عباس بابایی "اسپارتاکوس" ارتش ایران بود

سایت خبری ندای انقلاب، دوران دفاع مقدس درتمام مقاطعش شاهد دلاوری های مردی مردان نیروی زمینی دریایی، سپاه وبسیج بوده است.دراین میان نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی وخلبانان تیزپروازنقش بسیار پر رنگی در ترسیم معادلات جنگی داشته اند.

عملیات قهرمانانه شهیدعباس دوران درحمله به بغدادوجلوگیری ازبرگزاری کنفرانس غیر متعهدهادراین شهر، رشادت های خلبانان زبده ای نظیر شهید شیرودی، عباس ستاری...نمونه های کوچکی ازاین دلاورمردی ها هستند.شهیدعباس بابایی خلبان ورزیده،معتقد وشجاع نیروی هوایی باسابقه دهها ساعت پروازصوتی وعملیاتی جنگی یکی ازنگین های شاخص نیروی هوایی دردوران دفاع مقدس است.

ساخت مجموعه (شوق پرواز) به کارگردانی یدالله صمدی کارگردان کهنه کاروباسابقه سینمای ایران درباره زندگی این شهید خدمت کوچکی درارائه رشادت های این بزرگمرد پهنه آسمان ها بود.

* براساس چه ویژگی وشرایطی به سراغ ساخت مجموعه ای درباره شهدی بابایی رفتید؟

** دوستان عزیزم مجید مجیدی و سعید ملکان از من درباره ساخت مجموعه ای درباره شهید بابایی دعوت کردند و چگونگی انتخاب من برای ساخت مجموعه یک سوال بزرگ را در ذهنم به وجود آورد.انواع و اقسام ژانرها نظری ژانر کمدی ،درام،حادثه ای، فولکور را کار کرده بودم.صحبت هایی انجام شد و براساس طرح مجید مجیدی و سیناپسی که فرهاد توحیدی آنرا نوشته بود متوجه ارزش های کار، فیلم نامه متفاوتی آن شدم.به اتفاق مجیدی، جواد نوروزبیگی تهیه کننده و ناصر دهقانی مدیر موسسه شاهد برای شروع کار به قزوین رفتیم و پس از صحبت با خانواده شهید بابایی و مسئولان استانی علاقه بسیار زیادی به ساخته شدن این مجموعه نشان دادند.درادامه بعد ازبازگشت پیشنهاد ساخت مجموعه ارا پذیرفتم.

* در گذشته مقدمات ساخت مجموعه ای بر اساس زندگی شهید بابایی فراهم بود. واکنش خانواده شهید بابایی در این خصوص چگونه بود؟

* بله،درحدود چندسالی قرار بود این پروژه به مرحله تولید در بیاید.به هرحال با حضور مجید مجیدی به عنوان مشاور پروژه و من به عنوان کارگردان خانواده شهید بابایی این  بار امید زیادی به ساخته شدن مجموعه پیدا کردند و همسر و مادر شهید بابایی یکی از آرزوهای دیرینه شان تولید همین مجموعه بود و خوشبختانه از هیچ کمکی روی گردان نبودند.

* ساخت فیلم و سریال هایی با موضوع دفاع مقدس می تواند بیانگر جریان ها و معرفی آدم های جنگ به نسل حاضر باشد؟

** ارتباط درست نسل جوان مشروط به نوع و جنس کار است. اگر بخواهیم زندگی سردار جنگ را یک سویه فرض کنیم و او را انسانی کامل و معصوم فرض کنیم و مبالغه پردازی انجام بدهیم به هیچ وجه کار قابل قبول و واقعی به دست نخواهد آمد-در ساختار باید سعی کنم شخصیتی از آن بزگواران ترسیم کنیم که منطبق بر حقیقت و آن گونه که بوده اند، باشد. به هر حال همه این عزیزان انسان بودند که ویژگی های اخلاقی و رفتاری، آنها را متمایز کرده است.

