بحران انرژی در سایه اختلافات نفت و نیرو؛
در 28 آبان 1394 دیدبان جنایات سعودی در یمن اعلام کرد که نزدیک به 24 هزار یمنی بر اثر حملات در هشت ماه گذشته، کشته و زخمی شده‌اند. این تنها برگی از رسوایی‌های سیاستمداران اسلامی در منطقه است.
پایگاه 598: رهبر معظم انقلاب در دیدار مسئولان نظام و
میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی در تاریخ 8 دی‌ماه 1394 در بخشی از بیانات
خویش در خصوص جهان اسلام فرمودند «بنده دیگر چندان امیدی به سیاستمدارها
ندارم. قبل‌ها تصور می‌شد که سیاستمداران دنیای اسلام در این راه بتوانند
کمک کنند، [امّا] متأسفانه این امید ضعیف شده است.» در این یادداشت بر آنیم
تا به برخی از رسوایی‌های سیاستمداران اسلامی در منطقه اشاره کنیم.
عربستان سعودی و ترکیه مهم‌ترین بازیگران منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا هستند. البته بازیگران کوچک‌تری نیز در منطقه حضور دارند که نقش آن‌ها در بازیگری یا همگام با این دو کشور فوق‌الاشاره هست یا وابسته به آن‌ها. این دو (ترکیه و عربستان) طی چند سال اخیر خواسته یا ناخواسته در راستای سیاست و طرح «خاورمیانه بزرگ» مورد توجه آمریکایی‌های نوکان، قدم‌های فراوانی برداشته‌اند. یکی از آن‌ها به‌صورت هوشمندانه مجری طرح‌های جنگ نیابتی آمریکایی‌ها در منطقه بوده است و کمر همت بسته تا محور مقاومت را تضعیف کند. دیگری در اقدامی آشکار و بدون توجه به مناسبات سنتی حقوق بین‌الملل و عرف بین‌الملل، اقدام به مداخله مستقیم در امور داخلی کشورهای مخالف خویش می‌کند. در زیر به برخی رسوایی‌های این دو بازیگر منطقه‌ای در چند سال اخیر اشاره خواهیم کرد و به چهار مورد غزه، سوریه، کردها، یمن به‌عنوان مصادیقی از رسوایی‌های منطقه‌ای سیاستمداران این دو کشور اسلامی در منطقه یاد می‌کنیم.
1. غزه؛ در زمان حمله اسرائیل به غزه، اظهار مواضع عربستان، قطر و ترکیه بسیار جالب توجه است. عربستان، خواستار رفتار عاقلانه‌تر به‌وسیله غزه و گروه‌های مقاومت در این باریکه شد. قطر خواهان «اتخاذ عملی توسط شورای امنیت» شد. این در حالی بود که قطر و عربستان و ترکیه هر سه از تسلیح تروریست‌های مخالف حکومت بشار اسد، دفاع می‌کردند و نه «اتخاذ رفتار عاقلانه». یکی حمایت تسلیحاتی و دیگران حمایت مالی چنین مخالفت تروریستی را فراهم کردند. و «خالد بن محمد العطیه» با دعوت ضمنی از گروه‌های فلسطینی برای کنار گذاشتن مقاومت در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی، از همه آن‌ها خواست «متحد شوند و از طریق اتحادیه عرب در مجامع بین‌المللی به دنبال پایان دادن به اشغالگری باشند.» «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر وقت ترکیه نیز «ابراز امیدواری کرد حملات اسرائیل به غزه یا در شورای امنیت و یا با تدابیری که قدرت‌های بزرگ اتخاذ می‌کنند، پایان بیابد.» وی در پاسخ به پرسشی در خصوص اقدام احتمالی ترکیه برای متوقف کردن جنایات صهیونیست‌ها، مدعی شد که «ترکیه هیچ رابطه‌ای با رژیم صهیونیستی ندارد.»[1]
این در حالی است که طی اسناد و اخبار منتشرشده ترکیه با متشنج شدن اوضاعِ روابطش با روسیه، برای تأمین گاز خود به سمت اسرائیل روانه شده و رجزخوانی‌های سیاستمدارانش مبنی بر لزوم رفع حصر غزه به‌عنوان پیش‌شرط تسهیل در روابط با اسرائیل مورد اقبال صهیونیست‌ها قرار نگرفته و نتانیاهو رأساً این موضوع را تکذیب کرد. ترکیه همچنین با روانه کردن کمک‌های تسلیحاتی که بسیاری از اسناد آن نیز توسط خبرنگاران، سیاستمداران و تحلیل‌گران منتشر شده است، در به وجود آوردن تنش در کشورهای همسایه اطراف خود دخیل بوده و سبب تشدید تنش شده است. در چند روز اخیر نیز به‌واسطه ورود بدون مجوز و عدم خروج از خاک عراق مورد هجمه عراق و بسیاری از کشورها قرار گرفته است. موضوعی که حتی اتحادیه عرب نیز به آن واکنش نشان داده است.
