ردیابی سناریوی مستند جنجالی در کتاب هاشمی

سایت شخصی هاشمی رفسنجانی نیز، چند مطلب درباره ماجرای مک فارلین و واکنش عتاب آلود امام(ره) به منتقدان این ماجرا در سال 1365 بازنشر کرده است.

تا آنجا که به واکاوی مسائل تاریخی بازمی گردد،اظهارات آیت الله هاشمی درباره واکنش امام(ره) به منتقدان ماجرای مک فارلین - به جز «بیانیه» نامیدن سخنرانی امام خمینی(ره) - کاملاً منطبق با واقع است. یعنی امام خمینی(ره) در سال 1365 پس از آن که 8 تن از نمایندگان وقت مجلس(مجلس دوم) وزیر امورخارجه آن زمان یعنی دکتر ولایتی را برای طرح سئوال به مجلس فراخواندند، امام(ره) در یک سخنرانی عمومی به شدت نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و تاکید کردند:« ...از بعضی از این اشخاص که سابقه دارند هیچ توقع نداشتم که در این زمان که باید فریاد بزنند سر آمریکا، فریاد می‌زنند سر مسئولین ما! چه شده است؟ شماها چه‌تان است؟ چه کردید شماها؟ شماها چرا باید تحت تأثیر تبلیغات خارجی واقع بشوید یا تحت تأثیرات نفسانیت خودتان؟ در یک همچون مساله مهمی که باید همه شما دست به هم بدهید و ثابت کنید به دنیا که ما وحدت داریم، وحدت ما این طور شده‌ است و در روزی که هفته وحدت است چرا شماها می‌خواهید تفرقه ایجاد کنید؟ »

اما آیا آن گونه که برخی رسانه ها مطرح می کنند، طرح واقعیت های مربوط به ماجرای مک فارلین، پاسخ قاطع آیت الله هاشمی رفسنجانی به مستند «من روحانی هستم» به شمار می آید؟ به عبارت دقیق تر آیا در مستند مذکور، نسبت به ماجرای مک فارلین تعریضی انجام شده و یا در آن، نسبت به عناصر دخیل در این ماجرا انتقادی صورت گرفته است که آیت الله هاشمی از طریق بازخوانی دوباره ابعاد ماجرا، پاسخی قاطع به منتقدان جدید بدهد؟

حقیقت این است که در مستند «من روحانی هستم» تنها به گونه ای گذرا و بدون هیچ ارزش گذاری سیاسی به ماجرای مک فارلین اشاره شده است و به این ماجرا تنها از آن جهت پرداخته شده که آقای روحانی در آن نقش آفرین بوده است.

مروری بر تمامی مواضعی که له یا علیه مستند مذکور طی هفته های اخیر اتخاذ شده نیز بیانگر آن است که هیچ کس راجع به اصل ماجرای مک فارلین طرح موضوع نکرده و آنچه که صرفاً بیان شده و می شود، مربوط به درستی یا نادرستی حضور حجت الاسلام روحانی در مذاکره با گروهی آمریکایی است که مخفیانه به سرپرستی مشاور امنیتی ریگان در سال 1365 به ایران سفر کرده بودند.

 ماجرا از کجا آغاز شد؟

چندی پیش مستندی از سوی «گروه چندرسانه‌ای شفق» درباره زندگی حجت‌الاسلام حسن روحانی با عنوان «من روحانی هستم» در فضای مجازی منتشر شد. مستندی که بخش‌های مختلف آن براساس کتاب خاطرات آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و خاطرات حجت‌الاسلام حسن روحانی و... تهیه شده است.

ماجرای مک‌فارلین، برکناری محمد هاشمی از ریاست سازمان صدا و سیما و عضویت روحانی در گروه موسوم به 99 نفر از جمله مهم‌ترین بخش‌های این مستند است که البته در کنار آن نطق  تاریخی حجت الاسلام روحانی در 23 تیر 1378 پس از حادثه کوی دانشگاه در این مستند گنجانده شده  و تمام سعی بر این بوده است که ماحصل فعالیت‌های رئیس‌جمهوری کنونی روایت شود.

