آیا تعطیلی تهران مشکوک است؟

به گزارش »انتخاب»، داستان آلودگی هوای این هفته تهران، داستانی عجیب و متفاوت‌تر از همه داستان‌هایی بوده که لااقل در سال‌های اخیر خوانده‌ایم. چنانکه با عبور موج بارشی از کشور و افزایش پایداری هوای پایتخت، پیش بینی برای افزایش آلاینده‌های جوی برای روزهای پایان هفته شده بود اما کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران، بی‌آنکه از قبل خبری داده باشد، تشکیل جلسه داده و تصمیماتی اتخاذ کرد.

تصمیماتی که در هفته‌های گذشته با اوج گرفتن آلودگی هوای شهر تهران نیز مشابه آن گرفته شد اما این بار در حالی که شاخص آلودگی هوای پایتخت در دو روز گذشته وضعیت ناسالم را نشان می‌داد، به یکباره تصمیم عجیب تعطیلی دو روزه مدارس همراه با محدودیت‌های ترافیکی گرفته شد تا اما و اگرهای تصمیمات عجیب کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران بیش از پیش شود.

انکارهای دو هفته پیش و اصرارهای این هفته!

کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران که همان‌طور که از اسمش بر می‌آید، صرفا برای مواقع اضطراری تشکیل جلسه می‌دهد، 3 هفته قبل و با تشدید آلودگی هوا و رسیدن آلودگی به مرز اضطرار – آنچنان که هر چشم مسلح و غیر مسلحی می‌توانست آلودگی هوا را در فاصله چند متری ببیند – تشکیل جلسه داد و تعطیلی سه روزه مدارس تهران را یک روز اعلام کرد. از سویی این کمیته زیر بار تعطیلی ادارات و دانشگاه‌ها نرفت و حتی یک دقیقه هم از ساعت کار ادارات کم نکرد تا نفس کشیدن شهروندان با آبشش در روزهای آلودگی هوا، به جوک میان مردم تبدیل شود.

آن زمان، رسانه‌ها  اعتراض‌های بسیاری به عدم تعطیلی ادارات شهر کردند و مسئولان کمیته مواقع اضطراری کاهش آلودگی هوا، تصمیم کار‌شناسی را علت عدم تعطیلی اعلام کردند. اما تصمیمات این کمیته در روزهای آلوده چند هفته قبل علامت سوال‌های بسیاری را ایجاد کرد که چرا در یک روز آلوده با شاخص آلایندگی ۱۵۳، بازی‌های لیگ بر‌تر برای حفظ سلامت بازیکنان فوتبال تعطیل شد اما در‌‌ همان روز کودکان به مدرسه رفتند و فردای آن روز و در شرایطی که شاخص آلودگی هوا تغییری نکرده بود، مسئولان کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوا برگزاری بازی‌های لیگ را بلامانع اعلام کردند.

 حال اما پس‌از3هفته، در حالی که هنوز آلودگی هوای شهر حداقل به‌طور چشمی آزار دهنده نشده بود، بار دیگر این کمیته تشکیل جلسه داده و به یکباره رای به تعطیلی ۲روزه مدارس ابتدایی پایتخت و مراکز پیش دبستانی آن می‌دهد! از دیگر سو، این کمیته اجرای طرح زوج و فرد خودرو‌ها برای روز دوشنبه – دیروز – را از درب منازل اعلام کرده اما برای روز بعد – امروز- درحالی که شاخص آلودگی هوا تغییر نکرده است، طرح زوج‌وفرد را از درب منزل به ورودی مبادی قبلی طرح باز می‌گرداند. گویی اینکه بادی وزیده و آلودگی کمتر شده باشد، طرح سراسری زوج و فرد کنسل شده اما ادارات شهر تهران و مدارس مقطع متوسطه به دلیل افزایش آلودگی هوا، باید با ۲ ساعت تاخیر شروع به کار کنند!!

 حتي اوايل دي‌ماه و در روزي كه رئيس جمهوري سفر استاني به شهر ري داشت، وضعيت آلودگي هواي تهران به گواه شاخص ها، بد تر از هواي دو روز گذشته بود اما دولت تن به تعطيلي مدارس نداد تا تناقضي ديگر ميان سياست‌هاي زيست محيطي مشاهده شود. اینکه چرا این کمیته چنین تصمیمات عجیب و غیر کار‌شناسی را به اسم کار‌شناسی مطرح کرده و لازم الاجرا می‌داند، سوالی است که بسیاری از شهروندان و رسانه‌ها در روز‌های گذشته مطرح کرده اما پاسخی برای آن نمی‌یابند.