2. سوریه؛ ترکیه و عربستان از تروریست‌های نام‌آشنا برای از بین بردن نظام سیاسی در سوریه بهره برده‌اند، نمود چنین حمایتی در بسیاری از اسناد منتشر شده، موجود است که طی آن از فرودگاه‌های ترکیه تجهیزاتی به گروهک‌های تروریستی موجود در سوریه تحویل می‌دادند. البته این کشورها از ارتباط با گروه‌های خشونت‌طلبی چون داعش طفره می‌روند، اما می‌توان اوج رسوایی رسانه‌ای پیرو این اقدام را در افشاگری جو بایدن در دانشگاه هاروارد معاون رئیس‌جمهور آمریکا در مورد نقش ترکیه و عربستان در ایجاد و حمایت از داعش مشاهده کرد. وی همچنین اظهار داشت «رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، شخصاً به من گفت که ترکیه در امر ارسال تسلیحات و دیگر امکانات برای شورشیان سوری زیاده‌روی کرده است.» [2] افشاگری که ترکیه، عربستان و متحدان منطقه‌ای آن‌ها هرچند از آن عصبانی شدند، اما هیچ‌گاه آن را تکذیب نکردند.
یک نمونه گزارش اداره مبارزه با تروریسم دستگاه امنیتی روسیه است که در آن به‌صراحت از نقش دولت اردوغان در حمایت از گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق یاد می‌شود و عنوان می‌شود «برخی تسلیحات و تجهیزات پیشرفته با هماهنگی ترکیه برای گروهک تروریستی فراهم می‌شود. دولت اردوغان با هماهنگی کشورهای غربی و با استفاده از اموال غرب، 200 پیکاپ تویوتای ژاپنی را خریداری و به تجهیزات جنگی و دستگاه‌های ارتباطی مجهز ساخته و به گروهک تروریستی داعش تحویل داده است.[3]»، این گزارش همچنین می‌افزاید «آنکارا قطعات یدکی برای دستگاه‌های نظامی سنگین و متوسطی که داعش در حملات خود به ارتش عراق و سوریه به دست آورده را تأمین می‌کند.[4]»
در ماه‌های گذشته و بعد از جنجال بر سر افشای اسناد و تصاویری مبنی بر ارسال سلاح به‌جای ارسال کمک‌های امدادی توسط کامیون‌های وزارت اطلاعات ترکیه در ژانویه 2014 که توسط نیروی ژاندارمری این کشور توقیف شد و قصد آن داشت از این کشور به سوریه روانه شود، دادگاه‌های ترکیه دستور دادند تمام سایت‌هایی که این تصاویر و فیلم‌ها را منتشر می‌کنند، فیلتر شوند. بازهم این موضوع در منازعه سیاسی بین روسیه و ترکیه به اوج خود رسید. موضوعی که در آن روس‌ها اظهار داشتند که کامیون‌هایی با صفوف طولانی (که هنگام تصویربرداری هوایی هواپیماهای روسیه شبیه به لوله‌های متداوم نفتی به تصویر کشیده شده بودند) از خاک سوریه به سمت ترکیه روانه شده بودند.
