واقعیاتی درباره مذاکرات هست که جامعه گویا باید از آن بی‌اطلاع بماند

به گزارش «وطن امروز»، حسن روحانی پنجشنبه گذشته و هنگام ترک شیراز، در میان خبرنگاران محلی حاضر شد تا به سوالات آنان پاسخ دهد و طبق معمول سوال مطرح این روزها نیز موضوع فکت‌شیت ایرانی بود. روحانی در پاسخ به سوال خبرنگار خبرگزاری دانشجو مبنی بر اینکه «دانشجویان خواستار روشنگری در زمینه فک‌شیت هستند» گفت: فکت‌شیت ایرانی قبل از آمریکا منتشر شد. شبی که تفاهم بین ایران و 1+5 انجام شد و بیانیه‌ای که در لوزان اعلام شد، یک‌ساعت قبل از انتشار بیانیه لوزان، خبرگزاری‌های ایران فکت‌شیت را منتشر کردند و خارجی‌ها نیز آن راباز نشر کردند.

 وی تأکید کرد: نمی‌دانم برخی حافظه‌شان ضعیف شده است؟ چراکه قبل از آمریکایی‌ها ما فکت‌شیت خود را اعلام کردیم. بنابراین ما نظراتمان را به صراحت گفته‌ایم منتها برخی شبهه‌‌ای ایجاد و مسائلی را مطرح کردند. ‌وزیر امور خارجه ما و رئیس سازمان انرژی اتمی به‌ تفصیل نظرات ایران را اعلام کردند، حال اگر می‌خواهید، مصاحبه‌های آنان را دوباره منتشر کنید تا فکت‌شیت دوم منتشر شود. این اظهارنظر روحانی بلافاصله در رسانه‌ها بازتاب گسترده‌ای داشت به گونه‌ای که تعدادی نسبت به تداوم ادبیات رئیس‌جمهور خطاب به منتقدان ابراز نگرانی و به او توصیه کردند این رفتار خود را اصلاح کند اما برای رسانه‌هایی که طی 20 ماه گذشته به صورت ویژه مذاکرات هسته‌ای را پیگیری و به دقت تحولات مذاکرات هسته‌ای را دنبال می‌کنند، این اظهارنظر روحانی درباره فکت‌شیت باورکردنی نبود!  رفتار متناقض تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای درباره فکت‌شیت آنقدر برجسته و ملموس بود که حتی عده‌ای به مطایبه اصطلاح «فکت‌شیب» را برای آن به کار می‌بردند. با این حال و با این اظهارنظر عجیب روحانی، او نیز به صورت رسمی به این فاز وارد شده است!  اظهارات روحانی و تاکید او مبنی بر انتشار فکت‌شیت ایرانی قبل از قرائت بیانیه لوزان درحالی است که جواد ظریف 2 روز پس از توافق لوزان، در یک برنامه تلویزیونی رسما اعلام کرد: «چیزی به اسم فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد»! او اواخر فروردین ماه نیز به روزنامه قدس گفت: «توافقی نشده که فکت‌شیت آن را منتشر کنیم»! با این حال اما حسن روحانی، رئیس آقای ظریف می‌گوید فکت‌شیت ایرانی را یک ساعت قبل از انتشار بیانیه لوزان منتشر کردیم!

 
ماجرا از کجا آغاز شد؟
13 فروردین و پس از اعلام پایان مذاکرات هسته‌ای لوزان و دقایقی مانده به انتشار بیانیه مشترک ظریف و موگرینی، وزارت امور خارجه ایران متنی را درباره این توافق برای رسانه‌ها ایمیل کرد. این متن که یک نسخه آن برای «وطن امروز» ارسال شده بود؛ توضیحاتی درباره این توافق و نیز اشاراتی به برخی جزئیات آن داشت با این حال آنچه رسانه‌ها را متعجب کرد؛ این بود که مسؤولان وزارت امور خارجه در این متن خطاب به رسانه‌ها تاکید کرده بودند از ذکر و قید نام وزارت امور خارجه پای این سند خودداری کنند. به عبارتی وزارت امور خارجه توصیه داشت متن مذکور صرفا به‌عنوان تحلیل و تفسیر خود رسانه‌ها از توافق لوزان  منتشر و منعکس شود و نه بیانیه رسمی وزارت امور خارجه درباره این توافق! با این اقدام وزارت امور خارجه، استناد رسانه‌ها به این متن از بین رفت و اساسا توجه و تمرکز از این متن برداشته شد، چراکه این متن یک نوشته غیررسمی و تایید نشده بود! اما در حالی که وزارت امور خارجه ایران مسؤولیت متن پنهان مذکور را بر عهده نگرفت، آمریکایی‌ها باز هم همانند توافق ژنو، قرائت دلخواه خود را از توافق جدید مکتوب و به صورت رسمی منتشر کردند. انتشار این فکت‌شیت آمریکایی بلافاصله  فضای رسانه‌های داخلی و خارجی را تغییر داد و این سند به‌عنوان تنها سند رسمی درباره جزئیات توافق لوزان در دسترس قرار گرفت. البته رسانه‌های منتقد در ایران اگرچه متن فکت‌شیت آمریکایی را «ادعا» دانسته و می‌دانند اما تاکید مقامات ارشد آمریکایی بر جزئیات این فکت‌شیت سوالات زیادی را در ذهن افکار عمومی ایران به‌وجود آورد.