آمارهای آلودگی هوا چه می‌گوید؟

گزارش ساعت ۱۱ صبح روز گذشته شاخص‌های آلودگی هوای تهران در قیاس با شاخص‌های 3 هفته قبل آلودگی هوا  که دولت زیر بار تعطیلی شهر نرفت،  بیانگر این است که اگر ملاک برای تعطیلی مدارس و کاهش ساعت کار ادارات، آمارهای روز گذشته است، پس به این ترتیب در بسیاری از روزهای چند هفته قبل که شاخص‌های آلودگی هوا، به نسبت بالا‌تر از شاخص روزهای اخیر بود، شهر باید تعطیل می‌شد و اگر ملاک برای تعطیلی،‌‌ همان شاخص‌های هفته‌های قبل است و آن تعطیلی‌ها درست بوده، پس علت تعطیلی 2رزه مدارس تهران و کاهش ساعت کار ادارات با استناد به گزارش‌های مرکز کنترل کیفیت هوای تهران چیست؟ آیا کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران به‌طورسلیقه‌ای و دلبخواهی تصمیم به تعطیلی مدارس و ادارات می‌گیرد یا واقعا استاندارد‌ها را مبنای تصمیمات خود قرار می‌دهد؟

طبق گزارش ساعت ۱۱صبح روز گذشته شرکت کنترل کیفیت هوای تهران، تنها آلاینده‌ای که در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس است، ذرات معلق کمتر از 5/2 میکرون است که شاخص آن ۱۱۸ پی. پی.‌ام و بسیار کمتر از شاخص‌های 3 هفته قبل بوده است و مابقی آلاینده‌ها در وضعیت سالم قرار دارند. با این حال، مسئولان تصمیم گیر در کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران، بر اساس ادله‌ای که در بالا گفته شد، تماما به‌طورسلیقه‌ای با موضوع آلودگی هوای تهران برخورد کرده تا ابهامات مدیریت این معضل شهری بیشتر شود. 

اگر چه برخی، پیش‌دستی کمیته مواقع اضطراری آلودگی هوای تهران در تعطیلی مدارس پیش از رسیدن به شرایط اضطرار آلودگی هوا را نوعی تدبیر برای مدیریت هوای شهر می‌دانند، اما ناگفته پیداست که تصمیم به تعطیلی صرفا در مواقع اضطرار آلودگی هوا و نبود چاره‌ای دیگر برای کاهش آلاینده‌ها اتخاذ می‌شود و اینکه عنوان شده تعطیلی برای جلوگیری از ورود به شرایط اضطرار است، منطقی نیست. اکنون این سوال مطرح می‌شود که به فرض تصمیم گیری برای عدم ورود به مرحله اضطرار، آیا نمی‌شد مواردی چون اجرای طرح سراسری زوج و فرد تا پایان هفته، توقیف خودروهای فرسوده و دودزا، الزام انجام معاینه فنی برای خودروهای دودزا، برخورد با خودروهای تک سرنشین و ده‌ها راه حل دیگر جایگزین تعطیلی روزانه مدارس و ساعتی ادارات شود؟

تعطیلی آژانسی؟!

اما در شرایطی که بر اساس آمار موجود از شاخص آلودگی هوای تهران، ادله منطقی برای تعطیلی مدارس تهران و کاهش دو ساعته ساعت کار مدارس وجود نداشته و در خبرهای غیر رسمی، دلایلی چون سفر مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران به عنوان علت اصلی تعطیلی آمده است، مسئولان اداره کل محیط زیست استان تهران ارتباط این دو موضوع را بی‌معنا می‌دانند. معاون پایش و نظارت محیط زیست استان تهران درباره ارتباط تعطیلی مدارس و شرایط سیاسی کشور گفته که «تصمیمات کمیته اضطرار آلودگی هوا با هیچ موضوعی به غیر از آلودگی هوا ارتباط ندارد». محمد رستگاری در حاشیه همایش روز هوای پاک که روز گذشته در سازمان محیط زیست برگزار شد تاکید کرد: میانگین کیفیت هوای تهران در 3 هفته گذشته که تعطیلی‌های مستمری را به دنبال داشت عدد ۱۶۹ را نشان می‌داد و به دلیل پدیده مستمر وارونگی هوا آن تعطیلی‌ها رخ داد.