3. کردها؛ برگی دیگر برای رسوایی ترکیه موضوع کردهای کوبانی است. درحالی‌که داعش در حال از بین بردن عین العرب (کوبانی) بود، و نیروهای کرد خواستار ورود پیش‌مرگ‌ها برای دفاع از آن‌ها در مواجهه با حملات داعش بودند، ترکیه از ورود پیش‌مرگ‌ها برای کمک به مردم محاصره‌شده عین‌العرب خودداری می‌کرد. نخست‌وزیر ترکیه خواهان درگیر شدن کردها با حکومت سوریه شد. ترکیه که مرزهایش برای ورود تروریست‌ها باز بود و تروریست‌ها «با ویزای توریستی[5]» وارد سوریه می‌شدند، این بار از ورود کردها برای حمایت از کوبانی و مبارزه با داعش جلوگیری کرد و تلاش داشت کردها را وارد فرآیند فرسایشی جنگ و درگیری با حکومت سوریه کند، تا به این طریق هم کردها را تضعیف کند (سیاست دیرینه اردوغان در منطقه) و هم پایه‌های امپراتوری یوروعثمانی خویش را بنا نهد.
4. یمن؛ نزدیک به 10 ماه پیش عربستان سعودی که به‌شدت از تکمیل انقلاب مردمی در همسایه جنوبی خویش واهمه داشت، با تشکیل ائتلافی مرکب از 12 کشور تلاش کرد یمن را ظرف یک هفته به شرایط مورد دلخواه خود درآورد، هرچند با مقاومت مثال‌زدنی جوانان این کشور (یمن) اینک بعد از گذشت بیش از 10 ماه از شروع عملیات به‌اصطلاح «طوفان قاطعیت» و بعد از آن «بازگشت امید» به هیچ‌یک از اهداف اولیه خود نرسیده است، اهدافی از قبیل عقب‌نشینی حوثی‌ها، تحویل سلاح آن‌ها، بازگشت عبد ربه منصور هادی به پایتخت و تکیه دوباره بر مسند قدرت. جنبش انصارالله یمن نه‌تنها سلاح را زمین نگذاشته و عقب نکشید، اینک از گزینه‌هایی شبیه جنگ طولانی با سعودی سخن به میان می‌آید. هم ازاین‌رو اعلام آتش‌بس توسط عربستان، به‌واقع چیزی بیش از سردرگمی در اتخاذ راهبرد نظامی نیست.
این دو موضوع، یعنی سیطره انصارالله به یمن و شکست عربستان در رسیدن به اهداف اعلامی خود در آغاز حملات هوایی، که خود منجر به تقویت احساسات ملی‌گرایانه در یمن شده است، سبب رسوایی این کشور در سطح منطقه و نزد ملل منطقه شده است.
یک بعد دیگر رسوایی عربستان در قضیه یمن در عرصه منطقه به ناکامی در همراه کردن بازیگران بزرگ منطقه‌ای شبیه پاکستان به‌عنوان کشوری تأثیرگذار بر فرآیند ضدیت با ملت یمن بود. وقتی پارلمان این کشور با اکثریت آرا مخالفت خویش را با مداخله نظامی به یمن اعلام کرد، سراسیمگی استراتژیک عربستان بیشتر شد.
در 28 آبان 1394، با گذشت نزدیک به نُه ماه از شروع تجاوز به یمن، ائتلاف مردمی دیدبان جنایات سعودی در یمن خبر داد که 23 هزار و 553 شهروند یمنی در حملات عربستان سعودی به یمن طی هشت ماه گذشته، کشته و زخمی شده‌اند. براساس این بیست‌وششمین گزارش دیدبان در خصوص جنایات سعودی که در صنعا در جمع خبرنگاران قرائت شد، 7495 نفر از این افراد کشته و 16058 نفر زخمی شده‌اند. این گزارش تصریح دارد که سعودی‌ها در طی 225 روز حمله، 105 مخزن آب، 14 فرودگاه، 108 نیروگاه و مرکز تقسیم برق و 340 پل و راه را هدف قرار داده‌اند. این گزارش همچنین اشاره می‌کند که دو استان صعده و حجه شاهد شدیدترین حملات بوده‌اند و در حملات عربستان به یمن، پانصد هزار نفر وادار به ترک خانه و کاشانه‌ی خود شده‌اند.[6]
فرجام سخن
به این سیاهه می‌توان کارنامه جنایت‌آمیز عربستان در بحرین، ترکیه در سرکوب‌های داخلی، عربستان در لیبی، لبنان و ... را نیز اضافه کرد. طبیعی و بدیهی است که امید چندانی به سیاستمداران اسلامی وجود ندارد و رهبر انقلاب به‌درستی از ناامیدی خویش صحبت کردند.
