پاسخ چند سؤال شرعی درباره موسیقی براساس فتاوای امام خامنه‌ای

حجت‌الاسلام والمسلمین فلاح‌زاده، کارشناس مسائل فقهی به پرتکرارترین سؤالات، مطابق با فتاوای حضرت‌ آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای پاسخ داده‌اند. بخشی از این پرسش‌ها درباره موسیقی و مسائل مربوط به یادگیری و اجرای این هنر است.

در ادامه پاسخ‌های مربوط به پرسش‌های موسیقی را می‌خوانید؛ فیلم مربوط به این پاسخ‌ها نیز در پایین آمده است:

می­‌خواستم بدانم اجرای موسیقی اعم از سنتی، پاپ، راک توسط گروه­‌های دانشجویی یا غیردانشجویی در دانشگاه چه حکمی دارد؟

مشابه این سؤال از محضر رهبر انقلاب شده است، در خصوص برگزاری کلاس‌­های آموزشی موسیقی و ایشان در پاسخ مرقوم فرموده‌­اند که ترویج موسیقی مناسب با اهداف نظام مقدس جمهوری اسلامی نیست؛ یعنی به هر حال مناسب نیست که نظام جمهوری اسلامی به‌دنبال ترویج موسیقی باشد. اما این به معنای اینکه موسیقی مطلقا حرام است، نیست. لذا اگر زمانی یک گروه سرودی می‌­خواهند تشکیل دهند، لازمه­‌اش این است که افرادی موسیقی بدانند و اجرا کنند و قصدشان هم این است که نوازندگی حلال باشد نه حرام، یعنی غیرمطرب، این اشکال ندارد. اما اگر قصدشان خدای ناکرده حرام باشد، آموختنش حرام است، تشکیل اینگونه گروهی­ حرام است و اجرای موسیقی توسط گروه­‌های دانشجویی می­‌شود حرام. بنابراین در خصوص سؤال که پرسیدند اجرای موسیقی چه موسیقی پاپ، سنتی، راک و امثال اینها توسط گروه­‌های دانشجویی و غیردانشجویی آیا اشکال دارد یا ندارد؟ باید گفت اگر در دانشگاه باشد، باید مقررات دانشگاه را رعایت کرد. یک وقت می­‌بینید در ساعت معینی در مکان معینی مقررات این اجازه را نمی­‌دهد.
طبق نظر حضرت آقا، سه نوع موسیقی داریم: یک موسیقی آرام و غیر مطرب، موسیقی که لهوی نباشد، مناسب مجالس عیش و نوش نباشد، این اشکالی ندارد؛ گرچه واجب و مستحب هم نیست. نقطه مقابلش موسیقی حرام است، موسیقی مطرب، موسیقی که به تعبیر حضرت آقا انسان را از کارهای واجب از یاد خدا باز می­ دارد و غافل می‌­کند. دسته سوم برای مکلف، موسیقی مشکوک است؛ نمی­‌داند از این دسته است یا آن دسته، اینها هم اشکال شرعی ندارد ولی احتیاط این است که ننوازند و گوش ندهند. به هر حال اگر مقررات دانشگاه اجازه می­‌دهد از نظر زمان، مکان و جهات دیگر، نواختن موسیقی توسط گروه­‌های دانشجویی با اهداف عقلایی به نحوی که موسیقی آرام باشد و موسیقی مطرب نباشد اشکال ندارد.

می‌­خواستم بدانم یادگیری و نواختن سه­‌تار و تنبک در وقت­‌های تنهایی یا برای جمع­‌های دوستان چه حکمی دارد؟ معنی درست و واضح واژه لهب و لعو در مورد آلات موسیقی و نواختن آنها چیست؟

طبق نظر حضرت آقا موسیقی مطلقا حرام نیست و مطلقا جایز هم نیست. یک دسته از موسیقی­‌ها که آرام است و مناسب مجالس لهو و لعب نیست، مطرب نیست و آدم را از یاد خدا و وظایف واجبش باز نمی‌­دارد اشکالی ندارد. اما دسته دوم که این ویژگی‌­ها را دارد؛ ممکن است بگویند یعنی چه؟ یعنی همان که در مجالس عیش و نوش می‌­زنند و می‌رقصند یا اصلا طرف می‌­داند این موسیقی تندی است، رقص­‌آور است، این آهنگ فلان ترانه کذایی است، اینها معلوم است حرام است. بنابراین اگر نواختن سه تار باشد، تنبک باشد، ویولون باشد فرقی نمی­کند، اینها آلات مشترک است به این معنا که می­شود به نحوی بنوازند که اشکال شرعی نداشته باشد و به گونه­‌ای بنوازند که حرام باشد. بنابراین نواختن و استفاده از اینها به نحوی که اشکال شرعی ندارد و موسیقی آرامی است حرام نیست؛ اما اگر به نحو موسیقی مطرب باشد، موسیقی مناسب مجالس عیش و نوش باشد حرام است.