فارن‌پالیسی: اوباما شخصا از عربستان برای حضور ایران در مذاکرات سوریه درخواست کرد

جنگ داخلی در سوریه به دولت اوباما این فرصت بزرگ را داد که آیا توافق هسته‌ای که با ایران در ماه جولای حاصل شد می‌تواند درها را برای پیشرفت دیپلماتیک در پایان دادن به بحران سوریه و مقابله با افزایش موج افراطی گری در خاورمیانه منجر شود یا خیر.

اما موفقیت در این زمینه به یافتن راهی در مدیریت تنش‌ها میان تهران و ریاض که جنگ نیابتی تلخی را در سوریه دنبال می‌کنند، بستگی دارد.

تلاش برای کاهش تنش میان عربستان و ایران در حالی است که "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا و دیگر بازیگران کلیدی در حال نهایی کردن مقدمات دور جدید گفت‌وگوهای دیپلماتیک در لندن بوده که قرار است روز 12 نوامبر برگزار گردد.

دیپلمات‌هایی که در گفت‌وگوهای سوریه حضور دارند شدیدا درباره سرنوشت "بشار اسد" رئیس جمهور سوریه دو دسته هستند. اما نکته‌های دیگری از جمله این پرسش که مذاکره کنندگان چگونه مشخص می‌کنند که اعضای مشروع مخالفان سوریه چه کسانی بوده و تروریست‌ها چه کسانی هستند، نیز اختلاف نظر دارند.

بر اساس گفته دیپلمات‌ها در سازمان ملل، کاخ سفید در تلاش برای یافتن راه حل دیپلماتیک برای بحران سوریه بوده و "باراک اوباما" رئیس جمهور آمریکا ماه گذشته شخصا با "سلمان" پادشاه عربستان تماس داشته و به وی اطمینان داده در صورتی که ایران در مذاکرات مربوط به سوریه مشارکت کند، منافع آنها تضعیف نخواهد شد.

تماس اوباما با پادشاه سعودی چهار روز پس از آن صورت گرفت که کری و "سرگی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه در نشست پشت درهای بسته در وین در روز 23 اکتبر، ریاض و آنکارا را تحت فشار قرار دادند که در گفت‌وگوهای آتی درباره سوریه حتی بدون هیچگونه ضمانت شفاف درباره ضرورت کناره‌گیری اسد از قدرت مشارکت کنند.

تنش دیپلماتیکی میان روابط سعودی‌ها و ایرانی‌ها در جریان نخستین دیدار گفت‌وگوها درباره سوریه به حداکثر خود رسید و در این نشست "محمد جواد ظریف" وزیر امور خارجه ایران و "عادل الجبیر" وزیر امور خارجه عربستان اتهاماتی را علیه طرف مقابل درباره تعهد به صلح مطرح کردند.

یک مقام ارشد ایرانی پس از این نشست هشدار داد در صورتی که سعودی‌ها نقش سازنده‌ای در مذاکرات ایفا نکنند، در این گفت‌وگوها حضور نخواهند داشت.

وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرده بود که تصمیم برای دعوت از ایران برای مشارکت در گفت‌وگوها با توافق اکثریت بوده اما دیپلمات‌هایی که در این روند مشارکت داشته اعلام کردند که آمریکا تلاش زیادی برای تضمین حضور ایران داشته و حتی رئیس جمهور آمریکا تلاش زیادی در این زمینه داشته است.

آندره تابلر، از اعضای موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک گفت: درک من این است که اوباما شخصا در حضور 17 کشور در میز مذاکرات سوریه از جمله ایران و سعودی‌ها مشارکت داشته است.

وی اضافه کرد: چالش سعودی‌ها این است که آنها مخالف موضع ایران درباره ضرورت ماندن اسد در قدرت هستند. سعودی‌ها اصرار دارند که وی باید برود.

"گریگوری گائوس" کارشناس مسائل عربستان سعودی در دانشکده بوش دانشگاه تکزاس گفت: بدگمانی سعودی‌ها درباره گفت‌وگوهای دیپلماتیک فراتر از نگرانی‌ها درباره سوریه است. این موضوع نشان دهنده هراس عمیق سعودی‌ها درباره تغییر سیاست‌های آمریکا بوده که می‌تواند به همکاری وسیعتر با رقیب منطقه‌ای سعودی‌ها یعنی، ایران، در تعدادی از جبهه‌ها باشد.
وی اضافه کرد: من معتقدم که این نگرانی اغراق شده است اما امکان دارد که دلیل حسادت آنها را درک کنید.

