مردم یا دولت، مقصر اصلی نابسامانی اقتصاد کیست؟

 سرویس اقتصاد پایگاه 598 - رضا حیدری/ هر ساله با نزدیکی به سال جدید دغدغه خرید و تهیه لوازم و تدارکات مهمانی های عید که سنتی کهن در میان ایرانیان است آغاز می شود.

با شروع خرید های نوروزی که حیاتی تازه به بازارهای کشور می دهد، انبوه کالاها و لوازم گوناگون را خواهیم دید یعنی در حوزه کمیت بازار، تغییر چشم گیری صورت می گیرد اما سوال اینجاست که با وجود افزایش کمی کالاها در بازار آیا کیفیت آنان نیز تغییر می کند یا خیر؟ متاسفانه بر خلاف آن چیزی که رایج است تنها در بازار نوروز ما شاهد رشد کمی کالاها هستیم و در بعد کیفی در سال های گذشته شاهد تغییر چندان قابل ذکری نبودیم.


این عدم بالارفتن کیفیت کالاها از یک سو و افزایش قیمت از سوی دیگر چالشی است که مردم را دچار سردرگمی کرده است. هر چند که دولت در سال های گذشته سعی نموده است تا با ایجاد بازارچه های نوروزی بتواند تعادل قیمت ها را حفظ کند و با تجمع کالاها در بازارچه های مذکور همراه با تولیدات بومی تنوع کالاها را به نمایش بگذارد و شهروندان بتوانند با کمترین اتلاف وقت و هزینه خرید کنند اما با توجه به گستردگی بازار ایران و عدم تنوع کافی و قطعاً نامطلوب بودن کیفیت کالاها های موجود نتوانسته است به طور جامع و کامل پاسخ گویی نیاز های شهروندان باشد.

واردات بی رویه نیز یکی از دلائل عدم کنترل درست در بازار است و شاید این واردات بدون برنامه ریزی شده که بخش اعظمی از آن را کالاهای بی کیفیت چینی در برمی گیرد درد بدون دوای اقتصاد ایران باشد. خبرنگار پایگاه 598 با گشتی در بازار تهران و گپ و گفت هایی با فروشندگان و خریداران به دنبال جواب سوال خود در مورد نوسانات بازار کالاهای مصرفی می باشد که در ادامه می آید.

محسن پرویزی یکی از مغازه داران باسابقه خیابان ولی عصر تهران در این خصوص بیان می دارد: به نظر بنده به عمد جلوی واردات گرفته نمی شود، چرا که عملاً نتوانسته ایم رابطه تولید و تقاضا را بر اساس نیازسنجی درست برآورده کنیم و جلوگیری از ورود کالاهای خارجی نیز باعث بروز تورم  و قیمت های کاذب در روزهای پایانی سال می شود.

سرکار خانم محسنی که خانه دار است و برای خرید پوشاک فرزندان خود به بازار آمده است در خصوص کیفیت و قیمت کالاها گفت: کیفیت کالاها بد نیست و تنوع هم دارند شاید بتوانم بگویم آن چیزی را که می خواستم توانستم تهیه کنم ولی قیمت ها واقعاً تغییر کرده و بالا رفته که انصاف نیست؛ چرا که معمولاً همین اجناس قبل از عید را می توان با قیمتی بسیار پایین تر تهیه کرد.

وی هم چنین در خصوص خرید کالاهای ایرانی و کیفیت آنها نیز گفت: متاسفانه یا کالای ایرانی در مغازه ها وجود ندارد و یا اگر وجود داشته باشد با مارک های خارجی عرضه می شود که فروشنده ها به آن اذعان می کنند هر چند که واقعاً برخی از کالاهای ایرانی نسبت به نمونه خارجی دارای کیفیت پایین تری هستند اما من سعی کردم که بیشترین خریدهایم از بین کالاهای داخلی باشد.

علی محمدی دانشجوی دانشگاه تهران نیز ورود کالاهای بی کیفیت خارجی را یک زیان برای اقتصاد کشور دانست و اظهار داشت: اگر ما نگاهی به سیاست های اقتصادی داشته باشیم خواهیم دید که تراز واردات و صادرات ما منفی است و سنگینی این امر به سمت واردات است؛ متاسفانه کالاهای وارداتی به کشور ما هم غیر ضروری و مصرفی هستند که این امر قطعاً به زیان کشور خواهد بود چرا که ما از صنعت داخل چشم پوشی کردیم و به سمت خرید همان کالا از کشور دیگری حرکت کردیم. اگر آن هزینه ای که مدیران اقتصادی ما برای واردات صرف می کنند بر روی صنعت داخل سرمایه گذاری می کردند جواب بهتری می گرفتیم.