 معاون پایش و نظارت محیط زیست استان تهران در خصوص تعطیلی امروز مدارس شهر تهران گفت: سازمان هوا‌شناسی از روز قبل رخ دادن وارونگی هوا را اعلام کرده بود و در اطلاعیه ۸۹ خود به صراحت گفته بود کیفیت هوا در ۳ روز آینده به شرایط ناسالم می‌رسد. به همین دلیل کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه داد و مدارس را تعطیل کرد. با این حال «سعید متصدی» معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست درباره علت تعطیلی این روزهای مدارس تهران و کاهش ساعت کار ادارات با بیان اینکه آلودگی هوا تمام نشده اما کاهش یافته است، گفت: در سال ۹۳ نسبت به سال ۹۲ شهر تهران ۴۴ روز هوای بهتری داشته و میزان هوای سالم اصفهان نیز ۳ برابر شده است. امسال وضعیت ما اسفبار نبود و سعی کردیم قبل از اینکه به شرایط اضطرار برسیم شرایط را در وضعیت هشدار نگه داریم تا به مردم صدمه وارد نشود.

 وی در خصوص جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوا در دو روز گذشته گفت: دیروز شاخص کیفیت هوای تهران عدد ۱۱۹ را نشان می‌داد و برای جلوگیری از وضعیت بد‌تر،  کمیته اضطرار آلودگی هوا تشکیل جلسه داد و این در صورتی است که در گذشته تا عدد کیفیت هوای تهران به ۲۰۰ نمی‌رسید این کمیته تشکیل جلسه نمی‌داد. وی با بیان اینکه امسال ۱۷ روز به صورت مستمر پدیده وارونگی دما را داشتیم، گفت: «در هیچ سالی به صورت مستمر این پدیده رخ نمی‌داد و علت آلودگی هوا در ۲ هفته گذشته همین موضوع بود.»

تعطیلی مدارس برای کاهش آلودگی هوا نیست

تعطیلی مدارس برای کاهش آلودگی هوا نیست البته مقداری تاثیر دارد ولی هدف اصلی ما این است که کودکان آسیب‌پذیر در منزل بمانند! این پاسخی بود که دو روز قبل  حسن کریمی، معاون استاندار تهران درباره علت تعطیلی اخیر در تهران مطرح کرد تا شائبه‌های تصمیم کمیته مواقع اضطرار آلودگی هوا بیشتر شود. او گفت که از بعدازظهر روز سه‌شنبه براساس اعلام سازمان هوا‌شناسی ناپایداری هوا را داریم و سطح آلایندگی‌های هوا در استان کمتر می‌شود. پیش‌بینی سازمان هوا‌شناسی و وزارت بهداشت و درمان این بوده که پایداری هوا را در استان داریم و به همین دلیل نیز میزان آلایندگی‌ها افزایش می‌یابد لذا در کمیته اضطراری آلودگی هوا تصمیماتی از جمله تعطیلی مهد کودک‌ها و مدارس ابتدایی و همین‌طور اجرای طرح زوج و فرد از در منازل در روز دوشنبه تصویب شد.

 معاون عمرانی استاندار تهران در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا تعطیلی مدارس تنها راهکار است، گفت: «تعطیلی مدارس برای کم کردن آلودگی هوا نیست البته مقداری در کاهش آلودگی تاثیر دارد ولی هدف اصلی ما این است که کودکان آسیب‌پذیر از منزل بیرون نیایند و این تصمیم ما برای پیشگیری است چرا که سلامتی فرزندان در اولویت است.» در شرایطی که شهر تهران نیاز به تصمیمات کار‌شناسی کوتاه، میان و بلند مدت برای رهایی از بحران آلودگی هوا دارد، ضروری است مسئولان تصمیم گیری در موضوع آلودگی هوای تهران رفتاری منطقی و توام با کار کار‌شناسی در موضوع آلودگی هوا داشته و با پرهیز از تصمیمات شائبه برانگیر، توجه به سلامت مردم و نجات جان آن‌ها از چنگال آْلودگی هوا را  مورد اهتمام قرار دهند.