نکته جنجالی این فیلم، روایت سفر مک‌فارلین مشاور امنیت ملی وقت ریگان در سال 65 به تهران است که که بر اساس محتوای این مستند، در آن ماجرا روحانی از سوی هاشمی رفسنجانی ماموریت یافت تا اسلحه‌های همراه هیات آمریکا را کنترل کند و برای مدیریت کلی مسائل مربوط به این ماجرا وارد عرصه شود.

سازندگان «من روحانی هستم» چه می‌گویند؟

کارگردان «من روحانی هستم» هدف از تولید این فیلم را بازخوانی فرازهایی از زندگی حجت‌الاسلام روحانی اعلام کرده و معصومه نبوی یکی از سازندگان این مستند تاکید می‌کند این فیلم را باید بدون عینک جناحی دید.

برای مشاهده تصویر بزرگتر کلیک کنید

وی همچنین درپاسخ به سوالی مبنی براینکه آیا اطلاعات محرمانه‌ای هم  در دسترس شما قرار گرفت که امکان استفاده از آنها در فیلم فراهم نشد، گفته است: «ما اطلاعات را به 3 قمست تقسیم کردیم. قسمت اول اطلاعاتی که همه آن را می‌دانند، مثلاً همه می‌دانند که ایشان(روحانی) نماینده مجلس بودند. قسمت دوم اطلاعاتی که در اسناد و مدارک کشور موجود است ولی کمتر کسی به سراغ آنها رفته است و کمتر کسی از آنها اطلاع دارد. دسته سوم اطلاعاتی است که مدارک رسمی‌ از آن وجود ندارد که اینها هم اطلاعات درست و هم نادرست را شامل می‌شود. ما در ارائه مطالب این مستند، دسته سوم را کاملاً نادیده گرفتیم و فقط از دسته اول و دوم استفاده کردیم. برای مثال در موضوع مک فارلین روایتی که در رسانه‌های آمریکایی وجود داشت با روایت رسمی‌ آقای‌ هاشمی‌ و اطرافیانشان تفاوت داشت که ما روایت آقای‌ هاشمی‌ را مبنای کارمان قرار دادیم.»

سند مربوط به حضور روحانی در  مذاکره مک فارلین

هاشمی در کتاب «اوج دفاع»، خاطرات روز 4 خرداد ماه سال 65 را اینگونه بیان می‌کند:

«آقای [محسن] کنگرلو اطلاع داد که هواپیمای حامل قطعات گران‌قیمت آمریکایی – که با پاسپورت ایرلندی آمده‌اند و به نام ایرلندی هستند – در فضای تهران است. به آقای دکتر روحانی گفتم که برای کنترل قطعات و اداره مسائل سیاسی و مذاکرات همکاری کنند.

افطار میهمان نخست‌وزیر بودیم. آقایان [محسن] کنگرلو [مشاور نخست‌وزیر] و [احمد] وحیدی [مسوول اطلاعات سپاه] آمدند. گزارش وضع هیات آمریکایی را دادند. یک‌چهارم قطعات هاک درخواستی را آورده‌اند. آقای مک فارلین مشاور ویژه ریگان و شخصیت‌های حساس دیگر آمریکا در هیات‌اند. برای سران کشور ما کلت و شیرینی، هدیه آورده‌اند و خواهان ملاقات با سران‌اند.

قرار شد هدیه را نپذیریم و ملاقات ندهیم و مذاکره را در سطح دکتر هادی و دکتر روحانی و مهدی‌نژاد مخفی نگه داریم و [مذاکرات] محدود به مساله گروگان‌های آمریکایی در لبنان و دادن قطعات هاک و چند قلم دیگر اسلحه [باشد]. آنها بیشتر خواهان مذاکره در مسائل کلی و سیاسی‌اند. می‌خواهند یک نفر دائما در هواپیمای خودشان برای تماس با خارج از طریق ماهواره بماند. این را هم قبول نکردیم.»