این دانشجوی تهرانی هم چنین اشاره کرد: ما نباید درآمدهای نفتی خود را صرف وارد کردن کیف و کفش کنیم و مطمئناً هیچ کشوری در جهان این کار را نمی کند. متاسفانه عدم سرمایه گذاری بر روی پتانسیل های کشور ضربه مهلکی به کشور خواهد زد.هر چند نباید از کم کاری تولید کنندگان نیز چشم پوشید.

نگاه منطقی به بازار ایران پتانسیل عظیم تولید و مصرف را نشان می دهد چرا که جامعه ای با جمعیت 75 میلیون نفری و برطرف کردن نیاز های ضروری و غیر ضروری آن می تواند فرصت مناسبی برای رفع تشنگی درآمدهای شرکت های تولید کننده باشد؛اما ضعف مدیریت منابع و سرمایه نتوانسته است به درستی از سرمایه های درآمد زای ایران استفاده نماید.

با توجه به رویکرد اقتصادی دولت و میدان دادن به شرکت ها و تولیدکنندگان خصوصی شاید دلیل اصلی این رکود تولید در کم کاری و کوتاهی تولیدکنندگان باشد، البته خود مولدین اقتصادی از عدم حمایت های دولت و واردات بدون برنامه نیز گلایه دارند و این بدین معناست که شبکه پیچیده دولت و بخش خصوصی به درست بازنگری و مدیریت نشده و نمی شود.

دکتر خسروی کارشناس جامعه شناسی نیز معتقد است که مصرف گرایی، مد زدگی، عدم شناخت درست برای خرید و حرکت به سمت تجمل گرایی از آفات جامعه ایران  و کشورهای در حال توسعه است.

 وی همچنین در خصوص فرهنگ مصرف گرایی در جامعه ایران بیان نمود: شاید در هیچ یک از جوامع اروپایی به اندازه کشور ما بحث مد گرایی مطرح نباشد، شما حتی در سریال ها و فیلم های سینمایی آنان موج مدگرایی و در کنار آن مصرف گرایی را نمی بینید نباید فراموش کرد که یکی از دلائل توسعه کشور های غربی اصلاح الگوی مصرف بود؛ موضوعی که رهبری به آن تاکید کردن اما از سوی مسئولین برای یک سال فقط شعاری نگریسته شد که این هم درد بزرگی است، اگر نگاهی به اقتصاد برخی از این کشورهای به اصطلاح توسعه یافته بیندازیم خواهیم دید که این جوامع بخش عظیمی از نیازهای خود را تولید و حتی به عنوان کشور مولد به سراسر جهان صادر می کنند و حتی از لحاظ مواد اولیه در تنگنا قرار دارند اما با مدیریت درست منایع توانسته اند همه کشورها را چه در بخش تکنولوژی و چه در بخش تولیدات صنعتی و فرهنگی به خود وابسته کنند.

این جامعه شناس در ادامه صحبت های خود مبنی بر مصرف گرایی افزود: اگر بخواهم یک نمونه عینی را برای مصرف گرای و خرید کورکورانه بیاورم مثالی را از خرید گوشی های لمسی خواهم زد شما اگر بازار تلفن همراه کشور را رصد می کردید متوجه می شدید افرادی با وجو د این که دارای تلفن همراه بودند اقدام به خرید گوشی های لمسی کردند و تنها دلیل آنان نیز چیزی جز مد بودن این وسیله نبود.

به هر صورت این سال به پایان خود  رسیده است، اما این سوال پیش می آید که آیا مسئولین در سالی که از سوی مقام معظم رهبری به سال جهاد اقتصادی نام گذاری شده است عملکرد موفقیت آمیز و قوی تری داشته اند یا خیر. هرچند فضای اقتصادی ایران بسیار پیچیده است و نیازمند تصحیح در رفتارها تولیدی و مصرفی است و باید این الگوهای رفتاری تغییر یابد.

به امید روزی که این تغییر رخ دهد