«تصویب برجام»؛ شتابزده و بدون ضمانت

متن کامل گزارش هفته نشریه خط حزب‌الله را در زیر بخوانید:

شتابزده و  بدون ضمانت

شروع مذاکرات از آنجا بود که یکی از «محترمین منطقه» در ملاقات با رهبر انقلاب گفت که «رئیس‌جمهور آمریکا با او تماس گرفته و از او خواهش کرده و گفته است که ما می‌خواهیم مسئله هسته‌ای را با ایران حلّ و فصل کنیم و تحریم‌ها را هم می‌خواهیم برداریم. دو نقطه اساسی در حرف او وجود داشت: یکی اینکه گفت ما ایران را به عنوان یک قدرت هسته‌ای خواهیم شناخت؛ دوّم اینکه گفت ما تحریم‌ها را در ظرف شش ماه به تدریج برمی‌داریم. 2/4/94»

رهبر انقلاب در جواب آن شخص، اگر چه بر این نکته تأکید کردند که اطمینانی به گفته آمریکاییها نیست، اما اجازه مذاکرات را به مقامات مربوطه دادند. مذاکرات شروع شد و به نگارش متنی که امروزه به نام "برجام" می‌شناسیم هم ختم شد، اما پیش‌بینی رهبر انقلاب درست از آب در آمد و «آمریکاییها نه تنها دشمنی‌ها را کم نکردند، بلکه تحریم‌ها را هم افزایش دادند! البته می‌گویند این تحریم‌ها، جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه تحریم هم، فایده‌ای نداشته است. 22/5/93»

آخرین نمونه از اقدامات آنها نیز تمدید یا همان تصویب مجدد قانون داماتو است که نقض قطعی برجام است. موضوعی که وزیر امور خاجه و رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان به عنوان دو عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده بر آن تأکید کردند و حتی رسانه دولت انگلستان بی‌.بی.سی هم به آن اعتراف کرد: «در بخشی از تحریم‌های ده ساله‌ای که در مجلس نمایندگان امریکا تصویب شده، آمده که هیچ شرکتی اجازه سرمایه‌گذاری بیش از 20 میلیون دلار در ایران را ندارد، حال قرار بوده که پس از برجام شرکت‌های خارجی بتوانند در ایران سرمایه‌گذاری کنند. در نتیجه تمدید این تحریم نقض برجام است.» رهبر انقلاب نیز در واکنش به این اقدام، هشدار دادند که «اگر این تمدید، اجرایی و عملیاتی شود، قطعاً نقض برجام است و بدانند جمهوری اسلامی ایران حتماً در مقابل آن واکنش نشان خواهد داد. 3/9/95»

از سویی دیگر، در کنار بدعهدی‌ها و تقلب و خدعه‌های مقامات آمریکایی، یکی از ضعف‌های درونی، شتابزدگی و عجله در اجرای سریعتر برجام بوده است. رهبر انقلاب، با علم به همین موضوع، «سند صیانت» که در حقیقت راهکار و شروط اجرای برجام بود را در سه بند و با نُه قید به رئیس‌جمهور ابلاغ فرمودند. اولین قیدی هم که رهبر انقلاب برای اجرای برجام ذکر کردند، گرفتن تضمین کتبی به منظور لغو تحریم‌ها بود: «لازم است تضمین‌های قوی و کافی برای جلوگیری از تخلّف طرف‌های مقابل، تدارک شود، که از جمله آن اعلام کتبی رئیس‌جمهور آمریکا و اتّحادیه اروپا مبنی بر لغو تحریم‌ها است. 29/7/94»

پیش از آن نیز رهبر انقلاب بر پرهیز از شتابزدگی در فرآیند مذاکرات با هدف مشورت، بررسی و تبادل نظر بیشتر تأکید کرده بودند: «حالا ممکن است بگویند آقا ما سه ماه بیشتر زمان نداریم؛ خب، حالا سه ماه بشود چهار ماه، آسمان که به زمین نمی‌آید؛ چه اشکالی دارد؟ کما اینکه آنها در یک برهه دیگری هفت ماه زمان را عقب انداختند. 20/1/94»

براساس تجربه چند سال اخیر، به وضوح می‌توان دریافت که موضوع «تحریم»، به عنوان یکی از ابزارهای فشار علیه ایران، همچنان به عنوان یکی از سیاست‌های محوری ایالات متحده محسوب می‌شود. کما اینکه «جک لو»، وزیر خزانه‌داری آمریکا به صراحت به این مسئله اشاره کرده و گفت: حفظ معماری تحریم‌ها در حین فراهم آوردن تخفیف از طریق معافیت‌های تحریمی، شرط دوم ما (یعنی برخورداری از توانایی بازگرداندن تحریم‌ها در صورت عدم پایبندی ایران به تعهداتش) را تقویت می‌کند. گرچه شکل فشار آوردن بر ایران، بعد از برجام تفاوت‌هایی با پیش از آن داشته است. پیش از برجام، عمده بهانه آمریکا برای تحریم و فشار بر ایران، مسأله هسته‌ای بود، اما حالا مقامات آمریکایی، با این بهانه که اگر ایران خواهان بهره‌مندی از عواید برجام است، می‌بایست در رفتار خود تغییراتی ایجاد کند، فشارها از طریق برجام بر ایران را ادامه داده‌اند. چندی پیش، وزیرامورخارجه آمریکا در بهانه‌جویی آشکار در مصاحبه با مجله «فارن افرز» به همین موضوع اشاره کرد و گفت: "حمایت‌های ایران از بشار اسد و حزب‌الله لبنان مانع اجرای تعهدات بانکی آمریکا در برجام است... ما می‌توانیم در زمینه تکنولوژی و دیگر زمینه‌ها به ایران کمک کنیم اما این موضوع با دخالت ایران در جنگ یمن، حمایت از اسد و حزب‌الله و آزمایش‌های موشکی آن و... بسیار سخت شده است."

شاید به همین علت بود که شهریور ماه امسال، رهبر انقلاب در دیدار با اعضای هیئت دولت، با ملاحظه همین بدعهدی‌ها و بهانه‌تراشی‌های پشت سر هم مقامات آمریکایی، به مسئولین توصیه کردند که در اجرای تعهدات عجله نکنند: «این دولت یا یک دولت دیگری در آمریکا یا در فلان کشور یک وعده‌ای به ما بدهد و یک حرفی بزند، به این وعده و مانند اینها هیچ نمی‌شود اعتماد کرد؛ مطلقاً. خیلی خب، او وعده می‌دهد، شما هم یک وعده بدهید... امّا چیز نقدی به او ندهیم که بعد آنوقت در آن بمانیم که حالا او جواب خواهد داد به حساب خودش یا وام خودش را ادا خواهد کرد یا نه. 3/6/95»