 
ظریف: فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد!
2 روز پس از قرائت بیانیه لوزان، یعنی شامگاه 15 فروردین جواد ظریف به تلویزیون و برنامه نگاه یک رفت تا اولین روایت رسمی از توافق لوزان را به صورت رسمی با مردم در میان بگذارد! ظریف در این گفت‌وگوی تلویزیونی بشدت از اقدام آمریکایی‌ها در انتشار فکت‌شیت انتقاد کرد و مدعی شد اروپایی‌ها نیز از این اقدام دولت اوباما گلایه‌مندند. ظریف البته درباره فکت‌شیت تنها به سرزنش فکت‌شیت آمریکایی بسنده نکرد. او درباره متن ارسالی وزارت امور خارجه به رسانه‌ها نیز موضع گرفت. در حالی که برخی تصور می‌کردند متن ارسالی وزارت امور خارجه می‌تواند به عنوان فکت‌شیت ایرانی معرفی شود، جواد ظریف آب پاکی را روی دستان همه ریخت و گفت اساسا فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد. ظریف در این‌باره گفت: چیزی به‌نام فکت‌شیت ایرانی وجود ندارد و وزارت  امور خارجه چیزی را منتشر نکرده است.

ظریف درباره متن ارسالی وزارت امور خارجه به رسانه‌ها افزود: چند نفر از دوستان ما یک رشته دستاوردهایی را از این مذاکرات نوشتند. این اظهارنظر ظریف در واقع پایان توهمی به نام فکت‌شیت ایرانی بود. وزیر امور خارجه ایران رسما اعلام کرد وزارتخانه تحت مدیریت او فکت‌شیت منتشر نکرده است. همین اظهارنظر رسمی ظریف در واقع مبنای ماجرای جنجال‌ساز فکت‌شیت ایرانی شد. در حالی که این موضع رسمی جواد ظریف در رسانه ملی اعلام شد و رسانه‌های پیگیر موضوع هسته‌ای، بارها آن را محل استناد قرار دادند، حسن روحانی پنجشنبه در شیراز اعلام کرد همان سند ارسالی از وزارت امور خارجه به رسانه‌ها، فکت‌شیت ایرانی است! فکت‌شیتی جنجالی که در آن نمونه‌های زیادی از مواضع متناقض دولتی‌هایافت می‌شود!

 
حقایقی که پنهان ماند!
اما همانگونه که گفته شد در شرایطی که وزارت امور خارجه ایران فکت‌شیت ایرانی را منتشر نکرد، فکت‌شیت آمریکایی‌ها به عنوان تنها سند مربوط به جزئیات توافق لوزان مورد توجه و مورد استناد رسانه‌ها قرار گرفت. به گزارش «وطن امروز» از آنجا که در فکت‌شیت آمریکایی تعهدات تکان‌دهنده‌ای درباره ایران و ادعاهایی نسبت به تیم ایرانی مطرح شده بود، ضرورت واکنش وزارت امور خارجه ایران به این اقدام آمریکایی‌ها و جلوگیری از تثبیت فکت‌شیت آمریکایی‌ها به‌عنوان یک سند معتبر در فضای رسانه‌ای و افکار عمومی، احساس شد. در همین شرایط بود که علی‌اکبر صالحی، معاون حسن روحانی و رئیس سازمان انرژی اتمی که به صورت رسمی در مذاکرات لوزان حضور داشت؛ از دستور رهبری به جواد ظریف برای انتشار فکت‌شیت ایرانی خبر داد. روز سه‌شنبه 18 فروردین ماه، جلسه غیرعلنی مجلس با حضور صالحی و ظریف و با دستور کار شفاف‌سازی مذاکرات لوزان برگزار شد.