پی نوشت ها
[1]. http://fa.alalam.ir/news/397494
[2]. http//www.fardanews.com/fa/naws/371588
[3]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[4]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[5]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[6]. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940827001546
پایگاه برهان
عربستان سعودی و ترکیه مهم‌ترین بازیگران منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا هستند. البته بازیگران کوچک‌تری نیز در منطقه حضور دارند که نقش آن‌ها در بازیگری یا همگام با این دو کشور فوق‌الاشاره هست یا وابسته به آن‌ها. این دو (ترکیه و عربستان) طی چند سال اخیر خواسته یا ناخواسته در راستای سیاست و طرح «خاورمیانه بزرگ» مورد توجه آمریکایی‌های نوکان، قدم‌های فراوانی برداشته‌اند. یکی از آن‌ها به‌صورت هوشمندانه مجری طرح‌های جنگ نیابتی آمریکایی‌ها در منطقه بوده است و کمر همت بسته تا محور مقاومت را تضعیف کند. دیگری در اقدامی آشکار و بدون توجه به مناسبات سنتی حقوق بین‌الملل و عرف بین‌الملل، اقدام به مداخله مستقیم در امور داخلی کشورهای مخالف خویش می‌کند. در زیر به برخی رسوایی‌های این دو بازیگر منطقه‌ای در چند سال اخیر اشاره خواهیم کرد و به چهار مورد غزه، سوریه، کردها، یمن به‌عنوان مصادیقی از رسوایی‌های منطقه‌ای سیاستمداران این دو کشور اسلامی در منطقه یاد می‌کنیم.
1. غزه؛ در زمان حمله اسرائیل به غزه، اظهار مواضع عربستان، قطر و ترکیه بسیار جالب توجه است. عربستان، خواستار رفتار عاقلانه‌تر به‌وسیله غزه و گروه‌های مقاومت در این باریکه شد. قطر خواهان «اتخاذ عملی توسط شورای امنیت» شد. این در حالی بود که قطر و عربستان و ترکیه هر سه از تسلیح تروریست‌های مخالف حکومت بشار اسد، دفاع می‌کردند و نه «اتخاذ رفتار عاقلانه». یکی حمایت تسلیحاتی و دیگران حمایت مالی چنین مخالفت تروریستی را فراهم کردند. و «خالد بن محمد العطیه» با دعوت ضمنی از گروه‌های فلسطینی برای کنار گذاشتن مقاومت در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی، از همه آن‌ها خواست «متحد شوند و از طریق اتحادیه عرب در مجامع بین‌المللی به دنبال پایان دادن به اشغالگری باشند.» «رجب طیب اردوغان» نخست‌وزیر وقت ترکیه نیز «ابراز امیدواری کرد حملات اسرائیل به غزه یا در شورای امنیت و یا با تدابیری که قدرت‌های بزرگ اتخاذ می‌کنند، پایان بیابد.» وی در پاسخ به پرسشی در خصوص اقدام احتمالی ترکیه برای متوقف کردن جنایات صهیونیست‌ها، مدعی شد که «ترکیه هیچ رابطه‌ای با رژیم صهیونیستی ندارد.»[1]
این در حالی است که طی اسناد و اخبار منتشرشده ترکیه با متشنج شدن اوضاعِ روابطش با روسیه، برای تأمین گاز خود به سمت اسرائیل روانه شده و رجزخوانی‌های سیاستمدارانش مبنی بر لزوم رفع حصر غزه به‌عنوان پیش‌شرط تسهیل در روابط با اسرائیل مورد اقبال صهیونیست‌ها قرار نگرفته و نتانیاهو رأساً این موضوع را تکذیب کرد. ترکیه همچنین با روانه کردن کمک‌های تسلیحاتی که بسیاری از اسناد آن نیز توسط خبرنگاران، سیاستمداران و تحلیل‌گران منتشر شده است، در به وجود آوردن تنش در کشورهای همسایه اطراف خود دخیل بوده و سبب تشدید تنش شده است. در چند روز اخیر نیز به‌واسطه ورود بدون مجوز و عدم خروج از خاک عراق مورد هجمه عراق و بسیاری از کشورها قرار گرفته است. موضوعی که حتی اتحادیه عرب نیز به آن واکنش نشان داده است.
