیزاسیون اقتدار منطقه ای و موشکی ایران است. اکنون حجت بر مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای عالی امنیت ملی برای نفطه پایان گذاشتن بر امید به اروپا تمام شده است.

سازو کار جدید، عملاً وقت کشی و بلا استفاده است؛ فقط چند ماه دیگر ما را معطل می کند تا حربه توقف تعهدات برجامی یکطرفه (به عنوان اهرم وادار کردن اروپا به انجام تعهدات) را به کار نگیریم یا تدبیری فراتر از برجام برای رونق اقتصاد خود به عنوان هجدهمین اقتصاد بزرگ دنیا در قلب تجارت دنیا نیاندیشیم. گشوده شدن گره اقتصاد ما متوقف به ناامیدی مطلق از غرب است. اگر هم می خواهیم مراودات با اروپا را حفظ کنیم، چاره اش متوازن کردن ناموازنه پسا برجامی است.