همه چیز درباره "تب"

در بزرگسالان تب ناخوشایند است اما معمولاً نگران کننده نیست، مگر اینکه به 4/39 درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد. برای شیرخواران و کودکان نوپا، افزایش مختصر دما ممکن است نشان دهنده یک عفونت جدی باشد.

به طور کلی تب طی چند روز از بین می رود. برخی داروهای OTC (داروهایی که نیاز به نسخه پزشک ندارند) تب را کاهش می دهند اما برخی اوقات بهتر است تب درمان نشود. به نظر می رسد که تب نقش کلیدی در کمک به بدن برای مقابله با تعدادی از عفونت ها داشته باشد.
 
نشانه ها

زمانی که درجه حرارت بدن شما به درجه ای بالاتر از حد نرمال برسد، شما تب دارید. درجه حرارت نرمال حدوداً 37 سانتیگراد است.

با توجه به علت تب، علائم و نشانه های تب عبارتند از:

•    تعریق
•    لرز
•    سردرد
•    درد عضلانی
•    کاهش اشتها
•    کم شدن آب بدن
•    ضعف عمومی

تب بالا بین 1/41 - 4/39 درجه سانتیگراد ممکن است سبب عوارض ذیل شود:

•    توهم
•    گیجی
•    تحریک پذیری
•    تشنج
•    کم شدن آب بدن

اندازه گیری درجه حرارت

برای بررسی درجه حرارت خود یا فرزندتان می توانید از انواع مختلف دماسنج ها استفاده نمایید که درجه حرارت بدن را از طریق دهان، رکتوم(مقعد)، گوش و پیشانی اندازه گیری می کنند.

شما می توانید از یک دماسنج دهانی برای اندازه گیری درجه حرارت زیر بغل استفاده نمایید، اگرچه این روش دقیق ترین راه نیست:

•    دماسنج را در زیر بغل قرار دهید و دست خود یا فرزندتان را بر روی قفسه سینه قرار دهید.
•    5-4 دقیقه منتظر بمانید. درجه حرارت زیر بغل کمی پایین تر از دمای دهان است.
•    اگر با پزشک خود تماس می گیرید، عدد واقعی که دماسنج نشان می دهد و محل اندازه گیری دما را گزارش کنید.

اندازه گیری حرارت رکتوم (مقعد) در شیرخواران:

•    یک ژل روغنی بر روی سطح دماسنج قرار دهید.
•    کودک را بر روی شکم قرار دهید.
•    با دقت دماسنج را به میزان 1-5/0 اینچ وارد رکتوم کودک کنید.
•    به مدت 3 دقیقه منتظر بمانید.
•    درحالیکه دماسنج داخل بدن کودک شماست، آن را حرکت ندهید. اگر کودک حرکت کند ممکن است دماسنج سبب آسیب شود.

شیرخواران

تب بدون علت در شیرخواران و کودکان در مقایسه با بزرگسالان نگران کننده تر است. در موارد ذیل با پزشک کودکتان تماس بگیرید:

•    سن کودک کمتر از 3 ماه باشد و دمای رکتوم 38 سانتیگراد یا بالاتر باشد.

•    سن کودک 6-3 ماه باشد و دمای بدن به 9/38 درجه سانتیگراد رسیده و کودک تحریک پذیر و بیحال باشد یا دمای بدن به بالاتر از 9/38 درجه سانتیگراد برسد.

•    سن کودک 24- 6 ماه باشد، دمای بدن بالاتر از9/38 درجه سانتیگراد باشد، بیش از یک روز دوام داشته و هیچ علامت دیگری نداشته باشد. اگر کودک شما علائم دیگری مانند سرماخوردگی، سرفه یا اسهال داشت با توجه به شدت بیماری ممکن است سریع تر با پزشک تماس بگیرید.

•    دمای بدن نوزاد کمتر از حد طبیعی(1/36 درجه سانتیگراد) باشد. کودکان بسیار کم سن ممکن است در زمان بیماری قادر به تنظیم دمای بدن نباشند.

در صورتیکه شک دارید که دمای بدن کودکتان به صورت غیرطبیعی بالا یا پایین است، با پزشک تماس بگیرید.

