سیاست‌ آمریکا پس از توافق جامع با ایران

موسسه رند درباره چرایی تدوین این گزارش اعلام کرده میزان احتمال توافق جامع هسته‌ای در هر حدی که باشد، شایستگی آن را دارد که از اکنون سیاست خارجی آمریکا پس از این توافق، مشخص شود.

رند تصریح کرده که حتی در صورت توافق نهایی، تغییری در اهداف اصلی سیاست خارجی آمریکا صورت نخواهد گرفت. رند این اهداف اصلی را جلوگیری از دستیابی ایران به بمب هسته‌ای و تضمین حمایت آمریکا از متحدانش در منطقه عنوان کرده است. با این حال، تحقق این هداف، با رویکردهای متفاوتی ممکن است.

این اندیشکده آمریکایی معتقد است که در چارچوب توافق جامع هسته‌ای، هر چند ایران قادر به غنی‌سازی اورانیوم خواهد بود، اما تاسیسات هسته‌ای آن به حد وسیعی کوچک خواهد شد و تحت بازرسی‌های گسترده آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار خواهد گرفت؛ بدین ترتیب میان عزم احتمالی ایران برای ساخت بمب هسته‌ای تا عملی شدن این هدف، فاصله کافی ایجاد خواهد شد. همچنین اگر پس از توافق جامع، ایران تلاش کند به طور مخفیانه فعالیت‌های هسته‌ای خود را ادامه دهد، به علت بازرسی‌های گسترده آژانس، احتمال افشای آن نسبت به شرایط فعلی، بسیار بیشتر خواهد بود.

موسسه رند پیش‌بینی کرده که بخش کاهش تحریم‌ها در توافق جامع احتمالا به صورت مرحله‌بندی و گام به گام خواهد بود.

* چالش‌های آمریکا پس از توافق

موسسه رند، چالش‌هایی که آمریکا پس از توافق جامع با ایران با آن روبرو است را بدین شرح اعلام کرده است:

1- تضمین پایبندی ایران به توافق هسته‌ای

2- هشدار آشکار به ایران نسبت به تبعات نقض توافقنامه

3- اطمینان خاطر دادن به متحدان آمریکا در منطقه نسبت به عدم تغییر سیاست خارجی این کشور در منطقه پس از توافق با ایران، بدون این که به این متحدان اجازه دهد تا در اجرای توافق، خدشه وارد کنند

4- فراهم کردن شرایط برای تعدیل سیاست‌های ایران در منطقه و رفتار خصمانه‌اش نسبت به آمریکا

5- کسب حمایت کنگره و مردم آمریکا برای اجرای سیاست‌های فوق

موسسه رند اعلام کرده که آمریکا برای تحقق اهداف فوق، باید از یک سو به شدت ایران را تهدید کند که هرگونه نقض توافق دارای تبعات خسارت باری خواهد بود و از یک سو به ایران چراغ سبز نشان دهد که اجرای توافق، چه امتیازات و مشوق‌هایی به دنبال دارد.

آمریکا همچنین باید میان اطمینان خاطر دادن به متحدانش در منطقه نسبت به توافق با ایران و کاهش ترس و بیم ایران از به مخاطره افتادن منافعش در منطقه، تعادل ایجاد کند.

در بخش ایجاد تعادل میان اطمینان دادن به متحدان منطقه‌ای و کاهش احساس آسیب‌پذیری ایران، آمریکا با این چالش‌ها روبرو خواهد بود:

اطمینان خاطر به متحدان:

1- گسترش همکاری‌های اطلاعاتی و مشاوره‌ای

2- افزایش حضور در خلیج فارس

3- آموزش و تجهیز نیروهای نظامی متحدان

4- تشدید حملات کلامی و سیاسی علیه ایران

کاهش نااطمینانی‌های ایران

1- کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه

2- همکاری با ایران در موضوعاتی که دو کشور دارای منافع مشترک هستند؛ فراتر از توافق هسته‌ای

3- کاهش تهدیدهای کلامی و سیاسی

موسسه رند در پایان این گزارش، گزینه جایگزین پیشنهادی خود برای سیاست آمریکا در قبال ایران پس از توافق نهایی هسته‌ای را تشریح کرده است. طبق این گزینه پیشنهادی، آمریکا باید به همکاری با ایران در موضوعاتی که دو کشور منافع مشترک دارند روی بیاورد، مثل مبارزه با القاعده و طالبان در منطقه.

رند به دولت آمریکا هشدار داده که تکرار کلامی اعمال سیاست‌های تنبیهی علیه ایران در صورت عدم پایبندی کامل به توافق نهایی، موجب کاهش حمایت‌های داخلی در ایران از این توافق هسته‌ای و همکاری با آمریکا خواهد شد. بنابراین، رند سیاست جایگزینی را در این زمینه پیشنهاد کرده است. طبق این گزینه پیشنهادی، دولت‌مردان آمریکایی باید از تهدید کلامی ایران بکاهند و همچنین از لحاظ گفتاری و رسانه‌ای، شدت مصوبات احتمالی کنگره علیه عدم پایبندی ایران به توافق نهایی را کاهش دهند، چرا که موسسه رند معتقد است کاهش احساس خطر و نااطمینانی ایران، مهمترین راهکار برای تغییر رفتار این کشور است.

موسسه رند معتقد است باید با توجه به حساسیت‌های موجود در ایران، آمریکا پیام‌های مثبتی به ایران بفرستد. یکی از این پیام‌های مثبت، کاهش حضور نظامی آمریکا در منطقه است.