نتیجه سردرگمی برجامی ترامپ

سرویس بین الملل پایگاه 598؛ با گذشت دو ماه از نطق جنجالی دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده در خصوص برجام، ‌کنگره آمریکا نتوانسته است در خصوص نحوه مواجهه با توافق هسته ای به جمع بندی برسد. از سوی دیگر، مقامات کاخ سفید نیز طی روزهای اخیر با اتهام پراکنی علیه کشورمان در حوزه های دفاعی و موشکی،‌ همچنان در حال خرید زمان بیشتر برای جمع بندی در خصوص برجام هستند. در این خصوص نکاتی وجود دارد که لازم است مورد توجه قرار گیرد:

1- تام کاتن و باب کورکر، ‌دو سناتور کنگره طی دو ماه اخیر سعی کردند دیگر سناتورهای آمریکایی را در خصوص همراهی با کاخ سفید در خصوص گنجاندن موارد اصلاحی در توافق هسته ای مجاب کنند. این موارد اصلاحی ‌شامل برداشته شدن بندهای مربوط به اعمال محدودیت های زمانی در برجام،‌ گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در برجام و بازرسی از اماکن نظامی ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی بوده است. مطابق طرح "کاتن-کورکر"، هر گونه مخالفت ایران با بازرسی آژانس از اماکن نظامی کشورمان به مثابه خروج یک جانبه ایران از توافق هسته ای بوده و آزمایش های  موشکی ایران نیز مصداق نقض برجام تلقی می گردد. این طرح، ‌ترجمان اظهارات و خواسته های ترامپ بود. با این حال پشتوانه حقوقی و فنی این طرح به اندازه ای ضعیف بود که حتی برخی سناتورهای جمهوریخواه نیز در پذیرش آن تردید داشتند. از این رو در نهایت کاتن و کورکر نتوانستند طی دو ماه اخیر موافقت  اکثریت کنگره را در این خصوص جلب کنند. آنها همچنان در صدد اصلاح طرح جنجالی خود هستند، با این تفاوت که دو سناتور جمهوریخواه دیگر امید چندانی نسبت به پذیرش این طرح ندارند.

2- اصلی ترین دغدغه ترامپ طی دو ماه اخیر،‌ گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در برجام بوده است. خروجی این دغدغه، شوی تبلیغاتی نیکی هیلی نماینده آمریکا در شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص توان موشکی ایران بود. با این حال برخی همراهان ترامپ مانند رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، معتقدند که با توجه به قطعی بودن سند برجام،‌ عملا امکان گنجاندن موضوعی مانند توان موشکی ایران در آن وجود ندارد و لازم است در قالب توافقی ثانویه این اقدام را صورت داد. سه کشور اروپایی یعنی فرانسه، انگلیس و آلمان نیز در این خصوص به واشنگتن چراغ سبز نشان داده اند.گره زدن برجام به توان موشکی ایران، دغدغه ای است که رئیس جمهور آمریکا و همراهانش به دنبال تحقق آن هستند، اما همان گونه که رهبر معظم انقلاب اسلامی تاکید فرموده اند، توان موشکی و دفاعی ایران غیر قابل مذاکره است.

3- نکته سوم ‌به نشست اخیر شورای امنیت سازمان ملل متحد در خصوص برجام باز می گردد. شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بررسی توافق هسته‌ای (گزارش دوره ای اجرای قطعنامه 2231 مرتبط با برجام) تشکیل جلسه داد. در این جلسه نیکی هیلی در اظهاراتی که ناشی از فقدان قدرت مانور حقوقی وی در تقابل با برجام بود، مدعی شد که سازمان ملل متحد نباید گروگان توافق هسته ای با ایران باشد. همچنین وی بار دیگر ادعاهای موشکی خود را علیه ایران تکرار کرد و مدعی شد که موشک شلیک شده از سوی یمن به عربستان سعودی، ‌ساخت ایران بوده است. نیکی هیلی در این خصوص گفت: «ما چند گزینه داریم که با ایران برخورد کنیم. ما می توانیم علیه ایران قطعنامه های جدیدی صادر کنیم، ایران را تحریم کنیم و سپاه قدس را برای تخلف از قوانین بین المللی مسئول بدانیم. نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد، خطاب به اعضای شورای امنیت گفت ما باید تشخیص دهیم که قطعنامه 2231 به فعالیت های غیر هسته ای ایران می پردازد.»

این ادعای نیکی هیلی، با پاسخ نماینده روسیه در سازمان ملل متحد رو به رو شد. ولادیمیر صفرونکوف در این خصوص عنوان کرد: «برجام یکی از دستاوردهای بزرگ جامعه بین المللی در نتیجه همکاری است. گزارش دبیرکل سازمان ملل نشان می دهد که ایران به تمامی تعهدات خود تحت برجام متعهد بوده است. موارد تخلف گزارش شده مربوط به قطعنامه 2231 بوده است. باید توجه کنیم که آنچه در قطعنامه 2231 (در خصوص فعالیت های موشکی ایران ) آمده  است، تنها درخواست است.»

بسیاری از تحلیلگران مسائل بین الملل معتقدند که نیکی هیلی در نشست اخیر سازمان ملل متحد، در اقناع دیگر اعضای شورای امنیت در تقابل با برجام و قطعنامه 2231 و ترغیب آنها نسبت به صدور قطعنامه ای جدید علیه کشورمان ناکام مانده است.

4- نکته چهارم به احتمال خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از توافق هسته ای با ایران باز می گردد. برخی منابع آمریکایی مدعی شده اند که امکان دارد ترامپ در ماه ژانویه (حدود یک ماه بعد) رسما خروج ایالات متحده از توافق هسته ای را اعلام نماید.

واشنگتن می تواند این خروج را مطابق مکانیسم ماشه (که در برجام تعبیه شده است) صورت دهد. با این حال در این صورت کاخ سفید نسبت به نقض توافق هسته ای با ایران متهم خواهد شد و هزینه های اعتباری و بین المللی سختی را بابت این تصمیم خواهد پرداخت. یکی از اصلی ترین دلایل عدم استناد آمریکا به مکانیسم ماشه تا کنون نیز همین بوده است. واشنگتن در صدد است در عین حفظ ظاهری برجام،‌ هزینه های خروج از این توافق را به گردن ایران انداخته یا لااقل دیگر اعضای 1+5 را نیز در این مسیر با خود سهیم سازد. با این حال استناد آمریکا به مکانیسم ماشه به معنای نقض یکجانبه توافق هسته ای از سوی آمریکاست؛ موضوعی که حتی بسیاری از نزدیکان ترامپ نیز به وی در خصوص آن هشدار داده اند./

پایگاه بصیرت