کودکان

اگر کودک شما تب دارد اما با شما تماس چشمی برقرار می کند، به حالات چهره و صدای شما واکنش نشان می دهد، مایعات می نوشد و بازی می کند، وجود تب نگران کننده نیست.

مواردی که باید با پزشک تماس بگیرید عبارتند از:

•    کودک بی توجه یا تحریک پذیر است، مکرراً استفراغ می کند، سردرد یا معده درد شدید دارد یا هر گونه علائم دیگری که سبب ناراحتی قابل توجه شود.
•    تب بیشتر از 3 روز طول بکشد(در کودکان 2 ساله و بزرگتر)
•    کودک بی توجه باشد و تماس چشمی ضعیف با شما برقرار کند.

از پزشک درباره شرایط خاص مانند ابتلای کودک به مشکلات سیستم ایمنی یا بیماری های دیگر راهنمایی بخواهید.

بزرگسالان

در شرایط زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

•    درجه حرارت 4/39 درجه سانتیگراد یا بالاتر باشد.
•    تب بیشتر از 3 روز طول بکشد

علاوه براین، در صورتیکه هر کدام از علائم و نشانه های زیر را داشتید، فوراً به دنبال اقدامات پزشکی باشید:

•    سردرد شدید
•    تورم شدید گلو
•    جوش های پوستی غیرعادی به خصوص اگر جوش ها به سرعت در حال بدتر شدن هستند
•    حساسیت غیرمعمول به نور
•    خشکی و درد گردن در هنگام خم کردن سر به جلو
•    گیجی
•    استفراغ مداوم
•    تنفس سخت یا درد قفسه سینه
•    بیحالی یا تحریک پذیری شدید
•    درد شکمی یا درد در هنگام ادرار کردن
•    ضعف عضلانی یا تغییرات حسی که ممکن است نشان دهنده اختلال در عملکرد اعصاب، نخاع یا مغز باشد.
•    تشنج
•    هر گونه علائم و نشانه های غیرقابل توضیح دیگر
 
علت

تب زمانی روی می دهد که منطقه ای در مغز که هیپوتالاموس نامیده می شود و ترموستات بدن است سبب افزایش درجه حرارت بدن شما می شود. در این هنگام شما ممکن است احساس سرما کرده و از پتو استفاده کنید یا لباس های بیشتری بپوشید یا شروع به لرزیدن کنید.

دمای طبیعی بدن در طول روز متغیر است. در صبح پایین تر بوده و در اواخر عصر بالاتر است. اگرچه بیشتر مردم درجه حرارت 37 درجه سانتیگراد را طبیعی می دانند اما ممکن است دمای طبیعی بدن شما بین 2/37-1/36 درجه متغیر باشد. عواملی مانند سیکل قاعدگی یا ورزش سنگین می  تواند بر روی دمای بدن شما تاثیر گذارند.

علل ایجاد تب یا افزایش دمای بدن عبارتند از:

•    ویروس
•    عفونت باکتریایی
•    آفتاب سوختگی شدید
•    بیماری های التهابی مانند آرتریت روماتوئید(التهاب مفاصل)
•    تومور بدخیم
•    برخی داروها، مانند آنتی بیوتیک ها، داروهای ضد فشارخون بالا یا داروهای تشنج
•    برخی واکسن ها، مانند دیفتری، کزاز و سیاه سرفه یا واکسن پنوموکوک.

برخی اوقات علت تب شناسایی نمی شود. اگر شما به مدت 3 هفته یا بیشتر تب 3/38 درجه یا بالاتر داشته باشید و پزشک پس از بررسی های گسترده قادر به تشخیص علت تب نباشد، تب با منشا ناشناخته تشخیص داده می شود.
 
عوارض

عوارض ناشی از تب عبارتند از:
•    کم آبی شدید بدن
•    توهم
•    تشنج ناشی از تب، در تعداد کمی از کودکان 6 ماهه تا 5 ساله

تشنج ناشی از تب:

تشنج ناشی از تب معمولاً سبب از دست دادن هوشیاری و تکان دادن دست و پا در دو سمت بدن می شود. اغلب تشنج های ناشی از تب سبب بروز عوارض ماندگار نمی شوند.

