بررسی یک الگوی مدیریت جهادی

به گزارش پایگاه 598 به نقل از دیدبان: دانشگاه امام صادق(ع) با نام آیت الله مهدوی کنی گره خورده است. این دانشگاه در سال ۱۳۶۱ هجری شمسی (۱۹۸۳ میلادی و ۱۴۰۲ هجری قمری) در تهران تاسیس شد. هدف اصلی این دانشگاه تلفیق بین علوم اسلامی و علوم انسانی متداول بوده است. مؤسسان این دانشگاه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی با درک شکاف موجود بین حوزه و دانشگاه در صدد تاسیس دانشگاهی بر‌آمدند که تلفیقی از دروس حوزه و دانشگاه را در خود داشته باشد. موضوع جدایی حوزه و دانشگاه از توجهات اصلی بنیانگذار جمهوری اسلامی‌ ایران، حضرت امام خمینی (ره) بوده است و ایشان در مقاطع مختلف و در سخنرانی‌ها و وصیت‌نامه خود بارها بر وجود برنامه‌ای استعماری جهت ایجاد گسست بین این دو نهاد تاکید کرده و لزوم پیوند آن دو را گوشزد نموده‌اند. دانشگاه امام صادق(ع) گام بعدی فعالیت خود را بر انجام پژوهش‌های اسلامی – انسانی قرار داد که این فعالیت نیز چند سال پس از تأسیس دانشگاه شروع شده و ادامه دارد. یکی از اهداف مهم این تلفیق – که شاید بتوان آن را هدف غایی ایجاد دانشگاه امام صادق(ع) دانست- تربیت محققانی است که در هر دو حوزه علوم اسلامی و علوم انسانی متداول صاحب نظر باشند. دستیابی به چنین هدف والایی تلاش و زمان زیادی را می‌طلبد که این دانشگاه در طی سال‌های اخیر کوشش زیادی برای تقویت این مبحث داشته است.

مؤسسان دانشگاه، ریاست آن را به آیت الله محمد رضا مهدوی کنی از یاران نزدیک امام خمینی (ره) و از مبارزان انقلابی که مصائب زیادی را در دوران شاه تحمل کرده و بارها مورد شکنجه و تبعید قرار گرفته بود، سپردند و بدین ترتیب، در گام نخست، نظام علمی دانشگاهی با تلفیقی از دروس معارف اسلامی و علوم متداول انسانی به همراه اجرای اصول تربیتی و اخلاقی حوزه‌های علمیه اجرایی گردید.

آیت الله مهدوی کنی در اداره دانشگاه اصول خاصی را مدنظر قرار دادند تا بتوانند نیروهای مدنظر انقلاب و مورد نیاز آن را تربیت نمایند. در ادامه به برخی از این اصول اشاره خواهد شد:

1. گزینش دانشجو: دانشگاه امام صادق(ع) دانشجویان مد نظر خود را از میان متقاضیان گزینش می کند. از آنجا که هدف این دانشگاه تربیت نیروهای متخصص در زمینه علوم انسانی و علوم دینی است گزینش این دانشگاه در زمینه های سطح علمی افراد، سطح هوش و استعداد آنها و همچنین وضعیت مذهبی آنها اقدام به گزینش افراد می کند. این امر باعث می شود تا افراد مستعد فرصت پیدا کنند تا وارد دانشگاه شوند، فضای دانشگاه فضایی علمی و مذهبی باشد و از برخی مسائلی که سبب می شود تا ذهن دانشجویان از درس و بحث دور شود به دور باشد، نتیجه فرآیند آموزشی که برای افراد برنامه ریزی می شود تضمین شده تر باشد.

2. علوم انسانی و علوم اسلامی: در دانشگاه امام صادق(ع) علوم انسانی به همراه علوم اسلامی در کنار هم تدریس می شود. این ساختار سبب می شود تا دانشجویان بتوانند هر دو نوع از علوم را فراگفته و فرصتی پیدا کنند تا بتوانند کاستی ها و نارسایی های علوم انسانی با پشتوانه غربی را برطرف نمایند.

