ضرورت رعایت آداب دید و بازدید

دید و بازدید این افراد نه تنها موجب افزایش انسجام اجتماعی است بلکه باعث می‌شود که انسان با حضور در کنار آنها از سیر و سلوک و رفتارها و نیز کلام ایشان بهره گیرد و موجبات تعالی و رشد خود را فراهم آورد.

دید و بازدید در فرهنگ ایرانی نیز از دیرباز یک سنت ملی بوده است. از همین روست که در روزهای ملی از جمله عید نوروز مردم به دیدار بزرگان می‌رفتند. فرهنگ اسلام نیز بر این سنت حسنه صحه گذاشته و آن را تایید و امضا کرده است؛ چرا که ارتباط با بزرگان و خویشان دور و نزدیک اسباب انتقال فرهنگی و از موجبات صله‌رحم است که نه‌تنها عمر آدمی را افزایش می‌دهد و انسان را از بیماری‌های روحی و روانی و افسردگی می‌رهاند بلکه موجب افزایش ثروت و آسایش آدمی نیز می‌شود.

رعایت آداب دید و بازدید
اما نکته‌ای که باید در دید و بازدیدها همواره در نظر گرفته شود، رعایت آداب دید و بازدید است که در آیات و روایات به آنها به عنوان شیوه و سبک زندگی اسلامی اشاره شده است. از جمله این آداب آن است که مهمان صله‌ای ببرد و با این کار مهر و محبت خود را نشان دهد. اگر این دید و بازدید با خویشان است بهتر است که با توجه به شان دو طرف، هدیه‌ای داده شود. این هدیه لزوما نمی‌بایست کالایی گران‌بها باشد بلکه می‌تواند دسته گلی باشد که نشانه مهر و صفا و زیبایی است.

از دیگر آداب دید و بازدید اینکه هر جایی که صاحب خانه فرمود بنشیند و زمانی که در خانه شخص، مهمان است، به جاهای دیگر خانه سرک نکشد حتی اگر از محارم باشد.

مشکل عمده مردم این است که آداب مهمانی و دید و بازدید را یا نمی‌شناسند یا مراعات نمی‌کنند. بیشترین مشکلی که مردم در زندگی با آن مواجه هستند همین عدم مراعات آداب اجتماعی است که هم برای خودشان و هم برای دیگران از جمله میزبان موجب دردسر و اذیت و آزار می‌شوند. فضولی کردن در زندگی دیگران بویژه مهمان از مصادیق ایذاء مومن بوده و گناه است.

خداوند از مردم می‌خواهد که عورت و ناموس خود را حفظ کنند و متعرض عورات دیگران نشوند. از جمله این عورات همان خانه‌ها و اتاق میزبان است. انسان نمی‌تواند با چشم‌گرداندن در خانه و اتاق مردم، فضولی کند. این‌که در برخی از روایات آمده که «النظر سهم مسموم من سهام ابلیس؛ نگاه یکی از تیرهای زهر‌آلود شیطان است (بحار‌الانوار، ج 104، ص 38) به دلیل این است که آن‌چه دیده می‌بیند دل می‌پسندد و موجبات ناراحتی خود شخص را فراهم می‌آورد؛ زیرا بسیاری از دیدنی‌ها یا در شأن شخص نیست یا این‌که در توان او نیست که آن را داشته باشد. این‌گونه است که دچار وسوسه شیطانی می‌شود و شیاطین او را به حسادت سوق می‌دهند و یا مبتلا به چشم هم‌چشمی می‌کند تا چیزی که دیده را در اختیار بگیرد یا همانندش را بخرد و به دست آورد. اگر هم نتوانست آن را به دست آورد دچار خود کم‌بینی می‌شود و افسردگی و ناراحتی به سراغش می‌آید.

اهمیت حریم خصوصی مردم
اسلام برای این که مردم گرفتار اموری چون حسادت و ناراحتی و مانند آن نشوند از مردم می‌خواهد تا کمتر فضولی کنند و چشم در مال و خانه و اثاث دیگران نگردانند. از نظر اسلام خانه مردم و اسباب و وسایل آن حریم خصوصی محسوب می‌شود و جایز نیست که بدان نگاه شود؛ زیرا حرمت مسلمان و آبروی او لازم است حفظ شود. پس جایز نیست که از باب تطلع و فضولی به خانه مسلمان و وسایل خانه‌اش از جمله پرده‌ها، یخچال، تلویزیون، مبل و تخت، لوازم الکترونیک و غیر آنها نگاه شود.

این حرمت نه به سبب آن است که در آنجا نامحرمی است، بلکه به سبب همان احترام به خانه مسلمان و حفظ ادب اجتماعی و عرض و آبروی اوست. همچنین شکی نیست که فضولی و نگاه‌های کنجکاوانه موجب می‌شود که انسان گرفتار حسادت و طمع و مانند آن شود و خودش را به دردسر اندازد یا اینکه چشم زند و آسیبی به مال و منال و جان دیگری برساند، چراکه چشمی که می‌گردد و ماشاءالله‌گو هم نیست، جز حسادت و آسیب چیزی با خود همراه ندارد.

از نظر اسلام بهتر آن است که آداب اجتماعی دید و بازدید رعایت شود و صاحب خانه هم به گونه‌ای رفتار نکند که موجبات حسادت دیگری را فراهم آورد و چشم و هم‌چشمی را دامن زند و یا دیگران را به اسراف و تبذیر بکشاند. عید و دیگر ایام شاد برای این است که انسان شادی خود را با دیگران تقسیم کند و کمی از فشار مشکلات و اندوه دیگری بکاهد نه آن‌که با نمایش و پزدادن مشکلی و غمی را بر غم و اندوه دیگری بیفزاید و رنج شوهر و دیگران را فراهم آورد.