آدم هایی که شاید در دور و برمان از آنها هنوز داشته باشیم. شهیدبابایی انسانی بودکه به تحصیلات توجه ویژه ای داشته است و در رشته پزشکی نیز پذیرفته شده است. اما به دلیل علاقه به خلبانی این رشته را انتخاب کرد و در امریکا دوره خلبانی را با بهترین نمرات ممکن سپری کرد و در بازگشت جزو خلبانان نُخبه ای بود که برای خلبانی اف ۱۴ انتخاب می شود. شهید بابایی علاوه بر مهارت در پرواز به لحاظ فنی و تکنیکی هم جزو افسران زبده نیروی هوایی محسوب می شود.

ویژگی شخصیتی شهید بابایی در نوع خودش بی نظیر بود و وی ازسنین کودکی توجه ویژه ای به خانواده و اطرافیانش داشته و وقتی که متوجه می شود قراراست فراش مدرسه را به دلیل بیماری و اینکه به نظافت مدرسه نمی رسد، اخراج کنند- صبح های زود از دیوار مدرسه بالا می رفته و حیاط مدرسه و کلاس ها را جارو می کرده است. به پیرمرد و پیرزنها کمک میکرده و با انکه در ارتباط بود. روزی به اداره پدرش برای نوشتن مشق می رود و با مداد اداره پدرش شروع به نوشتن تکالیف مدرسه می کند این ماجرا مربوط به ۷-۸ سالگی شهید بابایی بوده است.بعداز اینکه پدرش می گوید با مداد اداره مشق هایت را نوشته ای چرا با مداد خودت ننوشته ای؟ شهید بابایی تمام مشق هایش را خط می زند. بنابراین دروجود او آنی وجود داشته است که بعدا تبدیل به یکی ازخلبان های بی نظیر و درخشان ایران در دوران دفاع مقدس می شود و در حدود شصت عملیات پروازی موفق در زمان جنگ داشته است. در عملیاتی شهید بابایی برای انجام ماموریتی به عراق می رود و بعد از بمباران موفق اهداف مرود نظر باک جنگده اش مورد اصابت ضد هوایی قرارمی گیرد و بنزین ها از باک هواپیما سر زیر می شود.برای نریختن بنزین ها شهیدبابایی با مهارت هواپیما را تا پایگاه هوایی در داخل کشور وارونه خلبانی می کند. عملی که از عهده هیچ خلبانی برنمی آید درنشست هایی که با خلبان های همدوره اش داشتیم برخی از آنها می گفتند که اگر شیشه جنگنده اش کثیف بود از زمین بلند نمی شدند و عنوان می کردند عباس بابایی یکی از دل و جگردار وشجاع ترین انسان هایی بود که تا به حال دیده اند.در هر موقعیتی وقتی دستور پرواز می گرفت به وظیفه اش عمل می کرد.

* رابطه بابایی با همرزمانش و دیگر خلبانان چگونه بود؟

** در یکی ازپادگان هایی که ایشان فرمانده بوده اند بحث نگهبانی به میان می آید و برخی از درجه دارها عنوان می کنند که در شرایط سخت زمستان به خاطر دو ساعت پاسداری مجبور هستند هشت ساعت را در حالت آماده باشند. شهید بابایی برای متوجه شدن شرایط خودشان را به جای یکی از نگهبان ها پاسداری می دادند و در ادامه به پاسدارخانه در میان افراد می رود و با آشنا شدن به اوضاع ابلاغیه ای می دهدکه سربازان آماده دیگرنیازی به بیدارماندن را ندارند. فردای این اطلاعیه درب اتاق ایشان می نویسند: (عباس بابایی اسپارتاکوس ارتش ایران) شهید بابایی می گوید : اسپارتاکوس برده آزاد می کرد و این شعار برای من بزرگ است و آن را پاک کنید .نکته دیگر تسلط شهید بابایی به زبان انگلیسی است و به همین دلیل از شهاب حسینی بازیگر نقش شهید بابایی درخواست کردم که در این زمینه به خوبی عمل کند.

* دلیل انتخاب شهاب حسینی همان آناتومی شبیه بابایی بود؟

** آناتومی چهره شهاب حسینی خیلی شبیه صورت شهید بابایی نبود و نیست. اما برخی خصایص و ویژگی های بیرونی و درونی شخصیتی که بازی می کند برای خیلی ها از جمله خانواده شهید بابایی یادآور لحظه های زندگی این شهید یا دست کم روزهایزندگی و خاطر انگیز او بود.از طرفی در طول مدت پخش مجموعه شوق پرواز خانواده شهید بابایی از حضور ایشان راضی بودند و هستند. به هر حال نمی شد یکی را پیدا کرد که کاملا شبیه عباس بابایی باشد تازه اگر هم پیدا می شد معلوم نبود که او بتواند این نقش دشوار را بازی کند.