در خاطرات روز 5 خرداد هاشمی رفسنجانی در کتاب «اوج دفاع» نیز این گونه آمده است:

«در منزل بودم. دکتر هادی و دکتر روحانی آمدند و پس از توصیه آنها در مورد مسائل قابل بحث، قرار شد دکتر هادی با هیأت آمریکایی مذاکره کنند. عصر آمدند و گفتند مک‌فارلین ناراضی است و مدعی است به او توهین شده که چرا مقامات با او حرف نمی‌زنند و چرا هدیه‌اش را نمی‌پذیریم و می‌گوید اگر من برای خرید پوست گربه به روسیه بروم، گورباچف در روز دو بار با من ملاقات می‌کند.

دیشب موضوعات مهمی را مطرح کرده‌اند که قابل گفت‌وگو است و مدعی‌اند که روسیه قصد حمله به ایران را دارد. باز هم موضوع قابل بحث را مشخص کردم و گفتم مانعی ندارد که دکتر هادی با همراهان او صحبت کند، ولی سران کشور ما ملاقات و مذاکره با آنها را نمی‌پذیرند.»

هاشمی بار دیگر در خاطرات 8 خرداد ماه به نقش دکتر روحانی در مذاکرات با هیأت آمریکایی اشاره دارد:

«عصر دکتر هادی و دکتر روحانی آمدند. راجع به پیگیری مسأله گروگان‌های آمریکایی بحث شد. قرار شد طبق همان پیشنهاد نهائی ما که نپذیرفتند عمل شود، اگر آمریکایی‌ها خواستند جلو بیایند.»

هاشمی رفسنجانی همچنین در مصاحبه‌‌ای 16 ساعته که در قالب کتابی به عنوان «بی‌پرده با هاشمی رفسنجانی (کارنامه‌ی ربع قرن عملکرد جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با کیهان)» در سال 1382 توسط انتشارات این روزنامه منتشر شده است نیز در باره ماجرای مک فارلین گفته است: «ما 5 نفر و امام در جریان سفر هیئت آمریکایی (نه شخص مک‌ فارلین) بودیم. افرادی مثل دکتر هادی نجف‌آبادی، دکتر روحانی و وردی‌نژاد که مذاکره می‌کردند، مطلع بودند.»

موضوعی که امروز پس از 11 سال عده‌ای با تاکید بر عدم حضور  شخص رئیس دولت یازدهم در آن جمع  اعتبار خاطرات و اظهارات  هاشمی را با چالش روبرو کردند.

واکنش روحانی

«سفیر فیلم » اولین مواضع رئیس دولت یازدهم درباره مستند «من روحانی هستم را به سال گذشته و سخنرانی روحانی در در اختتامیه بیستمین جشنواره مطبوعات گره میزند و می‌‌نویسد:« در حالی معاونت حقوقی ریاست جمهوری با تنظیم شکوائیه ای از عوامل تهیه و ساخت این مستند، شکایت کرده است که سال گذشته رئیس جمهور دکتر حسن روحانی، در اولین واکنش‌ نسبت به پخش مستندی درباره او گفته بود: «اهل شکایت نیستیم، فقط به آنها گفتم این قسمت CD ناصحیح است.»

رئیس قوه مجریه  دراین باره گفته بود:« حتی اتهام می‌زنند و دروغ مطرح می‌شود. حتی نسبت به آن موارد هم دولت وارد عمل نشده و شکایتی مطرح نکرده است. فقط از طریق مسئولان به آنها تذکر داده شده که این حرف ناصحیح و نادرست است. حتی علیه شخص رییس جمهوری سی دی پخش می‌کنند با نشانی. من فقط به آنها گفتم این قسمت سی دی ناصحیح است.»

البته در جریان داغ شدن بازار اخبار مربوط به این سی دی و درحالی که آقای روحانی در سخنرانی خود تاکید کرده بودند «حتی علیه شخص رییس جمهوری سی دی پخش می‌کنند با نشانی» اما برخی رسانه درصد بی‌هویت جلوه دادن این مستند برآمدند.

اعتراض هاشمی و سناریونویس واقعی

هاشمی رفسنجانی در دیدار اخیر خود با جمعی از مدیران، سفرا و کارداران سابق جمهوری اسلامی ایران ماجرای مک فارلین را یکی از نکات قوّت و برجسته عملکرد مسؤولین نظام دانست و گفت این روزها بحث‌های غیر منطقی‌ در این باره می‌شود.

