آیا سجده بر غیرخداوند جایز است؟

یکی از موارد اختلاف وهابیت با سایر مسلمانان، اظهار ارادت و احترام‌های خاصی است که مسلمانان و به ویژه شیعیان نسبت به شخص رسول اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر ائمه معصومین (علیهم السلام) وحتی امام زادگان قائل هستند و علاقه و محبت خود را به روش‌های مختلفی ابراز می‌کنند. و از جمله آن‌ها تعظیم کردن در مقابل ایشان و یا مزار آن بزرگواران است که این روش از سوی وهابیت، سخت مورد انتقاد و نکوهش است.

 

قبل از این‌که به بحث در این زمینه بپردازیم لازم است نوع افعال انسان را مورد دقت نظر قرار دهیم. افعال انسان به دو صورت «ذاتی و غیر قصدی» و « اعمال قصدی و نیتی» تقسیم می‌شوند. حال با بیان و توضیح این دو مورد قضاوت در مورد برداشت صحیح و عاقلانه را به عقل‌های سلیم واگذار می‌کنیم.

 

۱. اعمال ذاتی و غیر قصدی، مانند: زدن، کشتن و ... که در صورت ارتکاب، در خارج محقق می‌شوند؛ چه آن‌که در هنگام عمل، قصد، توام  با انجام آن فعل، بوده و یا نباشد.

 

۲. اعمال قصدی و نیتی؛ به این معنی که با توجه به نیت عمل، انجام یک فعل می‌تواند مصداق عبادت، تعظیم و شکر باشد، یا این‌که مصداق کفر و شرک باشد. به عنوان مثال در قرآن مجید عمل کسی را که با نیت تعظیم و شکرگزاری و تکریم برای طرف مقابل سر خم می‌کند، جایز دانسته و بلکه در مواردی به آن دستور داده و برای انجام آن اجر و ثواب اخروی در نظر گرفته است. آن‌جا که می‌فرماید: « ان اشکر لی و لوالدیک»[لقمان/۱۴]

 

یعنی: برای من و پدر و مادرت شکر کن. از این آیه این معنا فهمیده شود که خداوند برای شکر گزاری از والدین به انسان وسعت داده که هر عملی را که در عرف خودشان مصداق شکرگزاری برای والدین می‌شود را پذیرفته است. از آن بالاتر این‌که خداوند سجده به غیر خودش را (البته در صورتی که مصداق عبادت نباشد)، امر فرموده مانند آیه یازده از سوره مبارکه اعراف که می‌فرماید: « قلنا للملائکه اسجدوا لادم فسجدوا الا ابلیس». و یا در جایی دیگر که که بنا بر آیه شریفه، حضرت یوسف، پدر و مادرش را بر تخت نشاند، آنگاه مصریان در مقابل آن‌ها به خاک افتاده و سجده کردند. « و رفع ابویه علی العرش و خروا له سجّدا»[یوسف/۱۰۰]

 

بنابراین، این نوع سجده‌ها سجده به قصد پرستش و عبادت کردن نبوده است، بلکه برای تعظیم و تکریم و احترام می‌باشد.حال سخن ما با آقایان وهابی این است که: آیا شما کاسه داغ‌تر از آش شده‌اید؟ یعنی فعلی را که خداوند شرک ندانسته، شما حکم به شرک بودن آن می‌کنید؟

 

اگر عقل‌های هوشیار و آگاه داور در این جدال باشند به آسانی متوجه برداشت سطحی وهابیت شده و به خوبی در می‌یابند که اینان هیچ بهره‌ای از فهم عمیق قرآنی نبرده‌اند. و شاید بتوان گفت که اینان دین و مسلکی غیر از آنچه خداوند مقرر فرموده را، معتقد هستند. و الا با باوجود وضوحی که این آیات در انجام عمل طبق نیت فرد عمل کننده را دارند، حجت را بر همگان تمام کرده است. و خلاصه مطلب این‌که آن‌چه در عمل یک فرد موثر است ، بستگی به نیت وی دارد و نه صرف عمل.  بنابراین اظهار ارادت شیعیان با هدف شریک قائل شدن برای خداوند نیست و در واقع وهابیت نسبت به این عمل شیعیان دچار سوء برداشت شده‌اند.

 

 

 

برگرفته ازکتاب چالش‌های فکری و سیاسی وهابیت اکبر اسد علی زاده

پایگاه فرق، ادیان و مذاهب