در صورت بروز تشنج:

•    کودک را به یک سمت بخوابانید یا معده را بر روی زمین قرار دهید.
•    هر نوع شیء تیز را از مجاورت کودک دور کنید.
•    لباس های تنگ کودک را شل کنید.
•    به منظور جلوگیری از جراحت کودک را نگه دارید.
•    چیزی در دهان کودک قرار ندهید.
•    بیشتر تشنج ها خود به خود متوقف می شوند. در اسرع وقت پس از تشنج کودک را نزد پزشک ببرید تا علت تب مشخص گردد.
•    اگر تشنج بیشتر از 10 دقیقه طول کشید با اورژانس تماس بگیرید.
 
آمادگی برای ویزیت پزشک

شما ممکن است به پزشک خانوادگی خود، پزشک عمومی یا متخصص اطفال مراجعه کنید. در اینجا اطلاعاتی وجود دارد که به شما کمک می کند تا برای ملاقات با پزشک آماده شوید.
شما چه اقداماتی می توانید انجام دهید

•    در مورد هر کاری که باید قبل از ملاقات با پزشک انجام دهید، سوال کنید.
•    اطلاعات مربوط به زمان شروع تب، محل اندازه گیری درجه حرارت بدن(دهان یا رکتوم) و هر علامت دیگر را یادداشت کنید. توجه داشته باشید که آیا در اطراف شما یا فرزندتان فرد بیماری وجود دارد؟
•    اطلاعات شخصی مهم مانند مواجهه با شخص بیمار یا مسافرت به خارج از کشور را یادداشت کنید.
•    لیستی از داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که استفاده می کنید، تهیه کنید.
•    سوالات خود را یادداشت کنید.

سوالاتی که می توانید از پزشک بپرسید، عبارتند از:

•    علت احتمالی بروز تب چیست؟
•    آیا علل دیگری نیز می توانند سبب تب شوند؟
•    چه نوع آزمایشاتی مورد نیاز است؟
•    چه روش درمانی را توصیه می کنید؟
•    آیا برای کاهش تب نیاز به دارو وجود دارد؟ عوارض جانبی این داروها چیست؟
•    آیا محدودیتی برای من وجود دارد که باید آن را رعایت کنم؟
•    آیا جایگزینی برای داروهای تجویز شده وجود دارد؟
•    آیا مطالب آموزشی چاپ شده وجود دارد که در اختیار من قرار دهید؟ چه وب سایتی را پیشنهاد می کنید؟

چه انتظاری از پزشک داشته باشید

سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد، عبارتند از:

•    از چه زمانی اولین علائم شروع شدند؟
•    از چه روشی برای اندازه گیری درجه حرارت استفاده کردید؟
•    درجه حرارت محیط اطراف شما یا فرزندتان چقدر بود؟
•    آیا از داروهای کاهنده تب استفاده کرده اید؟
•    چه علائم دیگری را تجربه کرده اید؟ شدت این علائم چقدر بود؟
•    آیا شما یا فرزندتان به بیماری مزمن مبتلا هستید؟
•    چه داروهایی را به طور منظم دریافت می کنید؟
•    آیا در اطراف شما یا فرزندتان فرد بیماری وجود دارد؟
•    آیا به تازگی شما یا فرزندتان عمل جراحی داشته اید؟
•    آیا اخیراً شما یا فرزندتان به خارج از کشور مسافرت کرده اید؟
•    چه چیز علائم شما را بهبود می دهد؟
•    چه چیز علائم شما را تشدید می کند؟
 
آزمایش های تشخیصی

اقداماتی که پزشک ممکن است برای بررسی تب انجام دهد عبارتند از:

•    درمورد علائم و سابقه پزشکی شما سوالاتی مطرح کند.

•    معاینه فیزیکی انجام دهد.

•    در صورت لزوم و بر اساس تاریخچه پزشکی شما و معاینه فیزیکی دستور انجام آزمایش خون یا عکس از قفسه سینه را دهد. تب به خصوص در 28 روز اول تولد ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری جدی باشد، بنابراین ممکن است کودک شما برای انجام آزمایشات و درمان در بیمارستان بستری شود.
 