2. سوریه؛ ترکیه و عربستان از تروریست‌های نام‌آشنا برای از بین بردن نظام سیاسی در سوریه بهره برده‌اند، نمود چنین حمایتی در بسیاری از اسناد منتشر شده، موجود است که طی آن از فرودگاه‌های ترکیه تجهیزاتی به گروهک‌های تروریستی موجود در سوریه تحویل می‌دادند. البته این کشورها از ارتباط با گروه‌های خشونت‌طلبی چون داعش طفره می‌روند، اما می‌توان اوج رسوایی رسانه‌ای پیرو این اقدام را در افشاگری جو بایدن در دانشگاه هاروارد معاون رئیس‌جمهور آمریکا در مورد نقش ترکیه و عربستان در ایجاد و حمایت از داعش مشاهده کرد. وی همچنین اظهار داشت «رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهور ترکیه، شخصاً به من گفت که ترکیه در امر ارسال تسلیحات و دیگر امکانات برای شورشیان سوری زیاده‌روی کرده است.» [2] افشاگری که ترکیه، عربستان و متحدان منطقه‌ای آن‌ها هرچند از آن عصبانی شدند، اما هیچ‌گاه آن را تکذیب نکردند.
یک نمونه گزارش اداره مبارزه با تروریسم دستگاه امنیتی روسیه است که در آن به‌صراحت از نقش دولت اردوغان در حمایت از گروه تروریستی داعش در سوریه و عراق یاد می‌شود و عنوان می‌شود «برخی تسلیحات و تجهیزات پیشرفته با هماهنگی ترکیه برای گروهک تروریستی فراهم می‌شود. دولت اردوغان با هماهنگی کشورهای غربی و با استفاده از اموال غرب، 200 پیکاپ تویوتای ژاپنی را خریداری و به تجهیزات جنگی و دستگاه‌های ارتباطی مجهز ساخته و به گروهک تروریستی داعش تحویل داده است.[3]»، این گزارش همچنین می‌افزاید «آنکارا قطعات یدکی برای دستگاه‌های نظامی سنگین و متوسطی که داعش در حملات خود به ارتش عراق و سوریه به دست آورده را تأمین می‌کند.[4]»
در ماه‌های گذشته و بعد از جنجال بر سر افشای اسناد و تصاویری مبنی بر ارسال سلاح به‌جای ارسال کمک‌های امدادی توسط کامیون‌های وزارت اطلاعات ترکیه در ژانویه 2014 که توسط نیروی ژاندارمری این کشور توقیف شد و قصد آن داشت از این کشور به سوریه روانه شود، دادگاه‌های ترکیه دستور دادند تمام سایت‌هایی که این تصاویر و فیلم‌ها را منتشر می‌کنند، فیلتر شوند. بازهم این موضوع در منازعه سیاسی بین روسیه و ترکیه به اوج خود رسید. موضوعی که در آن روس‌ها اظهار داشتند که کامیون‌هایی با صفوف طولانی (که هنگام تصویربرداری هوایی هواپیماهای روسیه شبیه به لوله‌های متداوم نفتی به تصویر کشیده شده بودند) از خاک سوریه به سمت ترکیه روانه شده بودند.
3. کردها؛ برگی دیگر برای رسوایی ترکیه موضوع کردهای کوبانی است. درحالی‌که داعش در حال از بین بردن عین العرب (کوبانی) بود، و نیروهای کرد خواستار ورود پیش‌مرگ‌ها برای دفاع از آن‌ها در مواجهه با حملات داعش بودند، ترکیه از ورود پیش‌مرگ‌ها برای کمک به مردم محاصره‌شده عین‌العرب خودداری می‌کرد. نخست‌وزیر ترکیه خواهان درگیر شدن کردها با حکومت سوریه شد. ترکیه که مرزهایش برای ورود تروریست‌ها باز بود و تروریست‌ها «با ویزای توریستی[5]» وارد سوریه می‌شدند، این بار از ورود کردها برای حمایت از کوبانی و مبارزه با داعش جلوگیری کرد و تلاش داشت کردها را وارد فرآیند فرسایشی جنگ و درگیری با حکومت سوریه کند، تا به این طریق هم کردها را تضعیف کند (سیاست دیرینه اردوغان در منطقه) و هم پایه‌های امپراتوری یوروعثمانی خویش را بنا نهد.
