واقعیت‌هایی که درباره درآمدهای نفتی نمی دانید: مجموع درآمد‌های ریالی نفتی ۵ ساله دولت روحانی نزدیک به درآمد ۱۶ ساله دولت‌های احمدی‌نژاد و خاتمی است/ خزانه خالی نیست

به گزارش سرویس اقتصادی پایگاه 598، خرداد امسال 110 سال از زمانی می‌گذرد که اولین چاه نفتی ایران در شهر مسجد سلیمان حفر شد. آن زمان کمتر کسی تصور می‌کرد که این ماده سیاه و بدبو بتواند سرنوشت یک ملت را در قرن بعدی رقم بزند.

در این بین، دو موضوع همواره در محافل عمومی مورد بحث بوده است؛ درآمد نفتی ایران چقدر است و اگر نفت را مستقیم سر سفره مردم بیاورند، سهم هر ایرانی چقدر خواهد شد. آمارها نشان می‌دهد قبل از انقلاب اسلامی در دوره 67 ساله (1290 تا 1357) مجموع درآمد نفتی ایران حدود 132 میلیارد دلار بوده است که این میزان در دوره 40 ساله بعد از انقلاب اسلامی از 120 میلیارد تومان در سال 57 به 184 هزار میلیارد تومان در سال 96 رسیده است. در بین دولت‌های پس از انقلاب، درآمد نفتی دولت بنی‌صدر طی یک‌سال فعالیتش حدود 83 میلیارد تومان، درآمد هشت ساله دولت موسوی 886 میلیارد تومان، درآمد هشت ساله دولت مرحوم هاشمی‌رفسنجانی 13 هزار میلیارد تومان، درآمد هشت ساله دولت خاتمی 86 هزار میلیارد تومان، درآمد هشت ساله دولت احمدی‌نژاد 494 هزار میلیارد تومان و درآمد پنج ساله دولت روحانی 539 هزار میلیارد تومان بوده است. بر این اساس دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی رکورددار افزایش درآمدهای نفتی هستند.  اما برخلاف اظهارات برخی اعضای کابینه روحانی و رسانه‌های نزدیک به دولت، درآمد نفتی پنج سال اخیر دولت روحانی تقریبا با کل درآمد 16 ساله دو دولت خاتمی و احمدی‌نژاد برابری می‌کند.

 صادرات نفت رکورد 10 سال اخیر را شکست
به گزارش فرهیختگان، بررسی داده‌های آماری نشان می‌دهد رژیم پهلوی همچنان با صادرات روزانه بیش از 6 میلیون بشکه نفت و فرآورده‌های آن در سال 52، رکورددار صادرات نفت است. پس از انقلاب اسلامی با دشمنی آمریکا و غرب، صادرات نفت ایران در سال 58 با کاهش 50 درصدی، به روزانه دو میلیون و 800 هزار بشکه رسید که این میزان در سال‌های جنگ تحمیلی نیز به‌شدت کاهش یافت و طی دو سال 59 و 60 به حدود 900 هزار بشکه در روز رسید که این میزان پایین‌ترین میزان صادرات نفت در دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی است.

به جز سال 62، تا پایان جنگ تحمیلی میزان صادرات روزانه نفت خام ایران و فرآورده‌های آن فراتر از یک میلیون و 800 هزار بشکه نرفت. با پایان جنگ تحمیلی میزان صادرات روزانه نفت خام ایران و فرآورده‌های آن از سال ۷۸ تا 83 بین دو میلیون و 400هزار تا دو میلیون و 500 هزاربشکه در نوسان است. این میزان در مقطع کوتاه یعنی دو سال 83 و 84 به دو میلیون و 800 هزار بشکه رسید، اما باز هم این میزان پایدار نبود و طی سال‌های 85 تا 87 به ریل قبلی یعنی دو میلیون و 400 تا 600 هزار بشکه برگشت. گرچه تشدید تحریم‌های ظالمانه آمریکا و کشورهای غربی در سال‌های 90 و 91 اتفاق افتاد، اما نگاهی به آمارهای صادرات نفت ایران نشان می‌دهد سال 88 نقطه عطفی در شروع تحریم‌های اقتصادی است که پیش‌زمینه آن، کاهش خرید نفت از ایران است، به‌طوری که صادرات روزانه دو میلیون و 800 هزار بشکه‌ای نفت در سال 85 حالا در سال 88 به دو میلیون و 166هزار بشکه رسید و این میزان با تشدید تحریم‌ها در سال 91 به کمتر از دو میلیون و در سال 93 نیز مجموع صادرات روزانه نفت خام و فرآورده‌های آن به حدود یک میلیون و 400 هزار بشکه رسیده است که طی سال‌های بعد از انقلاب جز دو سال 59 و 60، خود یک رکورد تاریخی در 56 سال اخیر (از دهه 40 تا 96) است.