درمان دارویی

داروهایی که نیاز به نسخه پزشک ندارند

داروهای بدون نسخه ای که پزشک در موارد تب بالا ممکن است توصیه کند، عبارتند از:

•    استامینوفن یا ایبوپروفن. این داروها را با توجه به دستورالعمل ذکر شده بر روی دارو یا طبق توصیه پزشک استفاده نمایید. از دریافت بیش از حد دارو خودداری نمایید. مصرف مقادیر زیاد استامینوفن یا مصرف طولانی مدت آن ممکن است سبب آسیب کبد یا کلیه شده و مصرف زیاد آن ممکن است مرگ آور باشد. اگر بعد از دریافت دارو تب کودک کاهش نیافت، داروی بیشتری به کودک نداده و با پزشک تماس بگیرید. برای تب های کمتر از 9/38 درجه سانتیگراد بدون توصیه پزشک از داروهای کاهنده تب استفاده نکنید.

•    آسپرین. این دارو فقط برای بزرگسالان توصیه می شود. به کودکان آسپرین ندهید زیرا ممکن است سبب بروز سندرم ری (Reye's syndrome) در کودکان شود که یک اختلال نادر و بالقوه کشنده است.

داروهایی که نیاز به نسخه دارند

با توجه به علت تب، پزشک ممکن است داروهایی مانند آنتی بیوتیک را به خصوص اگر شما مشکوک به داشتن عفونت باکتریایی مانند ذات الریه یا گلو درد هستید، تجویز کند. آنتی بیوتیک ها قادر به درمان عفونت های ویروسی نیستند. تعدادی دارو برای درمان عفونت های ویروسی وجود دارد. بااین حال، بهترین درمان برای بیماری های خفیف ناشی از ویروس استراحت و دریافت کافی مایعات است.

درمان شیرخواران

شیرخواران به خصوص اگر کمتر از 28 روز باشند، ممکن است جهت انجام آزمایشات و درمان نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشد. در کودکان کم سن تب می تواند نشان دهنده یک عفونت جدی باشد که نیاز به تجویز داروهای داخل وریدی و نظارت دقیق دارد.
 
تغییر شیوه زندگی

اقداماتی که شما می توانید انجام دهید، عبارتند از:
•    مقدار زیادی مایعات بنوشید. تب می تواند سبب از دست دادن مایعات و کم آبی بدن شود. برای کودکان کمتر از یکسال، از محلول خوراکی مانند Pedialyte جهت تامین مایعات بدن استفاده کنید. این محلول ها شامل آب و نمک برای تامین مایعات و الکترولیت های بدن هستند.
•    استراحت کنید. شما برای بهبودی نیاز به استراحت دارید و فعالیت بدنی می تواند دمای بدن شما را افزایش دهد.
•    لباس سبک بپوشید. دمای اتاق را پایین نگاه دارید و فقط از یک پتوی سبک برای خواب استفاده نمایید.
 
پیشگیری

کاهش مواجهه با بیماری های عفونی در پیشگیری از تب موثر است. نکاتی که می تواند در این زمینه به شما کمک کند، عبارتند از:

•    دست های خود را به خصوص قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از دستشویی، بعد از حضور در مکان های پرجمعیت یا تماس با شخص بیمار، بعد از نوازش حیوانات و در طول سفر بشویید و در این زمینه به کودکان خود نیز آموزش دهید.

•    به کودکان خود آموزش دهید که چگونه به طور کامل دست های خود را با صابون و آب بشویند.

•    زمانی که آب و صابون در اختیار ندارید از ضدعفونی کننده های دست استفاده نمایید.

•    از دست زدن به بینی، دهان یا چشم های خود جلوگیری کنید. زیرا ویروس ها و باکتری ها از این طریق می توانند وارد بدن شما شده و سبب عفونت شوند.

•    هنگام سرفه کردن دهان خود و هنگام عطسه کردن بینی خود را بپوشانید و در این زمینه به کودکان نیز آموزش دهید. در صورت امکان در هنگام عطسه کردن یا سرفه کردن از افراد دیگر دور شوید تا از انتقال میکروب به آنها جلوگیری شود.

•    فنجان، بطری آب و ظروف خود را به صورت مشترک با فرزندتان استفاده نکنید.