4. یمن؛ نزدیک به 10 ماه پیش عربستان سعودی که به‌شدت از تکمیل انقلاب مردمی در همسایه جنوبی خویش واهمه داشت، با تشکیل ائتلافی مرکب از 12 کشور تلاش کرد یمن را ظرف یک هفته به شرایط مورد دلخواه خود درآورد، هرچند با مقاومت مثال‌زدنی جوانان این کشور (یمن) اینک بعد از گذشت بیش از 10 ماه از شروع عملیات به‌اصطلاح «طوفان قاطعیت» و بعد از آن «بازگشت امید» به هیچ‌یک از اهداف اولیه خود نرسیده است، اهدافی از قبیل عقب‌نشینی حوثی‌ها، تحویل سلاح آن‌ها، بازگشت عبد ربه منصور هادی به پایتخت و تکیه دوباره بر مسند قدرت. جنبش انصارالله یمن نه‌تنها سلاح را زمین نگذاشته و عقب نکشید، اینک از گزینه‌هایی شبیه جنگ طولانی با سعودی سخن به میان می‌آید. هم ازاین‌رو اعلام آتش‌بس توسط عربستان، به‌واقع چیزی بیش از سردرگمی در اتخاذ راهبرد نظامی نیست.
این دو موضوع، یعنی سیطره انصارالله به یمن و شکست عربستان در رسیدن به اهداف اعلامی خود در آغاز حملات هوایی، که خود منجر به تقویت احساسات ملی‌گرایانه در یمن شده است، سبب رسوایی این کشور در سطح منطقه و نزد ملل منطقه شده است.
یک بعد دیگر رسوایی عربستان در قضیه یمن در عرصه منطقه به ناکامی در همراه کردن بازیگران بزرگ منطقه‌ای شبیه پاکستان به‌عنوان کشوری تأثیرگذار بر فرآیند ضدیت با ملت یمن بود. وقتی پارلمان این کشور با اکثریت آرا مخالفت خویش را با مداخله نظامی به یمن اعلام کرد، سراسیمگی استراتژیک عربستان بیشتر شد.
در 28 آبان 1394، با گذشت نزدیک به نُه ماه از شروع تجاوز به یمن، ائتلاف مردمی دیدبان جنایات سعودی در یمن خبر داد که 23 هزار و 553 شهروند یمنی در حملات عربستان سعودی به یمن طی هشت ماه گذشته، کشته و زخمی شده‌اند. براساس این بیست‌وششمین گزارش دیدبان در خصوص جنایات سعودی که در صنعا در جمع خبرنگاران قرائت شد، 7495 نفر از این افراد کشته و 16058 نفر زخمی شده‌اند. این گزارش تصریح دارد که سعودی‌ها در طی 225 روز حمله، 105 مخزن آب، 14 فرودگاه، 108 نیروگاه و مرکز تقسیم برق و 340 پل و راه را هدف قرار داده‌اند. این گزارش همچنین اشاره می‌کند که دو استان صعده و حجه شاهد شدیدترین حملات بوده‌اند و در حملات عربستان به یمن، پانصد هزار نفر وادار به ترک خانه و کاشانه‌ی خود شده‌اند.[6]
فرجام سخن
به این سیاهه می‌توان کارنامه جنایت‌آمیز عربستان در بحرین، ترکیه در سرکوب‌های داخلی، عربستان در لیبی، لبنان و ... را نیز اضافه کرد. طبیعی و بدیهی است که امید چندانی به سیاستمداران اسلامی وجود ندارد و رهبر انقلاب به‌درستی از ناامیدی خویش صحبت کردند.
پی نوشت ها
[1]. http://fa.alalam.ir/news/397494
[2]. http//www.fardanews.com/fa/naws/371588
[3]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[4]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[5]. htpp//fa.alalam.ir/news/1637861
[6]. http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13940827001546
پایگاه برهان
اخبار ویژه
سکوت اصلاحطلبان
پشت پرده و واقعیت سفر پزشکیان به مصر چیست؟
عضو کمیسیون فرهنگی: مصوبهای از شعام درباره حجاب به مجلس نرسیده است؛
نظرات بینندگان
جدیدترین اخبار پربازدید ها