پس از برجام صادرات نفت دوباره اوج گرفت و در سال ۹۵ ایران با صادرات روزانه بیش از دو میلیون و 200 هزار بشکه نفت خام و فرآورده‌های نفتی، جایگاه دهه 80 خود در اوپک را به دست آورد و در سال 96 نیز براساس آخرین آمارهای اعلام‌شده، میزان صادرات روزانه نفت خام و فرآورده‌های نفتی ایران به دو میلیون و 500 هزار بشکه (دو میلیون و 115 هزار بشکه نفت خام و 428 هزار بشکه فرآورده‌های نفتی) رسیده است که طی 10 سال اخیر خود رکورد محسوب می‌شود.
   درآمد نفتی دولت روحانی برابر با دو دولت است
گرچه آمار تفصیلی از دوره 67 ساله قبل از انقلاب وجود ندارد، با این حال آمارها نشان می‌دهد طی سال‌های 1290 تا 1357 کل درآمد ایران از صادرات نفت حدود 132 میلیارد دلار بوده است. اما آمارهای تفصیلی بانک مرکزی از درآمدهای نفتی ایران در بعد از انقلاب اسلامی نیز نشان می‌دهد در سال 57  درآمد نفتی ایران حدود 120 میلیارد تومان بود که این میزان تا پایان جنگ تحمیلی به 51 میلیارد تومان کاهش یافته است. در سال‌های بعد از جنگ تحمیلی، میزان فروش نفت ایران با وجود دشمنی‌های آمریکا، به‌طور چشمگیری رشد کرده و در پایان دولت اول هاشمی‌رفسنجانی (سال 71) به رقم دو هزار و 435 میلیارد تومان رسید است. روند صعودی درآمدهای نفتی در دولت هاشمی ادامه داشت تا اینکه در پایان دولت دوم هاشمی (سال 75) درآمد نفتی کشور به سه هزار و 405 میلیارد تومان رسید.

در دوره خاتمی تا سال 80 رشد درآمدهای نفتی چندان چشمگیر نیست، اما طی سال‌های 80 تا 83 درآمد نفتی کشور از سه هزار میلیارد تومان به 32 هزار میلیارد تومان رسید که حاکی از افزایش 9 برابری درآمدهای نفتی کشور است. دولت احمدی‌نژاد در سال 84 درآمدهای نفتی را با 32 هزار میلیارد تومان تحویل گرفت و در پایان دولت نهم، درآمد نفتی کشور به 81 هزار میلیارد تومان و در سال 90 درآمدهای نفتی به 91 هزار میلیارد تومان نیز رسید. اما با تشدید تحریم‌ها، ایران بخشی از خریداران نفت خود را از دست داد و درنهایت دولت احمدی‌نژاد درآمدهای نفتی را با 47 هزار و 569 میلیارد تومان به دولت روحانی تحویل داد. 

دولت روحانی به‌درستی هم میراث‌دار تحریم بود، اما برخلاف اظهارات برخی رسانه‌های نزدیک به دولت، بیشترین درآمدهای نفتی در دولت احمدی‌نژاد اتفاق نیفتاد، بلکه به لحاظ عدد و رقم، درآمدهای نفتی در دولت روحانی جهش چشمگیری داشته است، به‌طوری که درآمدهای نفتی از 47 هزار و 569 میلیارد تومان در پایان دولت احمدی‌نژاد، به 139 هزار و 200 میلیارد تومان در سال 95 و 184 هزار و 100 میلیارد تومان در سال 96 رسیده است که در نوع خود یک رکود برای دولت‌های پس از انقلاب به شمار می‌رود.
   خزانه خالی نیست
همان‌طور که آمارها نشان داد در دولت‌های احمدی‌نژاد و روحانی درآمدهای نفتی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است و درآمد پنج سال اخیر دولت روحانی نیز با مجموع درآمدهای نفتی دوره 16 ساله دولت‌های احمدی‌نژاد و خاتمی برابری می‌کند، با این حال در سال‌های اخیر دولت به بهانه واهی خالی بودن خزانه، از پرداخت به موقع مطالبات کشاورزان، تزریق کامل بودجه پروژه‌های عمرانی، پرداخت به موقع یارانه‌ها و مواردی از این دست شانه خالی کرده است.

برای مثال در 11 ماهه سال 96 دولت 31.6 هزار میلیارد تومان بودجه به پروژه‌های عمرانی تزریق کرده است که این میزان نسبت به سال 95 حدود 25 درصد کاهش نشان می‌دهد. تاخیر چند ماهه در پرداخت مطالبات گندمکاران، مطالبات چایکاران و سایر بخش‌های کشاورزی و دامی کشور، عدم افزایش نرخ خرید تضمینی محصولات کشاورزی، عدم پرداخت بسته‌های حمایتی از تولید و غیره درحالی است که دولت روحانی در پنج سال اخیر بودجه جاری خود را از 119 هزار میلیارد تومان در سال ۹۲ به 206 هزار میلیارد تومان در سال ۹۶ (رشد 73 درصدی) رسانده است که بخش عمده آن صرف پرداخت حقوق و مزایای کارمندان دولتی می‌شود.