در جریان این جلسه علی‌اکبر صالحی از دیدار روز گذشته (دوشنبه 17 فروردین) تیم مذاکره‌کننده با رهبر انقلاب خبر داد و گفت: «رهبر معظم انقلاب دیروز به آقای ظریف فرمودند که «آقای ظریف شما هم بروید فکت‌شیت ایرانی را در اختیار مردم قرار دهید. کشور ما با کشور آنها (آمریکایی‌ها) فرق می‌کند. در کشور ما رابطه ملت و دولت یک رابطه عمیق است. این نظام برآمده از رأی ملت است. شما بروید فکت‌شیت را به مردم بدهید.» و آقای ظریف هم در حال تهیه فکت‌شیت هستند که در این فکت‌شیت خیلی از حقایق روشن می‌شود». 2 روز بعد یعنی 20 فروردین نیز رهبر انقلاب در دیدار مداحان، شفاف‌سازی درباره جزئیات توافق لوزان را ضروری دانسته و تاکید کردند: «... من به خود مسؤولین هم این را گفته‌ام همین چند روز؛ مسؤولین باید بیایند مردم را و به‌خصوص نخبگان را از جزئیات و واقعیات مطلع کنند. ما چیز محرمانه نداریم، چیز مخفی نداریم. این مصداق همدلی با مردم است؛ همدلی و همزبانی که ما گفته‌ایم. همدلی یک چیز زورکی نیست، یک چیز دستوری نیست که کسی دستور بدهد که مردم همدلی کنید، مردم هم بگویند چشم...». 

اظهارات صالحی و بیانات صریح رهبری در دیدار مداحان باعث شد یک مطالبه جدی برای انتشار جزئیات توافق لوزان ایجاد شود. در واقع با اظهارات صالحی در جلسه غیر علنی مجلس، همه در انتظار فکت‌شیت ایرانی بودند تا آنگونه که آقای صالحی گفته بود با انتشار آن حقایق مهمی آشکار شود. با این حال اما همانگونه که طی هفته‌های گذشته رسانه‌های منتقد عملکرد هسته‌ای دولت گزارش دادند، دولتی‌ها به‌رغم وعده صریح خود برای انتشار فکت‌شیت ایرانی، یک شیب ملایم را برای نافرمانی و به عبارت دقیق‌تر، «پنهانکاری» در پیش گرفتند. 2 روز بعد از وعده صالحی و درست در همان روزی که رهبری تاکید کردند موضوع محرمانه و پنهان هسته‌ای از نظرگاه مردم نداریم، عباس عراقچی ناگهان اعلام کرد: «بنای ارائه فکت‌شیت مکتوب نداریم»! همزمان با عراقچی، یعنی در همان روز 20 فروردین علی‌اکبر صالحی که در مجلس شورای اسلامی گفته بود فکت‌شیت را منتشر می‌کنند تا حقایق روشن شود؛ درباره فکت‌شیت اظهارنظر کرد و گفت فکت‌شیت ایرانی تهیه شده و در اختیار ظریف است! صالحی اما 4 روز بعد ناگهان تغییر موضع داد و این‌بار گفت اظهارات شفاهی او و ظریف و عراقچی درباره توافق لوزان همان فکت‌شیت ایرانی است و ضرورتی برای انتشار متن مکتوب آن وجود ندارد! این فاز دولتی‌ها با انتقادات گسترده‌ای مواجه شد و رسانه‌ها و بویژه جریان‌های دانشجویی خواستار شفاف‌سازی درباره اظهارات رد و بدل شده پشت میز مذاکرات هسته‌ای شدند. البته خود جواد ظریف هم رسما وارد این فاز شد. او در گفت‌وگویی با روزنامه قدس که 28 فروردین منتشر شد؛ درباره ماجرای انتشار فکت‌شیت ایرانی گفت: هنوز توافقی نشده که فکت‌شیت آن را منتشر کنیم. ظریف گفت: «...هر زمان که به توافق برسیم که متنی وجود داشته باشد که این متن، متن معتبری باشد و طرفین روی آن توافق کرده باشند، آن را منتشر خواهیم کرد». این اظهارنظر رسمی آقایان درباره فکت‌شیت ایرانی بود. در واقع موضع و نگاه تیم مذاکره‌کننده درباره توافق و فکت‌شیت ایرانی در همین قالب بسته شد. آنها اساسا منکر توافق و ضرورت انتشار فکت‌شیت شدند.

 با این حال اما اظهارات روحانی در شیراز رسما مواضع تیم هسته‌ای درباره فکت‌شیت را به هم ریخت. روحانی گفت فکت‌شیت منتشر شده است و دیگران را به کم‌حافظه‌ بودن متهم کرد! درحالی که ظریف می‌گوید توافقی نشده که فکت‌شیت آن منتشر شود، روحانی تاکید کرده است ایران و 1+5 در لوزان به تفاهم رسیده‌اند و وزارت امور خارجه ایران قبل از قرائت بیانیه لوزان، فکت‌شیت این تفاهم را نیز منتشر کرده است! به هرحال این تناقض‌گویی‌های آشکار که همراه با توهین به منتقدان و آگاهان پیدا و پنهان مذاکرات هسته‌ای است؛ به وضوح نشان می‌دهد واقعیاتی درباره مذاکرات هست که جامعه گویا باید از آن بی‌اطلاع بماند.