* در شروع فیلم نکته ای را از زبان شما به عنوان راوی می شنویم که این فیلم عاشقانه ای است درباره شخصیت شهید بابایی.به طوری که در فیلم رابطه بابایی و همسرش و لیلی و مسعود در کنار هم روایت می گردد. این دو نگاه و شخصیت ها را در هم چگونه ممزوج کردید؟

** داستان زندگی لیلی و مسعود که در کنار پرداختن به زندگی شهید بابایی روایت می شود پیشنهاد من بود که از جمع بندی صحبت های فرهاد توحیدی و مجید مجیدیدر پیش تولید پروژه بدست آمد .من هم وقتی در جریان این ایده قرار گرفتم احساس کردم می تواند به تأثیر گذاری بیشتر داستان و مجموعه کمک کند.البته مثل اغلب کارها نکته هایی هم در فیلمنامه وجود داشت که متناسب با سلیقه من به عنوان کارگردان نبود اما از آنجا که بازنویسی نهایی فیلمنامه را داشتم در آن بخش ها کمی تغییر ایجاد کردم و کار به مرحله تصویر برداری رسید .تصویربر اساس زندگی واقعی و دخل و تصرف در واقعیت یکی از مشکلات تولیدفیلم است.

* همکاری ارگان های نظامی هم چون ارتش در روند ساخت مجموعه چگونه بود ؟

** به پایگاه های تهران،اصفهان، بوشهر،دزفول برای گفت وگو با فرمانده هان پادگانها رفتیم و حتی فرمانده نیروی هوایی ارتش ازا ین موضوع استقبال زیادی انجام دادند وعنوان کردند برای ساخت مجموعه ای درشان نام شهید عبای بابایی از هیچ اقدامی فروگذارنخواهندبود. البته محدویت هایی درباره استفاده از هواپیمای جنگی بود. به طورمثال هواپیمای F۵ و F۴ در پایگاه های مشخص هستند و همین طور هواپیماهای F۱ نیز در جاهای دیگری قراردارند. بنابراین اگر بخواهیم در پادگان بوشهر از هواپیما۱۴ Fاستفاده کنید، باید هواپیماها از پایگاه اصفهان بیایند.بنابراین این نوع مسائل وجود داشت و در زمینه بمباران و هسته های واقعی انفجار نیز موافقت های لازم رابه دست آورده ایم و چندین  پرواز باهواپیما F۱۴، F۵، F۴ داشتیم.

* مهمترین ویژگی شوق پرواز درگیری های هوایی و تصویر های  آن است که در فیلم بسیار واقعی است و تدوین بسیار کمک کرده است.

* فرمانده نیروی هوایی تا جایی که محدودیت های نظامی اجازه می داد و در ساخت این مجموعه با ما همکاری کردند.البته در بعضی موارد هم امکان همکاری وجود نداشت و با محدودیت هایی روبرو بودند در بعضی موارد هم پیشنهاد کردند از تصویرهایی که در آرشیو تصویری این نیرو وجود داشت استفاده کنیم.آن چه می شود در شوق پرواز از آن استفاده کرد صادقانه در اختیار قرار دادند.اما مهمترین دغدغه ما تبدیل این فیلم به فرمت دیجیتال بود.تصویر این فیلم ها روی نگاتیو ۱۶یا۳۵میلیمتری ثبت شده بود و ما باید آنها را به گونه ای تبدیل می کردیم که با فرمت نهایی کار ما هم خوانی داشته باشند.در برخی موارد هم امکان استفاده از تصاویر آرشیوی و یا پرواز مجدد نبود که به ناچار از داخل هواپیماهای شکاری تصویر برداری کردیم .

* از چه روشی استفاده کردید؟

** دوربین های کم حجمی را در اختیار خلبان های این نوع هواپیماها گذاشتیم تا بتوانند بجای ما تصویر برداری کنند.دلیلش این بود که کابین این هواپیماها فضای کافی برای حضور تصویربردار یا کارگردان ندارند.بدلیل شتاب فوق العاده ای که هواپیماهای جنگنده دارند نشستن در آن نیازمند اموزش و مهارت کافی است.فرمانده هایی که در پایگاه شکاری شهرهای مختلف مشغول کار بودند تا جایی که در توانشان بود به ما کمک می کردند.