گائوس گفت: پس از آنکه توافق هسته‌ای با ایران حاصل شد، ما در حال فشار به سعودی‌ها برای مذاکره با ایران هستیم اما معتقدم این اشتباه است که سعودی‌ها را مجبور به مذاکره با ایران بکنیم به خصوص که سعودی‌ها معتقدند که ایرانیان از آنها بالاتر هستند.

برخی از ناظران عمیقا در باره چشم انداز حصول صلح در سوریه تردید دارند جایی که آمریکا و روسیه هر دو فعالیت‌های نظامی خود در آنجا را افزایش داده‌اند.

"جاشوا لاندیس" کارشناس سوریه که ریاست مرکز خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما را بر عهده دارد، گفت: سرنوشت مردم سوریه باید بر روی زمین تعیین شود.

ماه گذشته، روسیه حملات نظامی گسترده‌ای را علیه روسیه آغاز کرد تا موازنه قدرت را به نفع اسد تغییر دهد. این در حالی است که آمریکا و متحدانش به حملات روزانه خود در سوریه ادامه داده و در حال افزایش کمک‌های مالی و نظامی خود در منطقه بوده که از آن جمله می‌توان به موشک‌های تاو ساخت آمریکا اشاره کرد که علیه تانک‌های نظام بشار اسد استفاده می‌شود.

از سوی دیگر، آمریکا اخیرا اعلام کرده است که 50 نیروی ویژه خود را در شمال سوریه مستقر کرده که وظیفه آنها مقابله با داعش است.

لاندیس درباره استراتژی دیپلماسی آمریکا گفت: من معتقدم که همه اینها دود و آینه خواهند بود. اقدام واقعی بر روی زمین روی می‌دهد.

وی اضافه کرد: همه در حال انتظار هستند تا ببینند آیا ارتش سوریه توانایی کافی برای استفاده از حمایت هوایی روسیه برای بازپس گیری زمین‌های از دست داده شده در حلب و دیگر مناطق را دارد.

"بسام بارابندی" دیپلمات سابق سوریه درباره تعهد مسکو به دیپلماسی ابراز تردید کرد و گفت: روسیه اهرم کافی برای میانجی‌کری برای آتش بس در این درگیری را دارد.

وی افزود: روسیه ترجیح می‌دهد تا از دیپلماسی خودداری کند و احتمالا تلاش خواهد کرد که در عرصه میدانی به موفقیت دست یابد تا آنکه از طریق کانال‌های دیپلماتیک به آن برسد.
ضرورت رسیدن به راه حل سیاسی پس از مداخله نظامی روسیه در سوریه، بسیار بیشتر شد.

"آنا پترسون" معاون وزارت امور خارجه آمریکا در امور خاور نزدیک گفت: آمریکا استراتژی دوگانه‌ای که از اقدام نظامی و دیپلماسی ترکیب شده را پیگیری می‌کند تا از این طریق به راه حل سیاسی در سوریه دست یابد که طی آن مردم سوریه دولتی داشته باشند که در آن به حقوق مردم این کشور احترام گذاشته شده و این کشور اتحاد، استقلال و تمامیت ارضی و ماهیت سکولار خود را همچنان حفظ کند.

وی 4 هدف اصلی آمریکا در سوریه را اینگونه تشریح کرد: شکست دادن داعش در عراق و سوریه، کاهش درد و رنج مردم سوریه، ایجاد ثبات در خاورمیانه و متحدان اروپایی در برابر موج عظیم مهاجران که پس از جنگ جهانی دوم بزرگترین موج مهاجران بوده است و به پیش بردن انتقال سیاسی تحت حمایت سازمان ملل که در نهایت به ترک قدرت اسد منجر شود.

برای از سرگیری روند سیاسی مورد حمایت سازمان ملل، کری و لاوروف نشستی را در روز 23 اکتبر در وین سازماندهی کردند که در آن نشست وزیران امور خارجه عربستان و ترکیه نیز حضور یافتند و پس از آن نشست، از این کشورها خواسته شد تا در نشست دیگری که با حضور ایران برگزار می‌شود نیز مشارکت داشته باشند.

لاوروف در این نشست‌ها به ترک‌ها و سعودی‌ها اطمینان داد که روسیه به صورت جدی به دنبال روند سیاسی بوده این در حالی است که نگرانی‌های گسترده‌ای وجود دارد که مسکو در سوریه مداخله کرده تا به تقویت دولت است و نه مبارزه با تروریسم بپردازد.