3. تضارب آراء: آیت الله مهدوی کنی با دیدی باز، از پرورش افرادی با تفکری تک بعدی خودداری کردند. ایشان در ابتدای تاسیس دانشگاه برخی از افرادی که حتی پس از انقلاب به علت وابستگی به رژیم شاهنشاهی در زندان بودند را به همکاری و تدریس در دانشگاه فراخواندند. ایشان با اینکه از نظر فکری یک انقلابی صریح بودند اما دانشگاه را به محیطی برای تضارب افکار و آراء تبدیل کردند. اساتیدی که در جریان و وقایع پس از انقلاب با رویکرد سیاسی ایشان همخوانی نداشتند نیز در این دانشگاه تدریس داشته اند و دارند. شاید در میان آنها به سید محمد خاتمی که از مهره های اصلی جریان اصلاحات است و سعید حجاریان که از متفکرین این جریان است بتوان اشاره کرد. همچنان نیز افرادی با تفکری، مخالف تفکر ایشان در این دانشگاه حضور دارند. البته این به معنی غفلت نبوده بلکه ایشان در مقابل نیز، افرادی که در تفکر اسلامی و انقلابی صاحب نظر بودند را برای تدریس در دانشگاه انتخاب می کردند تا دانشجویان هر دو نظر را بشنوند و خود تصمیم بگیرند.

4. انتخاب بهترین اساتید: آیت الله مهدوی کنی سعی بر این داشتند تا در هر زمینه از بهترین اساتید آن موضوع برای تدریس در دانشگاه دعوت کنند. این امر سبب شد تا در زمینه علوم اسلامی این دانشگاه پذیرای اساتیدی با درجه اجتهاد باشد. آیت الله باقری کنی، آیت الله سیدحسن مصطفوی، آیت الله سید حسین مصطفوی، آیت الله محمد زاده، آیت الله مکارم شیرازی، علامه جعفری را می توان از جمله افرادی دانست که در این دانشگاه تدریس داشته اند و دارند. در حوزه علوم انسانی و علوم رایج دانشگاهی نیز سعی بر این داشتند تا از بهترین اساتید در این زمینه فارغ از عقاید و سلایق شخصی آنها استفاده نماید در این زمینه می توان به اساتیدی همچون پرفسور درخشان، دکتر محسنیان راد، دکتر بشیریه، دکتر موتمنی طباطبایی، دکتر الماسی، دکتر سعید زیبا کلام و... اشاره کرد. در واقع می توان گفت ایشان در هر زمینه بهترین اساتید را دعوت به تدریس می نمودند و دانشجویان دانشگاه نظر هر کدام از این اساتید را شنیده و خود قضاوت و تصمیم گیری می کنند.

5. عدم وابستگی به دولت و دیگر نهادها: یکی از مسائلی که ریاست دانشگاه بر روی آن بسیار تاکید داشت عدم وابستگی مالی به نهادها بود. این امر باعث شد تا دانشگاه بتواند استقلال علمی خود را حفظ کند و با تغییر نهادها و سازمان‌ها دستخوش تغییرات نشود. در صورتی که یک مرکز علمی به نهاد یا جریان خاصی وابسته باشد نمی تواند فعالیت علمی مستقلی داشته باشد و فعالیت‌های آن دستخوش تغییرات می‌شود و از طرف دیگر با تغییر در نهادها و جریان‌ها رویکرد دانشگاه نیز عوض می شود. اما یکی از مسائلی که آیت الله مهدوی بر روی آن بسیار تاکید داشت عدم وابستگی مالی به نهاد یا جریان سیاسی خاصی بود. از همین رو تلاش زیادی برای استقلال مالی دانشگاه انجام دادند.

6. فضای باز سیاسی: آیت الله مهدوی کنی هر چند خود یکی از افراد فعال در عرصه سیاست بود و دبیر جامعه روحانیت مبارز بود و همواره در انتخابات ها مورد رجوع سیاسیون بود اما هیچگاه جهت گیری های سیاسی خود را در اداره دانشگاه دخیل نکرده و فضای سیاسی باز بر دانشگاه حاکم بوده است. دانشجویان و فارغ التحصیلان این دانشگاه در جریان های مختلف سیاسی حضور دارند.

نتیجه گیری

دانشگاه امام صادق(ع) با همت و عزم آیت الله مهدوی کنی شروع به کار کرد. آیت الله مهدوی کنی با نوآوری ها و ایده هایی که در اداره این دانشگاه داشتند سبب شدند تا دانشگاه امام صادق(ع) به یک پدیده ممتاز در زمینه علوم انسانی تبدیل شود. دیدبان معتقد است که مدیریت بدون جهت گیری خاص این دانشگاه و استفاده از افکار مختلف در این دانشگاه سبب می شود تا دانشجویان در زمینه های مختلف رشد نمایند و خود آنها آگاهانه نظر درست را انتخاب کنند. از طرف دیگر دانشجویان به صورت تک بعدی رشد نمی کنند بلکه در تمامی زمینه ها علم پیدا می کنند. این رویکرد باعث شده است تا فارغ التحصیلان آن در عرصه های مختلف جامعه توان حضور و خدمت داشته باشند.