این همیاری بین گروه فیلمساز و نیروی هوایی ارتش در فیلم مشهود است و یکی از مهمترین ابزارهای فیلم های نبردهای هوایی همین نکته است.

دقیقا نتیجه این همکاری تصویرهایی است که برای استفاده در شوق پرواز ظبط شده به اضافه نماهای آرشیوی که ترمیم و تبدیل شده و البته جلوه های بصری خاصی که تمام سعی مان را به کار بردیم تا از بافت های تصویر بیرون نزند.

* حضور شهید بابایی در دوران انقلاب در فیلم کم نبود؟چرا زیاد به این ماجرا نپرداختید؟

** در بحبوحه انقلاب برای تمام خلبان های هواپیماهای جنگی از سوی اطلاعات پادگانی محافظ گذاشته بودند تا هواپیماهای جنگی سرقت و به خارج برده نشود. اما شهید بابایی به صورت مخفیانه مبارزه می کرده است.اما عمده اثرات شهید بابایی در آن مقطع زمانی قانع کردن نیروهای مردمی در جهت عدم چپاول اموال نظامی پادگان های ومحل خدمتی بود که با استدلال مردم را توجیه کرده بود . هنگام خروج اتباع نظامی امریکا با هوشیاری در وسایل آنها تعدادی از وسائل مهم هواپیماهای جنگی را کشف میکند. قطعاتی که نبودشان باعث ازکارافتادن هواپیماها شده است.

* فیلمبرداری در کشور خارج چگونه بود؟ هماهنگی در آنجا و نحوه همکاری آنها با اعضای فیلم چگونه بود؟

** طبق مذاکراتی که تهیه کننده انجام داده بود ، صحنه های امریکا را در کشور فرانسه فیلمبرداری کردیم و با یک شرکت فیلمسازی فرانسوی دراین خصوص مذاکره شده بود. این شرکت وظیفه آماده کردن شرایط فیلمبرداری را عهده دار شده بود.

* نحوه انتخاب بازیگر چگونه بود؟

** خوشبختانه هم خانواده شهید و هم بنیاد شهید موافق حضور بازیگران نام آشنایی بودند. باید واقع گرا بود و وقتی سراغ ساخت اثری درباره شهید می رویم باید از نشانه های جذاب و موفق برای جلب توجه مخاطب استفاده کنیم. در گذشته شاهد اثاری دراین حوزه بودیم که آنقدر غلط و اشتباه و آنقدر با بودجه های اندک ساخته شده اند که مورد توجه مخاطبان قرار نگرفته اند. البته کارهای مناسبتی هم دراین عرصه ساخته شده است. بنابراین باید به دیدگاه مخاطبان تلویزیونی که درسریال ها به حضورچهره های نام آشنا عادت کرده اند احترام بگذاریم. دوستان بازیگری که برای حضور در مجموعه انتخاب شدند انگیزه های بالایی داشتند . شهاب حسینی،لاله اسکندری،کورش تهامی همگی باعلاقه و رغبت به حضور در این مجموعه رضایت داشتند.

* فیلمبرداری طبق زمان بندی انجام شد؟

* کارها طبق روال پیش رفت وتا پایان سال فیلمبرداری به صورت مشخص و برنامه ریزی صورت گرفت. قرار بر این بود که همزمان با سالگرد شهادت سردار بابایی یعنی در مرداد ماه روی آنتن برود که خدا رو شکر برنامه ریزی و هماهنگ انجام شد.

* و سوال پایانی.آیا به سینما دوباره بازمی گردید یا...

** من به سینما باز خواهم گشت و احتمالا باز هم سریال در تلویزیون خواهم ساخت.مخاطب تلویزیون گسترده تر و خیلی بیشتر از سینما است و این برای همه فیلم سازها در هر جای دنیا ترغیب کننده است. از طرفی باید دید چه ایده و یا چه فیلم نامه ای به من پیشنهاد شود و بتواند مرا جذب کند.

*امیر حسین دهقان