سؤال اگر این باشد که برنامه حجت الاسلام حسن روحانی برای دوران بدون برجام چیست، پاسخ این است که روحانی اساساً دوران بدون برجام را فرض نمیکند و بر همین اساس، او برنامهای برای چنین دورانی ندارد.
ممکن است بخواهید از فلسفه سیاسی روحانی سؤال کنید. بخش مهمی از فلسفه سیاسی جناب روحانی معطوف به غرب گرایی برای حل مشکلات داخلی است. استراتژی اصلی رییس جمهور غرب گرایی است، تاکتیک اما متفاوت است.
گاهی در این غرب گرایی، آمریکا در اولویت قرار میگیرد و اروپا دنباله و زیر مجموعه آمریکا فرض میشود؛ همانطور که در دوران اوباما و انعقاد برجام شد. گاهی هم مثل الان که یک گاو خشمگین مثل ترامپ در کاخ سفید نشسته، داستان عوض میشود و اروپا در اولویت قرار میگیرد.
فلسفه سیاسی شیخ ما مبتنی بر غرب گرایی است؛ مهمترین چهره این فلسفه سیاسی هم آقای ظریف است. ظریف کارگزار و حتی از تئوریسینهای فلسفه سیاسی غرب گرایی است.
در این فلسفه حل مشکلات داخلی کشور از تفاهم با غرب میگذرد. در این فلسفه، ایران باید بخشی از نظام بینالملل شود و طبیعتاً آرمانهای خود را تبدیل به واقع گرایی کند. حالا برجام توسط ترامپ نقض شده است و اما در مقابل روحانی دوران بدون برجام را تصور نمیکند.
دو راه حل پیش رو دارد؛ مذاکره مجدد و ادامه برجام با اروپا؛ مذاکره مجدد که تقریباً نام دیگر به تفاهم نرسیدن با ترامپ است.
ادامه برجام با اروپا اما تنها راه حل پیش روی روحانی است چرا که ختم برجام یعنی پایان گفتمان روحانی.
پس این گونه است که تیم روحانی پس از سخنرانی ترامپ بیشتر روی حس ناسیونالیستی ایرانیان و اینکه اقدام جدید صورت نگرفته، مانور میکنند و احتمالاً بعدها خواهند گفت که بیرون رفتن آمریکا از برجام، منافع ما را از برجام تهدید نمیکند.