این اظهارت هاشمی درحالی مطرح است که تاکنون نه سازندگان فیلم و نه تکذیب کنندگان خاطرات آیت‌الله، خود را در مقام منتقدین ماجرای مک فارلین قرار نداده‌اند و تنها موضوعی که در این خصوص مطرح شده، «حضور یا عدم حضور حجت‌‌الاسلام روحانی» در این پرونده است.

علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در این خصوص می‌گوید: « در این سی‌دی یک سری مطالبی را مطرح کردند که برخی از مطالب خلاف واقع است. آقای روحانی رئیس‌جمهور را متهم کردند که شما در داستان مک‌فارلین حضور داشتید، این دروغ است، کسانی که در آن شرایط سیاسی پس از انقلاب حضور داشتند، همه می‌دانند که آقای روحانی نقشی در مسئله مک فارلین نداشته است، چرا خلاف واقع می‌گویید؟»

علی جنتی وزیر ارشاد دولت یازدهم نیز با بیان اینکه سه دروغ فاحش در «من روحانی هستم» وجود دارد گفت:«دروغ اول موضوع حضور آقای دکتر روحانی در ماجرای مک‌فارلین است که ایشان به هیچ عنوان در گروه مذاکره کننده حضور نداشتند و این موضوع در این مستند به صورت معکوس جلوه داده شده است.»

فی الواقع، مخالفان مستند «من روحانی هستم»‌ بر این عقیده اند که سازندگان این مستند، با طرح ادعای حضور آقای روحانی در ماجرای مک فارلین یک تحریف تاریخی انجام داده اند و در حالی که وی در این ماجرا دخالتی نداشته، مدعی حضور وی در مذاکرات شده اند.

اما پاسخ سازندگان این مستند در خور توجه است. آنها کاری به محتوای ماجرای مک فارلین نداشته اند. آنچه آنان مطرح کرده اند حضور آقای روحانی در این ماجراست و البته استنادات آنها در این خصوص نیز «خاطرات آیت الله هاشمی» درباره ماجرای مک فارلین ‌است که در سطور گذشته، بدان پرداخته شد بر همین اساس است که گروه رسانه ای شفق در پاسخ به اظهارات وزیر ارشاد، تاکید کرد: «به جای سرزنش کردن ما شجاعانه بگویید که خاطرات آقای هاشمی ایراد دارد و این کتب را در دستور کار ممیزی وزارت ارشاد قرار دهید تا دیگر چنین دروغ‌هایی به امام(ره) نسبت داده نشود.». 

حمیدرضا ترقی از فعالان سیاسی اصولگرا نیز در همین راستا می گوید: «طبق اعلام سفیر فیلم، منبع و مرجع مطالب این فیلم خاطرات آقای هاشمی در سال  65 است بنابراین اگر ایرادی به متن و محتوای فیلمنامه وارد است باید از آقای هاشمی ایراد گرفت که چرا چنین خاطره‌ای را تحریف یا این طور نقل کرد. در واقع فیلمنامه نویس فیلم «من روحانی هستم» آقای هاشمی است چون خود او چنین متنی را نوشت و چاپ کرد بنابراین اگر اشکالی به اصل فیلم وارد است مسئولیتش با آقای هاشمی است چون از افرادی مثل او مستندتر کیست؟»

بدین ترتیب، اظهارات اخیر آیت الله هاشمی رفسنجانی درباره ماجرای مک فارلین اگرچه تن به واقعیت تاریخی می زند اما به نظر می رسد پاسخی درخور به سئوال جدی این روزهای محافل سیاسی و رسانه ای نیست که بالاخره آیا بر اساس آنچه در خاطرات آیت الله هاشمی - و مطابق با آن در مستند جنجالی-  آمده است، آقای روحانی در ماجرای مک فارلین حضور داشته است و یا بر اساس آنچه که اطرافیان آقای رئیس جمهور و برخی دیگر از شخصیت های تاریخی تاکید می کنند، یک دروغ و اتهام است؟ شاید لازم باشد آقای هاشمی در سخنرانی دیگری، پاسخ دقیقی برای این سئوال داشته باشد.